پیدایش جوامع و ارتكاب جرم از آغاز با یك‌دیگر همراه بوده اند؛ زیرا از روزی كه افراد دور هم جمع شده و تشكیل جامعه داده اند، جرم نیز با آنان همراه شده و گسترش یافته است. افزایش رفتارهای مجرمانه و ریشه‌دار شدنش در بین جامعه، نگرانی‌هایی را به وجود آورده است.
اجتماعی وجود ندارد که در آن جرمی اتفاق نیفتد. بررسی‌های مختلف نشان داده اند كه محیط خانواده رابطه‌ی مستقیم با بروز رفتار مجرمانه و انحرافی دارد. افرادی که مرتکب رفتارهای مجرمانه می‌شوند را «بزهکار» می‌گویند. بزهكاران اغلب دارای والدینی نامناسب و محیط خانوادگی متشنج و از هم گسیخته اند.
اما این كه این نیروها روزی بالفعل شوند، بستگی به طرز رفتار والدین، افراد دیگر خانواده و محیط اجتماعی دارد. وضع خانوادگی و محیط عاطفی عوامل بسیار مهمی در بروز بزهكاری است. وقتی كه در خانواده‌ای همبستگی بین افراد وجود نداشته باشد و فرد فاقد روابط عاطفی سالم باشد، بروز رفتارهای مجرمانه قابل پیش‌بینی است.
از دیگر عوامل مهم در بروز رفتارهای مجرمانه فقر و شرایط سخت زندگی است. اختلافات والدین نیز تأثیرات منفی بر رفتار و شخصیت نوجوان دارد. اگر بیشتر مشکلات نوجوانان را ریشه‌یابی کنیم، پی خواهیم برد که این مشکلات نوجوانان بر اثر تنش‌های خانواده بوده است.
محرومیت از والدین نیز می‌تواند شرایطی را به وجود آورد كه زمینه‌ی مساعدی برای بروز بزهكاری باشد. باید گفت، داشتن پدر و مادر معتاد یا داشتن خواهر یا برادری كه در معرض رفتارهای مجرمانه قرار دارد، خطر افزایش همان رفتارها را در میان عضای خانواده افزایش می‌دهد.
متأسفانه مکاتب ما آموزش‌های ضروری از جمله «آموزش مهارت‌های زندگی» را به افراد نمی‌دهند؛ بنا بر این جوانان توانایی‌های لازم را برای روبه‌رو شدن با مسائل زندگی ندارند. آموزش درس‌های بی‌محتوا كه نتیجه‌ای جز ایتلاف وقت ندارند.
جوان با این آموزش‌های غیرمفید و با تحمل استرس‌های بسیار زیاد، بعد از پیروزی بر غول كنكور وارد دانشگاه می‌شود. در محیط دانشگاه نیز همین آموزش‌های غیرضروری تكرار می‌شود و در نتیجه منجر به دل‌زدگی و سرخوردگی جوان پس از فارغ‌التحصیلی می‌شود و به دلیل عدم دست‌یابی به شغل و حرفه‌ی مناسب، سبب فرار آن‌ها از درس و صنف، بیكاری، عقب‌ماندگی و كشیده شدن به كارهای كاذب و یا انحرافات مختلف می‌شود. همان گونه كه می‌دانیم جوانی دوره‌ی بحران و زمان خروش و جوشش احساسات است؛ تمایلات جنسی در این دوره افزایش می‌یابد و اگر تحریك یا منع شود، احتمالا به تمایلات شدیدتر منتهی می‌شود و گاه به انحراف جنسی می‌انجامد. از طرفی بحث تفریح و سرگرمی جوانان نیز مطرح است. رسانه‌ها از جمله سینما، ویدیو و ماهواره تغییراتی را در ارزش‌ها ایجاد كرده اند.
وسایل ارتباط جمعی نیز در بروز رفتارهای مجرمانه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار اند. خشونت و پرخاش‌گری رسانه‌ها تأثیر زیادی بر جوانان دارد. نمایش فیلم‌های خشن و وحشیانه و صحنه‌های هیجان‌انگیز در افزایش كج‌روی‌ها، تأثیر بسزایی دارد. بحث قدیمی اوقات فراغت جوانان با وجود آن كه بارها به آن پرداخته شده است؛ اما متأسفانه هنوز كاستی‌های چشم‌گیری ملاحظه می‌شود. جوانی كه نتواند هیجانات خویش را از راه سالم تخلیه كند، به راه‌های ناسالم تخلیه‌ی هیجانی روی می‌آورد.
توسعه‌ی امكانات در روستاها و شهرهای دورافتاده نیز به كاهش مهاجرت‌ها می‌انجامد. كاهش مهاجرت، كاهش حاشیه‌نشینی را به همراه خواهد داشت و بدین ترتیب از بروز جرم و جنایت پیش‌گیری خواهد شد.
اوقات فراغت، همان واژه‌ی تكراری اما پرطرف‌دار میان جوانان است. دغدغه‌ای از آن جهت كه برای عده‌ای از جوانان، دلپذیرترین لحظات و برای برخِ دیگر ملال‌آورترین دقایق است؛ این درحالی است كه به زعم كارشناسان، در اوقات فراغت است كه فرد می‌تواند با پسندها و دوست‌داشتنی‌های خود خلوت كند و شخصیت نهایی خود را بازیابد و آن را ابراز كند؛ بنا بر این قابلیت‌های فرد، غالبا در عرصه‌ی فراغت جلوه‌گر می‌شود و از این رو تمدن معاصر را «تمدن فراغت» نامیده اند.
برخی افراد معتقدند كه فراغت و بیكاری، فرد را به گرفتاری انداخته و از این رو، اسباب و انگیزه‌های بلا و گرفتاری، منبعث از فراغت همراه با بیكاری است و از آن سرچشمه می‌گیرد؛ لذا اوقات فراغت به جای این كه ارزش و اعتبار فرهنگی پیدا كند، وسیله‌ای برای لذت‌جویی شده و در نهایت عامل غفلت و فراموشی جوانان می‌شود.
گرچه فراغت، نتیجه‌ی گزینش آزادانه‌ی انسان در برابر فرصت‌های زندگی است؛ ولی غفلت از نحوه‌ی گذراندن اوقات فراغت جوانان كه سرمایه‌ی ملی هر جامعه محسوب می‌شوند، فاجعه‌ی ملی در بر خواهد داشت.
