«چند سال به‌عنوان خبرنگار در ولایت کندهار کار کردم. تا همین چند روز پیش در تلویزیون هیواد خبرنگار بودم؛ اما متأسفانه سه روز می‌شود که به دلیل مشکلات امنیتی استعفا کردم. پیش از این نیز مورد حمله‌ی مسلحانه قرار گرفته بودم، مگر در این اواخر با تهدیدهای زیادی مواجه شدم که مجبورم کرد کار را ترک کنم.»
رنگینه انوری، یگانه خبرنگار زن در ولایت کندهار است که اکثراً گزارش‌های تولیدی می‌نوشت و با مشکلات زیادی توانسته بود برای خودش در جامعه‌ی رسانه‌ای افغانستان جای پا باز کند. با این‌حال اما او به دلیل تهدیدهای امنیتی ناچار به ترک خبرنگاری شده است.
بانو انوری در گفت‌وگو با صبح کابل، می‌گوید که به دلیل فرهنگ مردسالار و رسم و رواج‌های موجود در کندهار، به زنان اجازه‌ی کار داده نمی‌شود. «در این اواخر، خبرنگاران با تهدیدهای زیادی مواجه بودند. ملاله میوند، دوست بسیار خوبم را از دست دادم. برای ما هم زیاد اخطار می‌دادند، مجبور شدم خبرنگاری را یله بکنم.»
این در حالی است که در چند ماه گذشته، ترور هدفمند خبرنگاران افزایش یافته است. تنها در یک ماه پسین، بیش از ۳ خبرنگار در سه ولایت -کندهار، هلمند و غزنی- ترور شده‌اند.
هم‌زمان با این، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز گفته است که بسیاری از زنان خبرنگار در ولایت‌ها، کارشان را به دلیل تهدیدهای امنیتی ترک کرده‌اند.
در اعلامیه‌ای که روز دوشنبه (۸ جدی)، از سوی این کمیسیون به نشر رسیده، آمده است: «شماری از زنان خبرنگار در ولایت‌ها، کارشان را ترک کرده‌اند، دسترسی خبرنگاران حتا به ولسوالی‌های نزدیک به مراکز ولایت‌ها دشوار شده و گاهی در شماری از شهرها نمی‌توانند به‌سادگی گشت‌وگذار کنند. برخی از خبرنگاران و نهادهای رسانه‌ای در ولایت‌ها با تهدید مواجه می‌شوند و هنگام مراجعه به نهادهای مسئول دولتی، با سهل‌انگاری مواجه شده‌اند.»
بر اساس این اعلامیه، در صورتی که ترورهای هدفمند خبرنگاران هم‌چنان ادامه داشته باشد، ممکن است، بسیاری از خبرنگاران، کشور را ترک کنند.
عبدالمجیب خلوتگر، رییس اجرایی «نی» می‌پذیرد که در سال روان خورشیدی، بیش از ۱۰ خبرنگار زن در چندین ولایت، به دلیل مشکلات امنیتی کارشان را ترک کرده تا خود و خانواده‌ی‌شان در امان باشند.
آقای خلوتگر، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید خبرنگارانی که وظایف‌شان را ترک کردند، از ولایت‌های کابل، فاریاب، جوزجان و ولایت‌های شمالی بوده‌اند.
رییس اجرایی نی، تأکید می‌کند که حکومت افغانستان نتوانسته از مهم‌ترین دست‌آوردش که آزادی بیان و پیشرفت رسانه‌ها بوده، به گونه‌ی درست پاسداری کند؛ چیزی که سبب شده، خبرنگاران زن نتوانند به کار خود ادامه دهند.
او گفت: «تنها در یک مورد که یک خبرنگار در کابل تهدید شده بود، برایش محافظ و موتر زرهی داده که این راه حل نیست. ما طرفدار یک راه حل کلان هستیم. چه نیاز است که یک خبرنگار زره داشته باشد، این کار بیشتر او را انگشت‌نما می‌سازد.»
مسئولان در کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران، می‌گویند که در سال جاری خورشیدی هیچ قضیه‌ی رسمی در این نهاد ثبت نشده که براساس آن خبرنگاران زن به دلیل تهدیدهای امنیتی وظایف‌شان را ترک کرده باشند.
اگر سرم هم برود به خبرنگاری ادامه می‌دهم
در این میان اما خبرنگارانی نیز هستند که با وجود تهدیدهای امنیتی، هنوز هم به کار و فعالیت‌شان به‌عنوان خبرنگار ادامه می‌دهند؛ آن‌ها تأکید دارند که حاضرند جان‌شان را در راه اطلاع‌رسانی فدا کنند.
گلالی کریمی، یگانه خبرنگار زن در ولایت زابل است که از پنج سال به این‌سو در رسانه‌های مختلف در این ولایت کار می‌کند. او می‌گوید که بارها از سوی مردم، تفنگ‌داران مسلح و طالبان تهدید شده است.
بانو کریمی در گفت‌وگو با روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید: «۱۵ روز می‌شود که کابل هستیم. ۵ سال است که در ولایت زابل کار می‌کنم؛ و یگانه دختری هستم که در رسانه کار می‌کنه. تهدیدات و مشکلات زیاد است. در همان اداره که کار می‌کردم، برایم مشکلات ایجاد می‌کردند. همکارایم می‌گفتند که چرا دختر د اینجا کار می‌کند.»
به گفته‌ی او، در مدت پنج سال، دو بار مورد حمله‌ی مسلحانه قرار گرفته اما؛ جان به‌سلامت برده است. «این اواخر که از سوی طالبان برایم تهدید می‌آمد، با کمیته‌ی مصونیت، مسئله را در جریان گذاشتم؛ آن‌ها مرا به کابل انتقال دادند. شاید شوه یک ماه خود را گم کنم؛ حتا اگه سرم بره، پس از یک ماه دوباره زابل می‌رم و کار خود را ایلا نمی‌کنم.»
تهدید خبرنگاران از سوی جامعه و گروه‌های تروریستی امر تازه‌ای نیست. در سال‌های گذشته، ده‌ها خبرنگار و کارمند رسانه‌ای به همین دلیل کشور را ترک کردند. از سویی هم ده‌ها خبرنگار دیگر نیز به اثر تهدیدهای امنیتی جان خود را از دست داده‌اند.
سهیلا صمیم، خبرنگاری که از چندین سال بدین‌سو با رسانه‌های خصوصی و محلی در هرات کار کرده است، یک‌ونیم سال پیش به دلیل تهدیدهای امنیتی افغانستان را ترک کرد.
او به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «در اوایل که تهدید میشدم، به نظرم شوخی می‌آمد می‌گفتم که می‌خواهند اذیتم کنند، چون به خبرنگاری علاقه داشتم، ادامه دادم؛ اما زمانی که تهدیدها جدی شد، مجبور شدم کار را رها کرده و کشور را ترک کنم.»
به گفته‌ی این خبرنگار، اکنون که در بیرون از افغانستان زندگی می‌کند، تهدیدها هنوز در برابرش ادامه دارد و افراد ناشناس با گذاشتن پیام، خانواده‌ی او را در افغانستان تهدید می‌کنند.
به گفته‌ی بانو صمیم، اخیراً یک همکار سابقش به اثر اسیدپاشی از سوی افراد ناشناس یک چشمش را از دست داده است.
رسانه‌های آزاد و همه‌شمول نباید از بین برود!
خبرنگاران در افغانستان تنها با یک مشکل مواجه نیستند. سانسور و عدم دسترسی به اطلاعات، حقوق ناچیز و تهدیدهای امنیتی، مشکلاتی‌اند که کار خبرنگاری را در افغانستان به چالش کشیده است.
مسئولان نهادهای حامی رسانه‌ها می‌گویند که حکومت نباید اجازه بدهد مهم‌ترین دست‌آوردش که رسانه‌ها و آزادی بیان است، از دست برود. آقای خلوتگر می‌گوید که اگر وضعیت همین‌گونه ادامه داشته باشد و حکومت مصونیت خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای را تأمین نکند، ممکن است «اصطلاح رسانه‌های همگانی»، نابود شود.
اومی‌افزاید: «رسانه‌ای که جنسیتی برخورد می‌کند، رسانه‌ی آزادی نیست. اگر جامعه‌ی رسانه‌ای مردسالار شود، ممکن است کاری انجام دهد؛ اما آزادی نخواهد داشت و همه‌شمول نیز نخواهد بود. اگر وضعیت به این‌گونه ادامه داشته باشد، شاید یک جامعه رسانه‌ای مردسالار ایجاد شود.»
با این‌همه، روز سه‌شنبه (۹ جدی)، گزارشگران بدون مرز گزارش داده است که در سال ۲۰۲۰ میلادی، ۵۰ خبرنگار در سراسر جهان کشته شده‌اند. در این گزارش افغانستان با ۵ کشته در جایگاه سومین کشور مرگبار برای خبرنگاران جا گرفته است. با این حال نهادهای داخلی در افغانستان نیز ۱۲ پرونده‌ی قتل خبرنگاران را در سال جاری ثبت کرده‌اند.
