مترجم: اسدالله جعفری (پژمان)
مجله اکونومیست: ۸ مارچ؛ ۲۰۲۲
این روزگای است که آخرین حرف الفبای لاتین به نماد حمایت از جنگ روسیه علیه اوکراین تبدیل شده است. در الفبای سیریلیکی، حرف Z مانند عدد «۳» نوشته می‌شود؛ اما از زمانی که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه اولین حملات خود علیه اوکراین را در ۲۴ ماه فبروی سال روان میلادی آغاز کرد، شکل لاتینی حرف Z در داخل روسیه به گونه‌ی گسترده توسعه یافت. تنها چند روز پس از تهاجم پوتین علیه اوکراین، ماریا بوتینا، یک جاسوس روسی که اخیراً تبدیل به یک سیاست‌مدار شده، ویدئویی از خودش منتشر کرد که در آن نشان می‌دهد علامت حرف Z روی کتش نقاشی شده است.
او در این فیلم منتشره چنین، می‌گوید: «برادران عزیز همین‌گونه که استیم بایستی به مبارزه خود ادامه بدهیم. ما برای همیشه با شما و همراه شما استیم». والی ایالت کمروف که یک منطقه معدن زغال سنگ در سیبری است، به طور غیررسمی به نام «Kuzbass» و (در الفبای سیریلیکی به اصطلاح Кузбасс نامیده می‌شود) وی دستور داده است که نام آن از این پس در ترکیبات الفبای سیریلیک-لاتینی به عنوان KuZbass «کوزباز» تعبیر و ترجمه شود. بنابراین؛ ایوان کولیاک، یک ورزش‌کار ژیمناستیک‌باز روسی، هنگامی که در پنجم ماه مارچ در جام جهانی ژیمناستیک در قطر در کنار یک رقیب اوکراینی خود روی سکو رفت، علامت حرف Z را روی لباس خود چسباند و این موضوع باعث شد که فدراسیون بین المللی ژیمناستیک اقدامات انضباطی علیه او را اعمال کند؛ اما چرا علامت حرف Z به نماد حمایت از جنگ ولادیمیر پوتین علیه اوکراین تبدیل شده است؟.
هنگامی که نیروهای دفاعی روسی در اوایل سال جاری در امتداد مرزهای اوکراین تجمع کردند، ناظران تیزبین اطلاعاتی و استخباراتی منابع آزاد و بدون مرز متوجه علامت‌های کنجکاوی شدند که در کنار تانک‌های نیروهای روسی نقاشی شده بودند. در میان این علامت‌های کمیاب، حرف V و حرف Z نیز، روی یک جعبه‌ی مرمی رسم شده بود. امروز سخنان و علامت‌های مرموزانه تئوری‌های بی‌شماری را در دنیای نبرد ایجاد کردند.
با این‌حال؛ شاید علامت حرف Z، مخفف حرف zapad»» باشد که در زبان روسی به معنای «غرب» است (مسیری که نیروهای روسی در آن رژه می‌روند). شاید هم این علامت نشان‌دهنده‌ی تمایل اداره کرملین به خاطر محو و سرنگونی رییس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی باشد. در عوض؛ تحلیل‌گران مسأیل نظامی بر این باورند که این حروف و علامت‌ها مربوط به بخش‌های خاصی از نیروهای روسی می‌شوند که درگیر در تهاجم علیه اوراکین است.
با وجود بیش از هزار گروه تاکتیکی، کندک‌ها و لواهای نظامی متشکل از ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ نفر سرباز از مناطق دوردست شرقی در روسیه علیه دولت اوکراین فعالیت می‌کنند. بنابر این؛ چنین علامت‌های مرموزانه ممکن است که به تمایز و تشخیص بین نظامیان و دشمنان شان در میدان‌های نبرد کمک کند. از زمان شروع جنگ روسیه با اوکراین، ماشین‌های تبلیغاتی دولتی روسیه علامت Z را به لوگوی غیررسمی عملیاتی نظامی خود تبدیل کرده است. وزارت دفاع روسیه پیشنهاد کرده است که این کلمه مخفف za که یک کلمه در زبان روسی به معنای «ضد و علیه تعبیر می‌گردد و یا هم به عبارت ساده مانند علامت V به مفهوم پیروزی علیه دشمن است از آن در ارتش استفاده شود».
به این‌ترتیب؛ RT یا تلویزیون روسیه که یک شبکه‌ی تبلیغاتی روسی است، اخیراً شروع به تبلیغات و فروش تی-شرت‌هایی با علامت حرف Z کرده است. در همین‌حال؛ ولادیمیر سولوویف، مجری متعصب و سمی تلویزیون دولتی روسیه در جدیدترین ویدیوهای خود این مخفف را روی لپ تاپ خودش نیز چسبانده است. گرافیتی‌ها و نقاش‌های طرفدار جنگ علیه اوکراین که در اکاترینبورگ، شهر کوچکی احاطه‌شده در کرانه‌ی سیبریا موقعیت دارد دیده می‌شوند، آنان این روزها این علامت‌ها را علیه اوکراین به‌طور گسترده و برجسته پخش و نقاشی می‌کنند.
فعالان ناسیونالسم و ملی‌گرا در شهر مسکو کاروانی از اتومبیل‌های را که روی آن‌ها علامت‌های حرف Z نقاشی شده بود، ترتیب دادند تا پیرامون شهر مسکو بچرخند و قدرت پوتین را به رخ دنیا بکشند. یک آسایش‌گاه خریه‌ی کودکان در شهر کازان، شهری که در غرب روسیه موقعیت دارد، بیماران این آسایش‌گاه را برای عکس گرفتن با علامت Z به صف‌آرایی کشانده بودند. ولادیمیر واویلف، مدیر اجرایی سازمان خیریه که این آسایش‌گاه را مدیریت می‌کند، با ابراز حمایتش از آقای پوتین به یک خبرگزاری محلی روسی زبان، گفت: «همان‌طوری که نیروهای «فاشیستی» اوکراینی به پوتین رهبر منتخب دموکراتیک کشور ما برچسب منفی زده است، این برچسب‌زنی‌ها و برچسب‌های بالقوه فقط می‌تواند با زور و قدرت ارتش متوقف شود. بنابراین؛ راه دیگری جز قوه قهریه علیه فاشیست‌های اوکراینی نیست».
موضوع علامت حرف Z چند روز پس از عملیات نظامی علیه اوکراین نشان می‌دهد که برنامه‌ی برای جنگ استخباراتی روسیه ممکن است به همان اندازه‌ی که برنامه‌های جنگی و عملیاتی نظامی روسیه به نظر می‌رسد تصادفی بوده. این علامت‌بازی‌ها هم می‌تواند همانند آن‌ها تصادفی باشد. بنابراین؛ طنز خاصی وجود دارد که یک علامت حرف لاتین را به نام و علامت Z به عنوان نماد جنگ معرفی کنیم که آقای پوتین تا حدی آن را با ادعاهای ساختگی مبنی بر این که زبان و فرهنگی روسی در اوکراین در معرض تهدیدها قرار گرفته، توجیه کند. علامت حرف Z قبل از این هرگز با رژیم آقای پوتین مرتبط نبوده است و به هیچ یکی از نمادهای قدیمی دیگر نیز، تعلق نداشته است. به این‌سان؛ حتا نمادهای بدنامی مانند علامت «صلیب شکسته آلمان‌نازی» که وزیر دفاع اوکراین آن را با این علامت نیز مقایسه کرده است هیچ ارتباطی ندارد.
با این‌حال؛ علامت حرف Z در حال حاضر تبدیل به یک مخفف وحشت‌ناک و دلسردکننده در خاورمیانه و اروپا شده است. چهره‌های اپوزیسیون و دیگرانی که مخالف این جنگ در داخل روسیه استند، می‌گویند حلقاتی وجود دارند که علامت حرف Z را روی آپارتمان‌های آن‌ها چسبانده است. در همین‌حال؛ مأموران و افسران سرویس‌های امنیتی و استخباراتی روسیه پس از یک یورش به اماکن دولتی و عمومی علامت‌های Z را در تمام جاها و به ویژه در دفتر یک سازمان حقوق بشری به عنوان یادگاری نیز نصب کردند. مقامات روسیه این علامت را برای نشان‌دادن وفاداری نسبت به رهبر خود آقای پوتین می‌دانند و پذیرفته‌اند. در نهایت؛ امروز بیش از هر چیزی دیگری، علامت Z به مفهوام حمایت و جان‌فشانی از پوتین است.
