نویسنده: فیلیپ نوبل
ترجمه: اسدالله جعفری‌پژمان
منبع: گلوبل اویس، ۲۰ جولای ۲۰۲۱
فیلم انیمیشن چکی به دلیل نمایش یک داستان غیرمعمول با الهام از حقایق واقعی میان یک زن چکی و یک مرد افغانستانی، جایزه‌ی بزرگی را از آن خود کرد. همان گونه که آخرین سربازان جمهوری چک به تازگی کابل را ترک کرده اند، آیا این فیلم، می‌تواند تصورات مردم چک را در مورد افغانستان که بیش‌تر در سیاست جمهوری چک به یک منبع و منشاء تروریزم، پناهندگان و مهاجران تبدیل شده است، تغییر دهد؟
در ۱۹ ماه جون، فیلم بلند و طولانی انیمیشن چکی به نام «My Sunny Maad» که در زبان چکی، «Moje slunce Mad» گفته می‌شود که به معنای «مجنون آفتابی من» است. این فیلم متحرک، برنده‌ی جایزه‌ی برتر هیئت داوران در جشن‌واره‌ی انیمیشن آنسی شده است که یکی از معتبرترین جشن‌واره‌های فیلم‌های متحرک است که همه‌ساله در فرانسه برگزار می‌شود.
این انیمیشن که دیالوگ‌ها و روایت‌ها را به زبان چکی و دری به شکل متناوب و ترکیبی بیان می‌کند، اقتباسی از کتابی به نام «Frišta» یکی از روزنامه‌نگاران برتر چکی به نام «پترا پروچازوکووا» است. او، در این کتاب، داستان عشق‌وعاشقی میان یک دانش‌جوی دختر روسی و یک دانش‌جوی پسر افغانستانی را توصیف می‌کند که هر دو، هم‌دیگر را در شهر مسکو ملاقات کردند.
پروچوزوکووا خودش افغانستان را مدت‌ها به طور گسترده پوشش خبری داده است و هم‌چنان به همه منطقه‌های افغانستان سفر کرده و در نهایت با یک مرد افغانستانی ازدواج کرده است. کتاب رمان او به نام «Frišta» تا حد زیادی از تجربه‌ی خودش در زندگی در افغانستان و فرهنگ افغانستان الهام گرفته است.
این فیلم که توسط میشائلا پاولتووا با هم‌کاری شرکای فرانسوی و اسلواکی تهیه و ساخته شده است، زندگی یک زن جوان چکی را به نام هِلنا توصیف می‌کند که در پراگ در پایتخت جمهوری چک، عاشق نظیر، دانش‌جوی افغانستانی، می‌شود، با او ازدواج می‌کند و به کابل می‌رود. این انیمیشن پر از صحنه‌های فکاهی و طنز است، شرایط و موقعیت‌های دو فرهنگی و میان‌فرهنگی را با رنگ‌های شاد و عاشقانه ترسیم می‌کند؛ همان گونه که در تریلر و یا ریکشای آن فیلم مشاهده می‌شود:
آیا این جایزه – برای نخسیتن‌بار در یک فیلم چکی، دیدگاه‌های اکثریت مردم چک و چکیها را در باره‌ی افغانستان بهبود می‌دهد؟ هنگامی که اتحاد جموری‌های شوروی در سال ۱۹۷۹ میلادی به افغانستان حمله کرد، چک‌سلواکی سوسیالیستِ آن زمان به طور رسمی سیاست مسکو را تأیید کرد و میزبان نخستین موج دانش‌جویان افغانستانی بود؛ سپس افغانستان در رسانه‌ها به عنوان کشوری برادر به روش سوسیالیسم مجسم و به تصویر کشیده شد.
فصل جدیدی در روابط جمهوری چک و افغانستان در سال ۲۰۰۲ میلادی با پیوستن سربازان چکی در عملیات‌های نظامیان ناتو گشوده شد. از آن زمان نزدیک به ۱۲ هزار سرباز جمهوری چک در افغانستان خدمت کرده اند. برعلاوه سایر مأموریت‌های سربازان چکی در افغانستان، آن‌ها در اواخر ماه جون سال ۲۰۲۱ میلادی پس از ۱۹ سال حضور در افغانستان این کشور را ترک کردند.
چندین خانواده‌ی افغانستانی نیز به جمهوری چک نقل مکان می‌کنند؛ زیرا در صورت ماندن آن‌ها در افغانستان، جان آن‌ها به خطر می‌افتد، به دلیل این که برخی از اعضای این خانواده‌ها با نظامیان نیروهای چکی عضو ناتو، کار می‌کردند. در این دوره‌ای از مأموریت آن‌ها، افغانستان به عنوان منبع و مصدر تروریزم و افراط‌گرایی مذهبی توصیف و نشان داده شد.
این تصویر منفی با اظهارات رییس‌جمهور کنونی چک -میلوش زمان-، تقویت شد که دولت او، بارها و بارها از پذیرش پناهندگان و مهاجران کشورهای مسلمان در نقض تعهدات اتحادیه‌ی اروپا خودداری کرده است. خودِ شخص میلوش زمان، ریس‌جمهور چک، طی این سال‌ها اظهارات و بیانه‌های ضدمسلمانی و ضدمهاجرتی را چندین برابر کرده است. به عنوان مثال، او در سال ۲۰۱۶ میلادی، گفته بود که «مسلمانان نمی‌خواهند کار کنند و زحمت بکشند؛ آن‌ها فقط دوست دارند که از کمک‌ها و مزایای اجتماعی برخوردار شوند.» او در اوایل سال ۲۰۱۵ میلادی نیز، گفته بود: «من نگران مهاجرانی استم که از کمک‌ها و مزایای اجتماعی زندگی کنند و کار نکنند.» این روند، شهر و کشور آن‌ها را به سوی فقر و تنگ‌دستی سوق می‌دهد. در حقیقت، این مهاجران به کشور خود و به کشورهای دیگران آسیب می‌رسانند. هنگامی که او در سال ۱۹۹۹ میلادی به عنوان نخست‌وزیر خدمت می‌کرد، از روی طعنه، بیش‌تر از چهار هزار پناهنده و مهاجر مسلمان را از کشور کوزوو پذیرفت.
در نظرسنجی سال ۲۰۱۹ میلادی، نشان می‌دهد که اولین منبع و منشاء تهدیدی که جمهوری چک تشخیص داده است «اسلام و مهاجران» است؛ در حالی که آن‌ها کشورش را برای برگزاری انتخابات پارلمانی در هشتم و نهم اکتبر آماده می‌کنند و شعارهای ضدمسلمان توسط چندین حزب برای جلب آرای محافظه‌کاران استفاده می‌شود.
با توجه به این که سینماها به دلیل بیماری همه‌گیر کوید-۱۹ تا حد زیادی خالی و تعطیل است و فیلم‌های بسیار کمی را نمایش می‌دهد، به نظر می‌رسد که این فرصت، کم‌تر برای بینندگان چکی وجود دارد تا بتوانند از فیلم «مجنون آفتابی من» دیدن کنند و این فیلم، می‌تواند نظریه‌ی برخی از مردم چک را در مورد فرهنگ افغانستان تغییر دهد.
