لزوم هم‌بستگی مردم در مقابله با کرونا

نویسنده: نورالله نوایی

مقابله‌ی موفق با بیماری واگیرداری مثل کرونا، بدون هم‌بستگی مردم امکان‌پذیر نیست. وقایه‌ی مؤثر جمعی این بیماری، هم‌کاری تک تک افراد جامعه را می‌خواهد. آمار ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در کشورهای مختلف، این واقعیت را واضح می‌کند. کشورهایی که با هم‌بستگی و هم‌آهنگی به مقابله برخاسته اند، موارد ابتلا را پایین نگه داشته و یا میزان مرگ‌ومیر نیز در آن‌ها به مراتب پایین است. رهبری و مدیریت درست جامعه در ایجاد این هم‌بستگی مؤثر است.

عوامل مختلفی باعث هم‌بستگی مردم در امر مقابله با این همه‌گیری می‌شود که از آن جمله، حفظ یک‌پارچگی و هم‌آهنگی اطلاع‌رسانی، تبیین این بیماری و توصیه‌ها و تدابیری که روی دست گرفته می‌شود. در کشور تایوان مثلا میزان ابتلا به بیماری بسیار پایین است؛ با وجودی که این کشور در نزدیکی چین موقعیت دارد و بسیار پیش از کشورهای دیگر اولین موارد ابتلا در آن به ثبت رسید. این کشور که تجربه‌ی مقابله با ویروس سارس از قبل داشت، از همان آغاز شیوع کرونا در ووهان چین، حتا بر خلاف توصیه‌های سازمان صحت جهانی که در اواسط جنوری انتقال ویروس جدید از انسان به انسان را تأیید نکرده بود، تدابیر احتیاطی را از جمله محدودیت سفر به مناطق انتشار ویروس و تولید و توزیع ماسک برای شهروندان خود را روی دست گرفت.

مقامات صحی این کشور از همان آغاز پوشش هم‌آهنگ و یک‌پارچه‌ی اطلاعات مرتبط به بیماری جدید را در دستور کار خود قرار داد و اندکی بعد، منع رفت‌وآمد به چین را به اجرا گذاشت. در این کشور ۲۳میلیونی شمار مبتلایان تا حالا کم‌تر از چهار صد نفر است و فقط پنج تن در اثر ابتلا به کوید-۱۹ وفات کرده اند. علاوه بر تدابیر حکومت تایوان، هم‌بستگی مردم تایوان در این موفقیت مؤثر دانسته شده است. مردم تایوان به دلیل این که خود را زیر ستم همسایه‌ی بزرگی مثل چین می‌دانند که تایوان را بخشی از قلمرو خود حساب می‌کند، معمولا هم‌بستگی بالایی دارد و در امر مبارزه با شیوع کرونا نیز با مدیریت مؤثر رهبران شان، هم‌بستگی بی‌مانندی را بر رسیدن به هدف واحدی و مهار کردن این همه‌گیری از خود به نمایش گذاشته اند. کشور آلمان از نمونه‌های دیگر است که علاوه بر نظام بهداشت قوی، گرفتن آزمایش‌های فراوان، جوان‌تر بودن اوسط سن مبتلایان، شفافیت و یک‌پارچه بودن موضع دولت آن کشور، در امر پایین نگه‌داشتن آمار مرگ‌ومیر ناشی از کوید-۱۹ مؤثر بوده است. انگلا مرکل، نخست وزیر آن کشور، از همان آغاز شیوع همه‌گیری کرونا، با وضاحت و صراحت صحبت کرد و موضع واحد حکومت و پرهیز از تناقض‌گویی و پنهان‌کاری، نزد شهروندان باورمندی ایجاد کرد که موجب هم‌بستگی و هم‌کاری بیش‌تر آنان شد؛ حتا بهترین نظام بهداشت بدون هم‌کاری مردم در امر مقابله موفقیت چندانی نخواهد داشت.

در افغانستان موضع‌گیری و پاسخ حکومت از آغاز شیوع همه‌گیری تا کنون به شکل نسبی بد نبوده است. مسؤولان صحی کشور پیوسته با وضاحت اطلاعات را با مردم در حد توان شریک کرده اند و توصیه‌های لازم را از مجاری مختلف به گوش مردم رسانده اند؛ اما عوامل دیگری وجود دارد که باعث می‌شود مردم در این کشور هم‌بستگی و هم‌کاری لازم را برای مقابله با کرونا از خود نشان ندهند. از جمله، مشروعیت پایین دولت، از میزان باورمندی به سخنان مقامات حکومتی و تبعیت از توصیه‌ی آنان، می‌کاهد. مردم این سخنان را به قیاس سخنان و سیاست‌های گذشته‌ی حکومت می‌گذارند و اغلب با بی‌باوری و تمسخر از کنار شان می‌گذرند. این عامل را نمی‌شود کاری کرد؛ چون مشروعیت و اعتماد، سرمایه‌هایی استند که به مدت زمان طولانی باید پرورده شوند. عامل دیگر، تشتت در خط رهبری است، چه اقشار مختلف مردم به رهبران مختلف سیاسی، اجتماعی، فکری و مذهبی اعتماد دارند. اکثریت رهبران مذهبی و اجتماعی در محیط‌ها و محلات گوناگون، تبیین‌ها و توصیه‌های متفاوت از آنچه را که رهبری نهادهای صحی در اختیار مردم قرار داده، برای مردم تبلیغ کرده اند.

برخی رهبران دینی مثلا کرونا را برای مسلمانان رحمت خوانده که معنای آن جدی نگرفتن و سهل‌انگاری در قبال آن است. حتا یک مدعی خودخوانده‌ی نابغه‌ی ریاضی در سخنانی که در شبکه‌های اجتماعی پخش و دست به دست می‌شود، مردم را به نترسیدن فراخوانده و شیوع کرونا را با توسل به نوعی تقدیرباوری و این که کرونا آدم‌های بد را مبتلا می‌کند، به تمسخر گرفته است. با توجه به این که مردم در این کشور به توضیح و علت‌تراشی عرفی و حرف رهبران مذهبی محلی شان بیش‌تر باور می‌کنند، این وضعیت منجر به از میان رفتن یک‌پارچگی رهبری و اقتدار در پیوند به این بیماری همه‌گیر شده و هم‌بستگی و هم‌کاری لازم مردمی را لطمه زده است. در کنار عوامل مثل فقر و تنگ‌دستی مردم، عدم یک‌پارچگی رهبری جامعه از مؤثریت راه‌کارهای مقابله‌ای‌ی از این به بعد نیز خواهد کاست که با توجه به مشکلات نهادین دیگر در امر پاسخ‌گویی، چشم‌انداز آینده‌ی نزدیک را خطرناک‌تر می‌کند.

اگر کوتاه کنیم، هم‌کاری و هم‌بستگی مردم در امر مقابله‌ی مؤثر با کرونا ضروری است. برای ترویج هم‌بستگی مردم، یک عامل بسیار مهم، حفظ یک‌پارچگی در موضع‌گیری‌های رهبران مذهبی و اجتماعی با موضع رسمی نهادهای رسمی است. تمام رهبران جامعه به شمول مسؤولان حکومتی، رسانه‌ها و مجاری مختلف اطلاع‌رسانی، باید به شکل قاطع یک موضع واحد و هم‌سو بگیرند. برای این هدف نیاز است حکومت به رهبران محلی و رسانه‌ها مبرمیت ایجاد هم‌بستگی و ترویج هم‌کاری مردم در امر مبارزه با کرونا را گوش‌زد و یک سیستم سراسری تشریک اطلاعات و توصیه‌های بهداشتی را ایجاد کند.