نویسنده: عنایتالله رحمتی، فعال محیط زیست
رسانهها در عرصهی اطلاعرسانی شفاف، دقیق و بیان حقایق مسایل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، محیط زیستی و… نقش بیمانند دارند. شتاب گرفتن چالشهای محیط زیستی حیات جامعه بشری و دیگر گونههای زیستی را با تهدید جدی مواجه نموده است. دوستداران محیط زیست به این باورند که رابطهی انسان با محیط زیستشان به احساسات فرد نسبت به طبیعت باز میگردد، تا زمانیکه انسان محیط زیست را از آن خود نداند و ارتباط معقول با محیط زیست خود برقرار نکند، در استفاده و بهبود چالشهای محیطزیستی دچار مشکل خواهد شد. وابستگی و ارتباط متقابل انسان ومحیط زیست، تأثیرات قابل ملاحظه بالای یکدیگر گذاشته است. ارتباط انسان با محیط زیست او هم از طریق احساسات شخصی فرد و هم از طریق تعقل و آگاهی فرد در مورد مسایل محیطزیستی صورت می پذیرد. منشأ هر دو اصل، فرهنگ و دانش محیط زیست است.
رسانهها، مبنا و اساس ارتقای دانش و فرهنگ محیط زیست محسوب میشوند. مشارکت رسانهها در حفاظت از محیط زیست الزامی پنداشته می شود و از اهمیت خاص در این قسمت بر خور دار است. بدون همکاری رسانهها، حفاظت از محیط زیست و رسیدن به یک محیط زیست سالم برای زندگی غیر ممکن است. رسانهها، با اطلاعرسانی محیطزیستی به طبقات مختلف جامعه و منعکس نمودن نقطه قوت و نقطه ضعف ادارههای ذیربط، میتواند افکار مردم را نسبت به مسایل محیطزیستی حساس کند و زمینهساز ایجاد فرهنگ دوستی بامحیط زیست و رشد دانش محیط زیست شود. مهمترین عامل ارتباطی متخصصین محیط زیست و مردم، رسانهها محسوب میشود. رسانههای دیداری مانند تلویزیون، رسانههای نوشتاری مانند روزنامهها و مجلات، رسانههای شنیداری مانند رادیو، هر یک نظر به ویژگیها و ظرفیت خود، میتوانند تأثیر قابل ملاحظهای در حفاظت از محیط زیست و فرهنگسازی محیط زیستی داشته باشند.
رسانهها از سال ۱۹۶۰ به اینسو، نقش مهمی در آگاهیدهی موضوعات محیط زیستی بازی نمودهاند. گفته می شود که حدود ۳۰ سال است که خبر نگاران و مسئولان بخش رسانه، در کنار مقامات دولتی، فعالان محیط زیستی، دانشمندان و صنعتگران روی، بحث های محیط زیستی و تصمیمگیری دراین زمینه میپردازند.
مردم امروز، توجه جدی و ویژهای به رسانهها دارند. بخش زیادی از اوقات شبانهروزی انسان امروزی – خواسته و ناخواسته – با رسانهها گره خورده است. از اینرو؛ رسانه میتواند ساده ترین، تأثیرگذارترین و در دسترسترین ابزار آگاهی مردم در قبال حفاظت از محیط زیست باشد.
کشورهای درحال توسعه، نسبت به کشورهای پیشرفتهتر در وضعیت نابهسامان آموزش و پرورش، اطلاعات جمعی، دانش محیط زیست و بهداشت قرار دارند، نیاز پنداشته میشود تا کشورهای در حال توسعه، با یک سیستم قدرتمند رسانهای مجهز شوند.
از دیدگاه بیشتر نظریهپردازان، اطلاع رسانی، آموزشوپرورش، آگاهیدهی، فرهنگسازی و ارتقای دانش محیط زیست، شاید از مهمترین فعالیتهای رسانهها باشد. نهادهای رسانهای نقش قابل توجهی در تفسیر و تحلیل اطلاعات دارند و میتوانند افراد جامعه را در تفسیر بهتر زندگی اجتماعی یاری رسانند.
افغانستان از جمله کشورهایی است که مردمش کمتر به مسایل محیط زیستی اهمیت میدهند؛ چون ارزشهای محیط زیستی تفهیم نشده و موضوعات محیط زیستی در میان افکار عامه کمتر شناخته شده است. تا چند سال پیش، مردم افغانستان در مورد موضوعات محیط زیستی و اهمیت حیاتی آن آگاهی اندکی داشتند و چالشهای محیط زیستی نیز کمتر حس میشد. اما امروز، چالشهای محیط زیستی پیش رو در افغانستان، بهخصوص در شهرهای کلان، بهصورت قابل ملاحظهای افزایش یافته است.
در کشور ما نیاز به فرهنگسازی و ارتقای دانش محیطزیستی، حتا بیشتر از پیش محسوس است که این امر، بدون مشارکت همیاری رسانهها غیر ممکن بهنظر میرسد. برای رهیافت و برجسته نمودن موضوعات محیط زیستی در افغانستان، همکاری رسانهها یک امر الزامی پنداشته می شود.
