زمستان سال گذشته بود که شماری از روستانشینان افغانستان از کاهش بارندگی در کشور شکایت کرده و گفته بودند که نگران این اند که به دلیل کمبود آب، کشاورزی شان صدمه ببیند و یا هم نابود شود؛ چیزی که به دلیل وابستهبودن نیمی از شهروندان افغانستان به فرآوردههای کشاورزی شان، میتواند امید به زندگی را در شهروندان کاهش داده و ترس تلفشدن به اثر گرسنگی را افزایش بدهد. پس از این نگرانیها و کاهش ۲۹درصدی بارش برفوباران در سال گذشته و ادامهی این کاهش در ماههای نخست سال روان میلادی، باعث شده است که زمینهای کشاورزی زیادی در بسیاری از ولایتهای کشور آسیب دیده و و کشت للمی نیز با تهدیدی جدی روبهرو شود. در ادامهی این نگرانیها روز گذشته –سهشنبه، ۳۱ حمل- فدراسیون بینالمللی صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر، با نشر گزارشی از خشکسالی در افغانستان در سال پیش رو خبر داده و به گفتهی نسفور مندی، رییس هیئت فدراسیون بینالمللی جمعیت صلیب سرخ و هلال احمر، «این یکی از بدترین خشکسالیها در افغانستان است و میلیونها نفر برای زندهماندن با مشکلات زیادی مواجه خواهند شد.»
در این گزارش آمده است که در حال حاضر، ۱۳٫۱ میلیون شهروند افغانستان به اثر خشکسالی با کمبود مواد خوراکی روبهرو است. خشکسالی در حالی برای سال دوم در کشور ادامه مییابد که به اساس آمار وزارت زراعت و مالداری، ۴۳ درصد جمعیت افغانستان به گونهی مستقیم درگیر کشاروزی استند و از این راه نیازهای خود و خانوادهی شان را تأمین میکنند؛ کاهش بارندگی و دوام خشکسالی در کشور، باعث میشود که این شمار از شهروندان نه تنها که خود به کمک نیازمند میشوند؛ بلکه به میزان زیادی، سهم زراعت در تولیدات ناخالص ملی کاهش خواهد یافت و از سوی دیگر، افغانستان برای تأمین نیازهای غذایی شهروندان اش، ناچار است واردات این کالاها را افزایش دهد؛ چیزی که باعث بههمخوردن موازنهی تجاری در بخش واردات و صادرات شده و منجر به کاهش رشد اقتصادی کشور میشود.
کاهش بارندگی در زندگی روستایی، به معنای مرگ دهقان و خانوادهی او است که زندگی اش بسته به چیزی است که از زمین بر میدارد. دوام خشکسالی و نرسیدن کمک بهموقع به شهروندان آسیبپذیر، باعث میشود که در سال روان، بیشتر از نیم جامعه با معدههای خالی روز را به شب برسانند و همهی شب را نیز با گرسنگی پهلو بزنند.
خانم نیلاب مبارز، سرپرست جمعیت هلال احمر افغانستان، میگوید: «ما نگران وخیمتر شدن وضعیت و کمبود شدید آب در بسیاری از مناطق افغانستان استیم.» این نگرانی از آنجا ناشی میشود که در حال حاضر در بیشتر از ده ولایت افغانستان، میزان بارندگیها به شدت کاهش یافته؛ تا جایی که در شماری از ولسوالیهای شمالی کشور، در ماههای اخیر هیچ بارانی نباریده است. خانم مبارز در بخش دیگر سخنانش اشاره کرد که جمعیت هلال احمر، به هزاران خانواده در ولایتهای بادغیس، بغلان و فاریاب که از خشکسالی آسیب دیده اند، کمک نقدی توزیع کرده است. این کمکها اما به هیچ صورت راهگشا نبوده و همهی شهروندانی که از خشکسالی آسیب دیده اند را زیر پوشش قرار نخواهد داد. برای پوشش همهی شهروندان زیاندیده از خشکسالی به هزینهی زیادی نیاز است که به اختصاصدادن بودجه از سوی دولت و جامعهی جهانی نیاز دارد؛ به همین دلیل، فدراسیون بینالمللی جمعیت صلیب سرخ و هلال احمر، خواستار کمک ۷.۵ میلیون فرانک سویس برای پشتیبانی از هلال احمر افغانستان در توزیع نیازهای ابتدایی برای شهروندان افغانستان شده است. در گزارش این سازمان آمده است که این پول درخواستی، قرار است برای خرید مواد غذایی و نجات زندگی و فرآوردههای کشاورزی ۲۱۰ هزار نفر در ۱۰ ولایت افغانستان که از ناامنی غذایی و خشکسالی متاثر شده اند، به مصرف برسد.
در بخش دیگری از گزارش فدراسیون بینالمللی جمعیت صلیب سرخ، رییس این سازمان گفته است که در سال روان میلادی، بیش از ۱۸ میلیون نفر در افغانستان به دلیل بحران غذایی ناشی از خشکسالی، به کمکهای بشردوستانه نیاز دارد؛ رقمی که بیشتر از نیم جمعیت افغانستان است. این پیشبینی صلیب سرخ، این احتمال را نیز میرساند که در سال پیش رو، دهقانان کشور نتوانند، چیز زیادی از زمینهای شان برداشت کنند؛ زیرا رقم ۱۸ میلیونیای که صلیب سرخ آن را نیازمند کمک اعلام کرده است، حتا بیشتر از جمعیت کشاورز افغانستان است؛ هرچند این نهاد، گفته است که میزان برداشت گندم که مهمترین فرآوردهی کشاورزی کشور است، در سال روان در مقایسه با سال گذشته، ۲۷ درصد کاهش خواهد یافت.
ادامهی خشکسالی برای سال دوم در افغانستان که زندگی برای بیشتر شهروندان را دشوار کرده است، تصادفی نیست؛ این خشکسالی در گستردهی تغییرهای آبوهوا در جهان، به ویژه در جنوب آسیا شکل گرفته و به اساس پیشبینیها در سالهای پیش رو نیز ادامه خواهد یافت؛ چیزی که به دلیل اقتصاد ضعیف، نبود مدیریت سالم و کارا در بخش حکومتداری و کشاورزی با مصرف آب زیاد، همهگیری کرونا و بحرانهای اقتصادی برخاسته از آن و همینگونه جنگ با طالبان و به درازاکشیدهشدن گفتوگوهای صلح با این گروه، میتواند برای سالهای پیش رو نیز آسیبپذیری افغانستان و کشاورزی در افغانستان را بلند ببرد.
با این حال اما، برای این که به آسیبدیدگان ناشی از خشکسالی در کشور، رسیدگی لازم و به موقع شود، نیاز است که دولت برنامهی کارآیی را برای توزیع کمکها به این نیازمندان روی دست بگیرد؛ اما برای مبارزهی همیشگی با تغییرهایی اقلیمی که برای دهههای پیش رو افغانستان را تهدید میکند، نیاز است تا راهبرد کارشناسانه و عملی را برای مبارزه با تغییرهای آبوهوایی و پایینآوردن میزان آسیبپذیری کشور، طرحریزی کرده و به اجرا بگذارد. برای این کار نیاز است که در نخست افراد کارشناس و حرفهای در بخش مدیریت منابع آبی کشور گماشته شده و آبهای کشور به نحوی مدیریت شود که از مصرف زیاد آن خودداری شده و به پسانداز آن فکر شود. در سوی دیگر، برای این که نیمی از جمعیت افغانستان درگیر کشاورزی آنهم به شکل سنتی آن است؛ نیاز است که سیستم کشاورزی کشور اصلاح شده و وارد کشاورزی صنعتی شویم. همینگونه در سالهای پیش رو نیاز است که تمرکز بیشتر وزارت زراعت و مالداری، روی کاشت گونههای نباتیای باشد که به آب کم نیاز دارد؛ تا این گونه هم بتوان آسیبپذیری در برابر خشکسالی را پایین آورد و هم از «مصرف به زیان» آب پیشگیری شود.