نویسنده: سخی محسن
بحران ویروس کرونا یا همان کوید-۱۹، ویروسی که از ووهان چین، استان هوبی ظاهر شد، امروز جهان را به چالش کشیده است، سلامتِ جامعه بشری را تهدید میکند و شیوع و پخش آن به سرعت در حال تحول است. بحرانی که از چین ظاهر شد و کرهی خاکی را گرفت، چین را به زانو زد و به حبس خانگی برد، ایتالیا را فلج کرد، امریکا را آشفته، ایران را شکست و از غرب تا شرق را نگران و ناتوان کرده است. چرخش سیستمهای اقتصادی بازار جهانی را از فعالیت باز ماند، دستگاههای روابط میانکشوری و رفتوآمدها را بست. از کعبه تا کلیسا را تعطیل کرد و امروز جهان از مهار کردن این هیولای هفتسرِ غیر قابل دید، عاجز مانده و چارهاندیشی میکند. ویروس کشندهی کرونا، اکنون به یک آفت جهانی بدل شده است و اپیدمی فراگیر بشر است. با توصیههای بهداشتی و قرنطینه اشاره ندارم، بلکه بحث اصلی این نوشته، با چالشهای ما در افغانستان در فصل قرنطین است. قبل از همه، باید بگویم که قرنطین و رعایت اخلاق بهداشتی برای هر انسان؛ به ویژه آنانی که در معرض خطر ابتلا یا مصاب به این ویروس استند لازم است.
اگر ما خود و خانوادهی مان را قرنطین میکنیم و نمیگذاریم این ویروس سلامت دیگر انسانها را تهدید کند، کار شایسته و انسانی کرده ایم و این از اخلاق و فرهنگ انسانی ماست؛ اما در کنار این که مکلفیت داریم به سلامت بشر و اطرافیان مان فکر کنیم، یکسری مسائل عمومی اجتماعی را نیز مکلفیت داریم رعایت کنیم که امروزه ما را کمتر از اپیدمی کرونا در افغانستان تهدید نمیکند. در صورت شیوع و فراگیر شدن ویروس کرونا در کشور، مردم افغانستان آسیبپذیرترین مردم خواهد بود. فقر، بیکاری، وضیعت نابسامان امنیتی، عدم مصؤونیت شغلی، اقتصاد بازار آزاد، عدم کنترل دولت بر افزایش قیمت کالاها از یکسو و عودت سیلآسای مهاجران از کشور ایران که در خطر ابتلای کروناویروس بوده اند، از سوی دیگر؛ ما را در قرنطین خانگی به مشکل مواجه میکند و کرده است.
از آنجایی که تا هنوز چارهای بدون قرنطین خانگی، برای وقایه و جلوگیری از شرِ این ویروس مهلک و کشنده پیشنهاد نشده است، بر ماست که قرنطین خانگی را جدی بگیریم، در خانهها بمانیم و توصیههای بهداشتی را مراعات کنیم؛ اما اگر در حبس خانگی بمانیم و با کرونا مبارزه کنیم، با گرسنگی و تبعات ناشی از آن که کمتر از کرونا نیست، چه کار کنیم؟ در این شرایط حساس، این مسؤولیت فرد فرد ماست؛ اما آیا تنها نگرانی ما کرونا است و قرنطین میتواند ما را از شرِ این بلای آدمکش باز نگه دارد و دغدغهی دیگری نداشته باشیم؟ آیا از پس، قیمتهای سرسامآور مواد خوراکی بیرون میآییم؟ آیا توانایی مقابله با گرسنگی را، به استثنای یک عده پولدار خداداد داریم؟ اگر در قرنطین به مشکل مالی بر میبخوریم راه حل چیست؟ مطمئنا در این وضیعت اگر به مشکل بربخوریم، هیچگونه وامی برای رفع نیازمندی پیدا نمیکنیم. بعضا شرکتها و نهادهای خصوصی مزد کارگران شان را در تعطیلی قرنطین پرداخت نخواهند کرد؛ در آن صورت، این کارگران به صورت بخورنمیر زندگی میگذرانند، چه کار کنند؟ دستفروشان، تکسیرانان، کارگران عادی روزمزد، پیشهوران روزمزدی که عاید و مصرف شان به صورت روزانه تنظیم میشود، چه کار کنند؟ مأمور، معلم، پولیس و کارمندان دولت که معاش شان به موقع پرداخت نمیشود چه؟ از طرف دیگر این موج بیکار مردم عام که نان به خوردن ندارند و روزانه پشت یک لقمه نان، از بام تا شام سرگردان اند، اگر به قرنطین بروند، چه بخورند؟ اینها و دهها پرسش دیگر! ممکن دوستانی بر من خرده بگیرند که کرونا با جان ما کار دارد و ما نیاز داریم که از جان مان حفاظت کنیم، من میگویم کرونا قاتل جان و مال ما است.
اگر مال وافر نداشته باشیم، با جیب خالی در شرایطی که تجار ما، یک بوری آرد را به ۱۹۰۰، یک کلیو لیمو را از ۶۰ افغانی به ۶۰۰ افغانی، یک ماسک را به ۵۰ افغانی و یک مایع ضد عفونی را از ۳۰ افغانی به ۳۰۰ افغانی میفروشد، به جنگ کرونا رفتن سخت است. من در میان طبقهی فقیر مردم پایتختنشین بودهام و میدانم که در شرایط قبل از کرونا، مردم ما با چه مشقتی دست و پنجه نرم میکنند و ناداری و ناتوانی، دمار از روزگار شان کشیده است؛ مردمی که به قول معروف «اگر با آب سیر کنند نان را از خود دریغ میکنند» چگونه با این وضیعت میتوانند با کرونا مقابله کنند؟ کرایههای سنگین دکانها و خانهها، مصارف آب و برق، مالیات سنگین بر عایدات و مصارف، نرخ صعودی مواد اولیهی ضروری، افزایش ادویهجات ضدعفونی و لوازم مراقبت پزشکی، میطلبد که در این وضیعت ممکن از دولت تا هر شهروند مسؤول در کنار هم به این موارد فکر کنیم و تا قرنطین که خود نیز میتواند کرونای گرسنگی برای مردم ما باشد که هنوز از چشم ما پنهان مانده است، مسؤولانه عمل کنیم و به صورت خانه به خانه کمپاینهای همدلی و مددرسانی ایجاد کنیم؛ در غیر آن، مواجه شدن با وضیعت پیشآمده به مردم مظلوم ما، بسیار قیمت تمام خواهد شد.
