در هر عصری، شیوه‌ها و روش‌های تربیت و آموزش تا حدی دست‌خوش تغییر می‌شود که می‌توان علت اصلی آن را، شرایط زمانی و مکانی و البته در دنیای جدید، ظهور و گسترش رسانه‌ها دانست. بی‌تردید امروزه، یکی از مؤثرترین عوامل تربیت در هر جامعه‌ای، رسانه‌ها می‌باشند. آن‌ها با وسعت دامنه‌ی خود، حکم دانشگاه عمومی را دارند که با همه‌ی اقشار جامعه سر و کار دارند. در عصر جدید که عصر فن‌آوری‌های ارتباطات و اطلاعات و نیز عصر «تغییر» نام گرفته، رسانه‌های نوین با درنوردیدن فاصله‌های مکانی و زمانی، تمامی عرصه‌های مختلف زندگی بشر، به ویژه تعلیم و تربیت را دگرگون ساخته و معنا و مفهوم تازه‌ای به آن بخشیده اند.
اثرهای رسانه بر تربیت فرزندان و نوجوانان از جانب خانواده‌ها، امروز تبدیل به یک نگرانی شدید شده است. بسیاری از والدین برای دورکردن فرزندان شان از رسانه‌های مجازی تلاش‌های ناموفقی داشته اند. با پیشرفت علم و نیازِ دسترسی به کسب اطلاعات، کودکان نیز به این شبکه‌ها دسترسی پیدا می‌کنند. از طرفی، به دلیل کامل نشدن رشد شناختی و توانایی‌های قضاوتی کودکان و نوجوانان، این گروه از مخاطبان بیشتر در معرض خطرات ناشی از اثرهای منفی رسانه‌ها قرار دارند؛ اما والدین می‌توانند از روش‌هایی برای کنترل اثر منفی رسانه‌ها استفاده کنند.
رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی
رسانه‌ها شبکه‌های گسترده‌ای از وسایل ارتباط جمعی مثل تلویزیون، روزنامه، مجله، موبایل و … را شامل می‌شود. رسانه‌ها انواع مختلفی مثل، رسانه‌های جمعی، رسانه‌های تصویری، رسانه‌های رادیویی، رسانه‌های چاپی، رسانه‌های دیجیتالی و … دارد. مهم‌ترین نوع رسانه در جامعه‌ی امروز ما، رسانه‌های اجتماعی است که از طریق شبکه‌ها و نرم‌افزارهای مجازی، در دسترس جوامع و افراد قرار گرفته است.
امروزه، رسانه‌ها به عنوان یکی از ابزار اصلی انتقال و گسترش ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی، در رفتار کودکان و نوجوانان و تغییر رفتار اجتماعی آنان، دارای نقش مهمی است. هدف، بررسی تأثیر رسانه‌ها بر تربیت و رشد کودکان و نوجوانان است. تأثیر رسانه‌های جمعی بر افراد در سنین مختلف، بسیار زیاد است؛ اما برای کودکان و نوجوانان با در نظرگرفتن حساسیت‌های این دوره، می‌تواند آسیب‌زا باشد. در این بخش، ابتدا نگاهی خواهیم داشت به تأثیرها مثبتی که می‌توان بر تربیت کودکان از طریق رسانه‌ها گذاشت.
کمک به رشد آگاهی
امروزه، نوجوانان با حجم زیاد اطلاعات توسط رسانه‌ها، می‌توانند آگاهی خود نسبت به اجتماع و جهان را افزایش دهند. کسب آگاهی‌های فرهنگی و سیاسی توسط نوجوانان برای داشتن نسلی از شهروندان مسؤولیت‌پذیر در آینده، حیاتی است. نوجوانان به وسیله‌ی ارتباط با اخبار، مجله‌ها و شبکه‌های اجتماعی، متوجه می‌شوند که جهان چیزی بیشتر از آن است که در اطراف خود می‌بینند.
کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی
بیشتر نوجوانان از نظر اجتماعی، مهارت‌های کافی ندارند. رسانه می‌تواند به آن‌ها فرصت رشد مهارت‌های اجتماعی، گسترش دایره‌ی روابط اجتماعی و رشد دوستی‌های جدید را بدهد. رسانه‌ها، اعتماد و حمایت اجتماعی نوجوان را رشد می‌دهد و آن‌ها را به حرکت موفق در مسیر جامعه‌ی مدرن راهنمایی می‌کند.
الهام‌بخشی
تماشای فیلم‌های اکشن و رزمی، می‌تواند والدین را از جنبه‌ی خشن آن نگران کند؛ اما حتا چنین برنامه‌هایی در واقع با راهنمایی‌های درست، انگیزه‌ای برای رفتن در مسیر ورزش‌های رزمی یا فعالیت‌های پولیسی می‌تواند باشد. همان‌طور که بروسلی، نوجوانان زیادی را به سمت آموزش هنرهای رزمی کشاند. تأثیرگذاری صحبت‌ها و رفتارهای افراد مشهور یا مشاهیر مورد علاقه‌ی نوجوان از طریق رسانه، صحبت‌هایی از قبیل مصرف نکردن مواد مخدر یا ترک سیگار توسط آن‌ها، می‌تواند از سمت نوجوانان به راحتی پذیرفته شود.
کمک به مهارت‌های هماهنگی حرکتی
برخی بازی‌های ویدیویی ممکن است، موجب تحلیل توانایی‌های حرکتی در نوجوانان شود؛ اما بازی‌هایی هم هست که به تقویت مهارت‌های حرکتی، هماهنگی عصب و عضله و بعضی از توانایی‌های ذهنی کمک می‌کند.
کمک به رشد مهارت‌های خواندن و نوشتن
وقتی یک سخنران یا الگوی نوجوان، خواندن کتابی را پیشنهاد می‌دهد، احتمال تمایل به خواندن آن کتاب توسط نوجوان بیشتر می‌شود. همچنین وبلاگ‌ها، سایت‌ها و شبکه‌های ارتباط مجازی می‌تواند، در افزایش دایره‌ی لغات و مهارت‌های نوشتاری نوجوان تأثیر مثبت بگذارد.
تا این‌جا به مواردی اشاره داشتیم که می‌توانستیم با کمک از رسانه‌ها در تربیت فرزندان تأثیرهای مثبت بگذاریم؛ اما رسانه‌ها تأثیرهای منفی‌ای هم دارد که در شماره‌ی بعد به آن خواهیم پرداخت.
ادامه دارد …
