مهم‌ترین مسأله در باره‌ی کرونا برای تمام کشورها، کنترل بالا نرفتن پِیک ویروس است تا شفاخانه‌ها و حکومت بتواند، امکانات خود را با تعداد مریض‌ها هماهنگ کند. حکومت افغانستان تعدادی از شفاخانه‌ها را که کرونا آزمایش می‌کردند، بسته است. شاید به دلیل عدم صلاحیت و شاید هم برای پنهان کاری. اصل گپ در افغانستان نیامدن کرونا نیست؛ چون ما در جوار دو مرکز اصلی این بیماری (چین، ایران)، استیم؛ بخواهیم یا نخواهیم کرونا وارد کشور می‌شود. نگرانی آن است که پِیک آن از کنترل خارج نشود. در کشورهای مدرن و دارای امکانات بالا، وقتی پیک کرونا از وضعیت بحران خارج شده است، دیگر قابل کنترل نبوده؛ اما در افغانستان هنوز هم شوخی است.
در تمام کشورها بعد از چند هفته، کرونا از کنترل خارج شده است و افغانستان با ۳۴ مورد مثبت، حالا به بحران جدی نزدیک می‌شود. وزارت صحت رسما امروز اعلام کرد که کابل نیز آلوده به کرونا است و براساس گسترش کرونا در کشورهای دیگر، ما کم کم به دوران سرعت شیوع کرونا می‌رسیم. چند مثال:
شهر نیویورک امریکا:
هفته‌ی اول- ۲ مورد مثبت
هفته‌ی دوم- ۱۰۵ مورد مثبت
هفته‌ی سوم- ۶۱۳ مورد مثبت
فرانسه
هفته‌ی اول- ۱۲ مورد مثبت
هفته‌ی دوم- ۱۹۱ مورد مثبت
هفته‌ی سوم- ۶۵۳ مورد مثبت
ایران
هفته‌ی اول- ۲ مورد مثبت
هفته‌ی دوم- ۴۳ مورد مثبت
هفته‌ی سوم- ۲۴۵ مورد مثبت
هفته‌ی چهارم- ۴۷۴۷ مورد مثبت
هفته‌ی پنجم- ۱۲۷۲۹ مورد مثبت
ایتالیا
هفته‌ی اول- ۳ مورد مثبت
هفته‌ی دوم- ۱۵۲ مورد مثبت
هفته‌ی سوم- ۱۰۳۶ مورد مثبت
و هفته‌ی پنجم- ۲۱۱۵۷ مورد مثبت
گفته می‌شود، هشتاد تا نود درصد بیماران کرونایی، بدون علامت هستند و این خطر گسترش آن را بیشتر می‌کند. به این مفهوم، کسانی که مثلا از ایران وارد کشور می‌شوند، ممکن است نه تب داشته باشند و نه کدام علائم دیگر کرونا در آنان دیده شود. آن‌ها بدون کدام مانع وارد کشور شده و با افراد زیادی در ارتباط می‌شوند و هر روز به گسترش ویروس کرونا کمک می‌کنند.
این که تا امروز آمار مبتلایان به کرونا در افغانستان کم است، دو دلیل بیشتر ندارد.
یک- عدم تشخیص درست
دو- نرسیدن کشور به پیک اصلی و خطرناک کرونا
هر دوی این دو مورد خطرناک است و خدای نخواسته اگر کرونا در افغانستان گسترش یافته باشد که دور از واقعیت نیست، در هفته‌های آینده آمارها بالا و بالاتر خواهد رفت و اگر در هفته‌های گذشته روزی یکی، دو مورد ثبت می‌شد، آن زمان روزی صدها مورد تثبیت شده و آن زمان کنترل آن غیر ممکن خواهد شد. مردم افغانستان هنوز هم کرونا را جدی نمی‌گیرند و کسانی که مسائل بهداشتی را رعایت می‌کنند، مورد تمسخر قرار می‌گیرند. این روزها بسیار شنیده شده است که گفته‌اند: «از خدا بترس، کرونا دیگه چیه؟» این حرف درستی است که همه باید از خدا بترسند؛ اما این دلیل نمی‌شود که مسائل بهداشتی و توصیه‌های داکتران برای مصاب نشدن به کرونا جدی گرفته نشود.
وزارت صحت، صبح امروز گفت که در ۲۴ ساعت گذشته، ۱۰ واقعه‌ی مثبت کرونا در افغانستان ثبت شده است که دو مورد آن در شهر پرجمعیت و هفت میلیونی کابل بوده است. با توجه به بی‌خیالی مردم، عدم امکانات کافی درمانی، بهداشتی و غذایی در افغانستان، اگر کرونا به اپیدمی مسلط تبدیل شود، تصورش هم سخت است که چه بلایی بر سر کشور خواهد آمد. حالا کرونا ولایت‌های مثل هرات، کابل، کندهار، بلخ، دایکندی، لوگر، زابل، غزنی، سمنگان و کاپیسا را درنوردیده و کشور (به خصوص کابل) را در وضعیت هشدار قرار داده است.
اگر برای مبارزه با کرونا بسیج ملی نیاز باشد، وقتش همین امروز است؛ نه فردا که فردا بسیار دیر است. نگرانی آن است که همین حالا نیز بسیار دیر شده باشد. با وجود تمرکز روی آگاهی‌دهی و اطلاع‌رسانی به مردم، هنوز هم آنان دقیقا نمی‌دانند که در چه وضعیت و در کجا بیشتر در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند. هنوز هم مردم (حتا آدم‌های تحصیل‌کرده و چیز فهم) به ماندن در خانه و رعایت مسائل بهداشتی و پیش‌گیری کننده، راضی نیستند. نمونه اش روزهای سال نو بود که هیچ تفریح‌گاه و اماکن تفریحی، خالی نبود و مردم در همه جا حضور داشتند. از کوه‌های قورغ بگیر تا قرغه و…
مسأله‌ی دیگر، روابط و بافت‌های اجتماعی جامعه‌ی افغانستان است که متأثر از سنت و باورهای قدیمی است. در این جامعه حتا وقتی مسافر از ایران آمده باشد، مردم با او دست می‌دهند و بغل‌کشی می‌کنند؛ چون ممکن است خانواده‌ی مسافر فکر بد کند. در روز نوروز، بسیاری مردم به خانه‌های یک‌دیگر رفتند و یا در بیرون و تفریح‌گاه‌ها هم‌دیگر را بوسیدند. در اداره‌های دولتی، با وجودی که تابلوی «دست دادن ممنوع» را در دروازه‌ها نصب کرده اند؛ اما همه دست داده و می‌گویند که کرونا دیگر چیست؟
مشکل دیگر ارزش ندادن مردم به جان انسان است، در یک جامعه‌ی جنگ‌زده، ناامید و عصبانی، بی‌احتیاطی نسبت به جان آدم‌ها و عدم ارزش‌گذاری به جان انسان، بیشتر از هر جایی دیگر است و این خطر اپیدمی کرونا را در افغانستان بیشتر می‌کند.
افغانستان جدا از هر رنگ و گرایش، نیاز به بسیج ملی برای مبارزه با ویروس کرونا دارد و در این راه، حکومت، مردم، تاجران ملی و حتا مخالفان حکومت وظیفه دارند تا برای نجات جان مردم کمک کنند. مردم نیاز به آگاهی، کمک، دلگرمی و نجات از کرونا دارند. مردم باید تشویق شوند تا در خانه بمانند و نیاز است تا از هرگونه تجمع دوری شده و حکومت به کسانی که نیاز شدید به کمک دارند، یاری رساند. امروز زمان بسیج ملی است؛ فردا دیر است.
باید راه‌کاری سنجیده شود تا افراد فداکار و یاری‌رسان، بدون دغدغه و نگرانی بتوانند به مردم کمک کنند، رسانه‌ها و حکومت وظیفه دارند تا در این زمینه، طرح عملی و فوری ارائه کنند. اگر چنین نشود، کرونا و گرسنگی برای مردم فقیر یک‌سان خواهد بود.
