نویسنده: محمد صابر مومند
شبکه ملی فایبر نوری با هزینه مجموعی ۱۵۲ میلیون دالر به ظرفیت ۳۶ core فایبر با ۵۷۰۰ کیلومتر طول احداث شده است. شبکه فایبر نوری شرکت مخابراتی افغان تلکام یکی از زیربناهای اساسی مخابراتی در افغانستان بوده و از ۱۰ سال بدینسو خدمات مخابراتی و انترنتی را به مشتریان عرضه میکند که در حال حاضر حدود ۵۷۰۰ کیلومتر کیبل فایبر نوری تمدید شده که ۲۵ ولایت کشور و ۶۲ ولسوالی را پوشش میدهد.
خطوط پشتیبان فایبر نوری رینگ حلقهای-Redundancy Routes-جهت تقویت و جلوگیری از قطع یا اختلال در خدمات مخابراتی و انترنتی نیز ایجاد شده و اکثریت دوایر دولتی و غیردولتی به فایبر نوری وصل شدهاند. در بخش اتصالات منطقهای-Regional Connectivity-هم افغانستان از طریق شبکه فایبر نوری شرکت افغان تلکام با پنج کشور همسایه-پاکستان، ایران، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان-در هفت نقطه مرزی وصل شده است.
به این ترتیب، ما در مسیر یک انقلاب عظیم و زیربنایی در صنعت ارتباطات و شبکه اتصالات افغانستان قرار داریم و این به همت یک شرکت ملی صورت میگیرد که در حال بهروزآوری ظرفیت و کارایی خود، بر بنیاد استندردهای جهانی و با استفاده از قدرت شگرف و شگفتآور فناوری مدرن است.
این انقلاب عظیم، مرهون مدیریت، دانش، توانمندی و اراده مدیران جوان شرکت ملی افغان تلکام است که هرگونه پیشرفت در این مسیر درخشان، افتخاری برای ملت بزرگ افغانستان است؛ زیرا کشور ما را به کاروان تمدن بشری وصل میکند و آیندهای درخشانی از شکوفایی و توسعه را نوید میدهد.
شبکه ملی فایبر نوری از ظرفیت فوقالعادهای برخوردار است که بهعنوان یکی از زیربناهای حیاتی در مسیر شکوفایی صنعت ارتباطات افغانستان، نهتنها شرکت افغانتلکام؛ بلکه سایر شبکههای ارتباطی و مخابراتی هم به آن وابسته هستند.
دستاوردهای بزرگ شبکه ملی فایبر نوری
شبکه ملی فایبر نوری در طول سالهای اخیر به دستاوردهای بزرگی دست یافته که تحقق یک انقلاب عظیم در صنعت ارتباطات افغانستان را امیدبخش و دستیافتنی میسازد.
در این زمینه بهعنوان بخشی از دستاوردهای بزرگ این شبکه ملی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱: وصل ۱۲۰ مکتب وزارت معارف به شبکه فایبر نوری در کابل و ولایات؛
۲: وصل ۲۰ سایت وزارت صحت عامه در کابل و ولایات؛
۳: وصل ۲ سایت وزارت شهرسازی در کابل؛
۴: وصل ۲۴ سایت ریاست پست در کابل و ولایات؛
۵: وصل ۳ سایت ارگانهای محلی در کابل؛
۶: وصل ۲۹ ولسوالی از ارگانهای محلی در ولایات؛
۷: وصل ۴ سایت دادگاه عالی در ولایات؛
۸: وصل دانشگاه البیرونی به شبکه فایبر نوری؛
۹: وصل ۲ سایت ریاست اراضی در ولایات.
این در حالی است که شبکه کیبل فایبر نوری شرکت مخابراتی افغانتلکام وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی در سال ۲۰۰۷ میلادی ساخته شد.
در این مدت کیبل فایبر نوری در ۲۵ ولایت افغانستان گسترش یافتهاست.
طول شبکه فایبر نوری فعلا در حدود ۶۰۰۰ کیلومتر است. کیبل فایبر نوری شرکت افغانتلکام ۳۶ کور ظرفیت دارد و در آن از فناوریهای SDH و DWDM استفاده میشود.
بهصورت عموم از مجموع ۳۶ کور به مقدار ۴ تا ۱۶ کور استفاده صورت میگیرد و متباقی آن جهت اتصال ارگانهای دولتی به کیبل فایبر نوری در نظر گرفته شده است.
عواید ناخالص شبکه فایبر نوری از مسیر اجاره ظرفیت فایبر نوری ماهانه مبلغ ۵,۲۹۱,۹۲۳ دالر امریکایی میشود که از این جمله سه قرارداد آن اخیراً منعقد شده که ۵۸۸,۰۰۰ دالر امریکایی میشود که در حال آزمایش است و بهزودی فعال میشود.
مصارف تخمینی شبکه فایبر نوری ماهانه در حدود مبلغ ۱,۷۰۱,۷۶۰ میشود که توسط تیم مالی شرکت افغانتلکام قبلاً محاسبه شده بود.
شرکت مخابراتی افغانتلکام در حال حاضر بر اساس تفاهمنامه میان این شرکت و شرکت ملی برشنا، از ۳۸۹ کیلومتر کیبل فایبر نوری برشنا در داخل کشور استفاده میکند و در نظر دارد تا جهت تمدید کیبل فایبر نوری خویش از پایههای برق ولتاژ متوسط این شرکت در مرکز و ولایات نیز بهره ببرد که البته این امر، نیازمند رایزنیهای بیشتر با مسئولان برشنا است.
چالشهای فراراه شبکه ملی فایبر نوری
البته در این میان، باید اذعان کرد که هنوز برای رسیدن به اوج قله توسعه صنعت ارتباطات، فاصله بسیاری داریم. در مسیر سخت و سنگلاخی، از موانع بیشماری برای عبور کنیم، چالشهای سنگینی را پشت سر بگذاریم و تهدیدهای قدرتمندی را مهار و منهدم سازد. بهعنوان مثال، شبکه ملی فایبر نوری در حال حاضر قادر به ارایه SLA استندرد (حداقل ۹۹ درصد) نیست که این امر، چند علت عمده دارد.
یکی از این علتها تهدید پیوسته نیروهای مسلح ضد دولتی در مناطق ناامن است. این یک چالش جدی و بزرگ فراراه توسعه سریع صنعت ارتباطات افغانستان با استفاده از شبکه ملی فایبر نوری است. نیروهای ضددولتی کیبلهای ارتباطی را قطع میکنند و شرکت مادر و شرکتهای طرف قرارداد، در برخی موارد، قادر نیستند بر نیروی مرگبار مخالفان مسلح، غلبه کنند و جلو تخریب را بگیرند.
از سوی دیگر، شبکه ملی عمدتاً در Kabul Metro network ظرفیت کافی ندارد و بر علاوه وسایل Core network نیز نیاز به بلند بردن ظرفیت دارد که بتواند نیازمندی موجود و آینده را تأمین کند. افزون بر این، شرکت افغانتلکام به دلیل عدم ظرفیت کافی برای ترانزیت دیتا از مسیر افغانستان، قراردادهای ترانزیت را روی دست گرفته نمیتواند.
تکنالوژی ضعیف
شبکه ملی فایبر نوری با استفاده از فناوری شرکت هواوی چین ایجاد شده که در این زمینه با دو مشکل عمده روبهرو است:
۱: نخستین چالش این است که برای افزایش ظرفیت و ارائه خدمات پس از فروش، مجبور به خرید وسایل موردنیاز خود از شرکت هواوی است و این امر، در بسیاری از موارد برای مشتریان و دریافتکنندگان خدمات، پرسشانگیز است.
۲: خریداران عمده ظرفیتهای فایبر نوری در بازار، بیشتر تقاضای خدمات با استفاده از وسایل غیر چینی در شبکه را دارند.
نبود خطوط پشتیبان
شبکه فایبر نوری در اکثر موارد خطوط پشتیبان ندارد و از جانب دیگر رنگ فایبر نوری به علت عدم نقشه سرک و ناامنی در ولایات تاکنون وصل نشده است. این امر باعث شده تا شرکت نتواند هنگام قطع خدمات از مسیر اصلی، با استفاده از مسیرهای پشتیبان خدمات را حمایت کند.
چشمانداز آینده
با در نظرداشت اینکه شرکتهای مجوزیافته برای ایجاد شبکه فایبر نوری علاقمند به گسترش شبکه در ولسوالیها و وصل شبکه در ۹ ولایت باقیمانده نیستند و بیشتر با توجه به عواید زودهنگام، سرمایهگذاری میکنند، برای بهبود مدیریت شبکه ملی فایبر نوری و توسعه شبکه در قراء و قصبات کشور نیاز است تا این شبکه بهمثابه مهمترین زیربنای اساسی توسعه اقتصادی کشور محسوب شده و هم مانند شبکه برق شهری از حمایت سکتور امنیتی برخوردار شود.
بهمنظور بهبود مدیریت و سطح خدمات، اصلاحات زیر انجام شود:
وسایل شبکه مخصوصاً در نقاط اتصالی در سرحدات کشور با تجهیزات غیر چینی تعویض شود.
منابع مالی و حمایت دولتی در خصوص وصل شبکه ملی به شبکه کشور چین از مسیر دهلیز واخان، شبکه راه لاجورد از طریق کشور ترکمنستان و شبکه کشور ایران از طریق نیمروز به بندر چابهار تدارک و عملی شود.
ظرفیتهای کافی برای ترانزیت دیتا از مسیر افغانستان در شبکه ایجاد شود.
ظرفیت Metro network و Core network با در نظرداشت نیازمندی کنونی و سطح رشد استفاده ارتقا داده شود.
منابع مالی برای اتصال ۹ ولایت باقیمانده به شبکه ملی فایبر نوری، تدارک و این ولایات با شبکه وصل شوند.
در صورت انجام این اصلاحات و فراهم شدن این تسهیلات، بیتردید شرکت افغانتلکام، این ظرفیت، قابلیت و توانایی را دارد که گامهای مؤثری را در مسیر بزرگترین انقلاب صنعت ارتباطات افغانستان بردارد و بیتردید، مدیران کنونی این شرکت با در نظرداشت دستاوردهای کنونی و طرح و ایده و برنامهای که برای آینده دارند، این اراده را دارند که در این فصل از فعالیت شبکه ملی افغانتلکام، صنعت ارتباطات افغانستان را بهصورت جهشی در مسیر دگرگونیهای عظیم، پایدار و بنیادی قرار دهند؛ اما این مهم، نیازمند همکاری، همراهی و حمایت فراگیر است.
