نویسنده: زهرا سیاس
تا این جا و در شماره‌ی پیشین مبحث روش‌های فرزندپروری را تا روش طردکننده ادامه دادیم و حال به ویژگی‌های این روش و تأثیرات روش‌های چهارگانه و راه‌های بهبود روش‌های فرزندپرروی خواهیم پرداخت.
– به طور کلی روش طردکننده، دارای ویژگی‌های زیر است:
· هیچ سبک تربیتی مشخصی به کار نمی‌رود.
· والدین اجازه می‌دهد کودک هر کاری می‌خواهد انجام دهد، بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن.
· ارتباط خیلی محدود است.
· این والدین مراقبت خیلی کمی فراهم می‌کنند.
· انتظارات خیلی کمی از کودک دارند.
روش مقتدرانه: والدینی دارای روش مقتدر، تلاش زیادی برای ایجاد و حفظ یک رابطه‌ی مثبت با کودک شان دارند. آن‌ها در تربیت کودک قانون وضع می‌کنند و پیامد عدم رعایت قوانین را اجرا می‌کنند؛ اما احساسات کودک را در هر موقعیت در نظر می‌گیرند. در سبک مقتدرانه، به احساسات کودک توجه و ارزش داده می‌شود؛ اما این موضوع روشن می‌شود که در نهایت والدین مسؤول تربیت استند. والدین دارای روش مقتدرانه، وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از مشکل رفتاری پیش از وقوع آن می‌کنند. آن‌ها همچنین از استراتیژی‌های مثبت برای تربیت استفاده می‌کنند. برای مثال، دلایل قوانین را توضیح می‌دهند و از پاداش و تشویق استفاده می‌کنند.
به طور کلی روش مقتدرانه این نشانه‌ها را دارد:
· قوانین مشخص است و دلایل آن توضیح داده می‌شود.
· ارتباط زیاد و مناسب با درک کودک است.
· این والدین مراقبت‌کننده و حامی استند.
· انتظارات و اهداف بالا و روشن استند.
تأثیر روش‌های فرزندپروری بر کودکان
روش مستبدانه: کودکان دارای این روش تربیتی، بیشتر از والدین به دلیل ترس و عواقب آن مثل تنبیه یا سرزنش نشدن، اطاعت می‌کنند. این گروه کودکان، بیشتر در خطر مشکل اعتماد به نفس قرار دارند؛ چرا که نظرات آن‌ها عموما بی‌ارزش شمرده شده است. همچنین پرخاش‌گری کودکان و کینه‌جویی از نتایج سبک مستبدانه است. امکان دارد در آینده در حل مسأله‌ی منطقی مشکل پیدا کنند و بیشتر هیجانی و با پرخاش‌گری به مسائل واکنش نشان دهند. به دلیل سخت‌گیری والدین، این کودکان ممکن است یاد بگیرند برای دوری از تنبیه بیشتر دروغ و پنهان‌کاری کنند.
روش سهل‌گیر: کودکان دارای روش تربیتی آسان‌گیر بیشتر امکان دارد مشکلات رفتاری نشان دهند؛ زیرا از منبع اقتدار و قوانین بهره‌مند نشده اند. همچنین ممکن است عزت نفس پایین‌تری پیدا کنند. این کودکان ممکن است در کنترل هیجانات و بازداری رفتاری تا حدی دچار مشکل شوند. به دلیل این که در کودکی رفتارهای شان کمتر هدایت و کنترل شده است. همچنین امکان دارد مشکلاتی از قبیل اُفت تحصیلی، فرار از مکتب، اضافه وزن را به تدریج نشان دهند.
روش طردکننده: این روش تربیتی می‌تواند بیش از هر سبکی آسیب‌رسان باشد و اثرات طولانی‌مدتی بر سلامت روان کودک بگذارد. کودکان دارای روش طردکننده به احتمال زیادی با مسائل در مورد حرمت نفس و خود ارزش‌مندی روبه‌رو می‌شوند. آن‌ها گرایش دارند که عمل‌کرد تحصیلی ضعیفی نشان دهند. همچنین این گروه کودکان به احتمال بیشتری مشکلات رفتاری و شادکامی کمتر در زندگی نشان می‌دهند. افسرده‌خویی، شخصیت اجتنابی، اعتماد به نفس پایین در آینده‌ی این کودکان بیشتر به چشم می‌خورد.
روش مقتدرانه: روش تربیتی مقتدرانه ارتباط زیادی با سلامت روان و رشد مناسب کودک دارد. بر اساس مطالعات کودکان دارای روش تربیتی مقتدر، به احتمال بیشتری تبدیل به بزرگ‌سالان مسؤول و مستقلی می‌شوند که در بیان احساسات و نظرات خود آزادانه عمل می‌کنند. این کودکان بیشتر گرایش به شادی و موفقیت پیدا می‌کنند. آن‌ها همچنین به احتمال زیاد، در تصمیم‌گیری و ارزیابی ریسک در زندگی عمل‌کرد موفقیت‌آمیزتری دارند.
راه‌هایی برای بهبود روش تربیتی
برای این که ارتباط بهتری با کودک داشته و تربیت مقتدرانه‌ای داشته باشید به نکات زیر توجه کنید:
· تا جایی که می‌توانید شنونده‌ی خوبی برای احساسات و نیازهای کودک باشید.
· کمتر از سرزنش و تنبیه و بیشتر از پاداش و تشویق استفاده کنید.
· در مورد قوانینی که می‌گذارید صریح باشید و دلایل آن را توضیح دهید.
· پیامدهای رفتاری که می‌گذارید را حتما اجرا کنید. اجرا نکردن آن باعث می‌شود کودک روی حرف شما حساب نکند.
· وقت‌هایی را برای تعامل مثبت و بازی با کودک اختصاص دهید.
· رفتارهایی مثل نگاه چشمی، لبخند، نوازش و در آغوش گرفتن کودک را بیشتر کنید.
· در بحث‌ها کودک را شرکت دهید و از او بخواهید نظرات خود را بیان کند.
· در مورد مشکلات اول با کودک صحبت کنید و دلایل او را بپرسید.
