در جریان دو ماه گذشته در افغانستان، خبرهای داغ رسانهها و افکار عمومی، معطوف به دستبهدست شدن ولسوالیها و درگیری میان نیروهای امنیتی و جنگجویان طالب بوده است. بر اساس ادعای طالبان، دستکم ۱۲۰ ولسوالی به دست افراد این گروه سقوط کرده است.
با آن که سخنگویان نهادهای امنیتی، سقوط ولسوالیها را تأیید نکرده اند و اصطلاحهای عقبنشینی تکتیکی و تخلیهی برنامهریزی شده را به کار میبرند؛ اما شماری از چهرههای حکومتی، میگویند که بیشتر از هشتاد ولسوالی در کنترل جنگجویان طالب درآمده است.
محمد حنیف اتمر، وزیر خارجه، -سهشنبه، ۱۵ سرطان- در نشستی با سفیران کشورهای منطقه، گفت که برخی از این ولسوالیها، به زور توسط طالبان تصرف شده؛ اما بیشتر آن، به گونهی برنامهریزیشده تخلیه شده است.
دستبهدست شدن ولسوالیها، واکنشهای زیادی را در پی داشته است. شهروندان افغانستان و به ویژه مناطقی که عملاً درگیر جنگ با طالبان اند، در هراس و نگرانی به سر میبرند که مبادا، داروندارشان به دست جنگجویان طالب بیفتد؛ از اینرو، حکومت افغانستان را متهم به کمتوجهی و نداشتن برنامهی منسجم امنیتی برای جلوگیری از سقوط ولسوالیها میکنند؛ نگرانیهایی که همواره از سوی مقامهای حکومتی، به «صدای دشمن» تعبیر شده است.
با این حال، تمجید از مقاومت سربازان دفاعی و امنیتی و شکستدادن جنگجویان طالب، نشان میدهد که افکار عمومی، حامی سربازان امنیتی و منتقد مدیران امنیتی است؛ مسألهای که پس از هر پیروزی نیروهای امنیتی، پلهی ترازوی جنگ تبلیغاتی و روانی را به نفع سربازان در جبههی نبرد، سنگین میکند. همصدایی شهروندان افغانستان در ستایش از سربازان دفاعی و امنیتی پس از فرار طالبان از بادغیس و شکست آنها در شماری از مناطق به شمول ناهور ولایت غزنی، گواهی بر این ادعا است.
بادغیس، از ولایتهایی است که در حال حاضر، جنگ در ولسوالیها و اطراف مرکز آن جریان دارد. روز گذشته، مرکز این ولایت تا مرز سقوط به دست طالبان پیش رفت؛ اما مقاومت مقامهای محلی و فرستادن کماندوهای تازهنفس به بادغیس، سبب شد تا مرکز این ولایت، از وجود طالبان پاک شود. از سویی هم، جنگجویان طالب، شب گذشته -چهارشنبه، ۱۶ جوزا- بر ولسوالی ناهور ولایت غزنی حمله کردند که با مقاومت چند سرباز امنیتی مستقر در این والسوالی، شکست خورده و مجبور به عقبنشینی شدند. این دو رویداد، تمجید کاربران شبکههای اجتماعی، فعالان رسانهای و نمایندگان مردم را از نیروهای امنیتی، به همراه داشت.
عارف رحمانی، عضو مجلس نمایندگان، در برگهی فیسبوکش با اشاره به شکست گروه طالبان در بادغیس و ناهور، نوشته است که اگر در برابر طالبان مقاومت شود، بدون شک، این گروه شکست خواهد خورد. «مردم و خیزشهای مردمی، تاب و توان مقاومت نیروهای امنیتی را دو چند میکنند.»
آقای رحمانی، در ادامه نوشته است که باید کنشگران اجتماعی، کاربران شبکههای اجتماعی و خبرگزاریهای حامی جمهوری «نه حامی غنی و امثالش» صفشان را از صف امارت و شقاوت جدا کنند.
مهدی افضلی، کارشناس سیاسی، در برگهی فیسبوکش نوشته است؛ جنگ نیروهای امنیتی در بادغیس، نشان داد که اگر اراده برای نبرد وجود داشته باشد و نظر آقای عمر داوودزی و «اندیوالانش» تغییر کند، طالبان توانایی مقابله با نیروهای امنیتی را ندارند.
گفتنی است که اخیرا فایل صوتی منصوب به عمر داوودزی، نماینده ویژهی افغانستان در امور پاکستان، در میان کاربران شبکههای اجتماعی دستبهدست میشود. آقای داوودزی، در این نوار میگوید: «وضعیت شمال خوب نیست. قیصاری را نگذارید آنجا برود. دوستم یک ساعت نشه است و یگان امتیاز میخواهد. فایق هم به سنا معرفی شده، نمیتواند. همه چیز جور میشود؛ اما مانع رفتن قیصاری شوید.»
کاربران شبکههای اجتماعیَ، ایستادگی والی و شمار دیگری از مقامهای بادغیس و جانفشانی نیروهای امنیتی را میستایند و از قول یکی از شاعران بادغیسی، میگویند که طالبان پیش از حمله بر بادغیس، دچار محاسبهی اشتباه شده اند.
جمشید محمدی، کاربر فیسبوک، نوشته است که «پشتهها» از کشتههای گروه طالبان باقی مانده است. او، شعری از حنظله بادغیسی را نشر کرده و نوشته است که گروه طالبان نمیدانستند با کیها طرف استند:
مهتری گر به کام شیر در است
شو، خطرکن، زکام شیر بجوی
یا بزرگی و عز و نعمت و جاه
یا چو مردانت، مرگ رویاروی
بر اساس آماری که وزارت دفاع نشر کرده، در جریان عملیات ارتش در شهر قلعهی نو، مرکز ولایت بادغیس، ۶۹ جنگجوی طالب کشته شده و ۲۳ تن دیگر زخم برداشته اند.
شماری از کاربران شبکههای اجتماعی، نوشته اند که پسگیری مرکز ولایت بادغیس و نجات ادارههای دولتی این ولایت از دست طالبان، برای نیروهای امنیتی یک دستآورد است؛ اما برای رهبران امنیتی، شرم و ناکامی مطلق.
جاوید مالکی، روزنامهنگار، نوشته است که آزادسازی دوبارهی شهر قلعهی نو از «لوث طالبان»، برای کسانی که نگران آمدن طالبان اند، خوشحالکننده است؛ اما حکومت با بوغ و کرنا میخواهد این بازپسگیری را به عنوان یک دستآورد بزرگ در چشم مردم فرو کند. «پسگیری مرکز بادغیس از طالبان، نتیجهی شجاعت نیروهای امنیتی است، اما برای حکومت مرکزی و محلی، این دستبهدست شدن، سرافکندگی بزرگ و ناکامی مطلق است.»
جنگ تبلیغاتیای که چهرههای حکومتی افغانستان از آن هراس دارند، به نفع نیروهای امنیتی تغییر کرده بود؛ تا این که فواد امان، معاون سخنگوی وزارت دفاع، عکس سربازی در کنار تلفنهای بهجا مانده از جنگجویان طالب در ولایت فراه را به نام بادغیس نشر کرد و نوشت که صاحبان این تلفنها، در جهنم به سر میبرند و در کوچه و پس کوچههای قلعهی نو، مردههای طالبان فرش شده است. (امان یک روز پس از نشر، عکس را از برگهی فیسبوکش برداشت و از مخاطبانش بابت نشر آن معذرت خواهی کرد.)
نشر این تصویر توسط معاون سخنگوی وزارت دفاع در فضایی که موجی از واکنشها در ستایش نیروهای امنیتی برانگیخته شده بود، افکار عمومی را متوجه دستگاه اطلاعرسانی حکومت کرد.
الیاس نواندیش، خبرنگار، در برگهی فیسبوکش نوشته است که جنگ تبلیغاتی در برابر گروه طالبان، آنگونه که برخی از مسؤولان حکومت میگویند؛ با گفتن اینکه سخنگوی طالب نشوید و یا نشر عکسهای گذشته بهنام امروز، خنثا نمیشود. «پیامرسانی دقیق، برنامههای منسجم، اطلاعرسانی مسؤولانه و موجودیت افراد خبره و کاربلد در دستگاه اطلاعرسانی حکومت، میتواند کلید شکست طالب در این جنگ باشد.»
دیده میشود که پس از هر پیروزی نیروهای امنیتی، کاربران شبکههای اجتماعی در حمایت از نیروهای امنیتی، فعالیت میکنند. در واقع، نیروهای امنیتی در دو جبهه هم در میدان نبرد و هم در شبکههای مجازی پیروز میشوند، به شرط اینکه سخنگویان حکومت با اطلاعرسانیهای نادرست و غیر حرفهای، افکار عمومی را بر علیه حکومت، سوق ندهند.