با توجه به شرایط کنونی افغانستان و این که ما هر روز شاهد مرگ بسیاری از نزدیکان و عزیزان مان در زندگی روزمره استیم، باید بیاموزیم و یاد بگیریم که چگونه با خبر شنیدن مرگ نزدیکان مان مواجه شویم و این توانایی را داشته باشیم که اندوه و غم مرگ این نزدیکان را تحمل کنیم؛ در غیر آن صورت زندگی برای تک تک مان در کشوری مثل افغانستان که در حال جنگ است، سخت و غیرقابل تحمل خواهد شد.
پس غم و اندوه، پاسخ طبیعی به رنج عاطفی ناشی از دست دادن فردی ارزش‌مند است که می تواند کل زندگی تان را درگیر کند؛ چرا که سلامتی جسمی و روحی تان را به خطر می اندازد و در فرآیند غذا خوردن، خوابیدن و حتا فکر کردن اخلال ایجاد می کند. البته روش‌های سازگارانه‌ای برای تحمل مرگ عزیزان و کنار آمدن با غم و اندوه ناشی از آن وجود دارد که با استفاده از این روش‌ها می‌توانید میزان ناراحتی خود را کاهش دهید و معنا و هدف جدیدی در زندگی پیدا کنید.
مواجه با فقدان‌ها و از دست دادن عزیزان، مسأله‌ای اجتناب‌ناپذیر است؛ پس توانایی شما در بهره‌مندی از روش‌های کنار آمدن با این بحران‌ها شرط لازم برای بازگشت به روند عادی زندگی تان است. نخست باید غم و اندوه خود را درک کنید و آن را بپذیرید. این درد عاطفی ممکن است با بروز احساسات غیر منتظره نیز همراه باشد. توجه داشته باشید که واکنش هر فرد به غم و اندوه از دست دادن عزیزان متفاوت است؛ پس ممکن است فردی منزوی و گوشه‌گیر شود و شخص دیگر به کنش‌گری و رفتارهای پرخطر روی بیاورد. در این زمان مراقبت جسمی از خود تان هم‌زمان با مراقبت روانی حائز اهمیت است؛ چرا که جسم و روان ارتباطی تنگاتنگی با یک‌دیگر دارند. هم‌چنین سعی کنید حمایت افرادی را که به شما اهمیت می‌دهند بپذیرید.
بر اساس مطالعات انجام شده، مراحل پنج‌گانه‌ی غم و اندوه بر اساس احساسات بیمارانی که در معرض بیماریهای لاعلاج قرار داشتند عبارت اند از: انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرش.
علائم غم و اندوه
از علایم غم و اندوه می‌توان به گریه کردن، گوشه‌گیری و پرخاش‌گری اشاره کرد که تقریبا همه افراد در اوایل حادثه آن را تجربه می‌کنند؛ سپس با شدید شدن غم و اندوه افراد، احساساتی مانند بی‌فایده بودن، تنهاشدن، عدم انگیزه برای بازگشت به زندگی و حتا از دست دادن اعتقادات خود را تجربه خواهند کرد.
گذشتن از غم و اندوه چقدر طول می‌کشد؟
تجربه‌ی غم و اندوه در هر شخصی منحصر به فرد است؛ پس میزان و شدت غم‌گین بودن شما به عوامل زیادی از جمله میزان صمیمت با فرد از دست رفته، سبک زندگی، شیوه‌های ارتباطی در محیط خانواده، نگرش به زندگی و شخصیت تان و … وابسته است. التیام درد و تحمل مرگ عزیزان به تدریج صورت می‌پذیرد. در واقع هیچ جدول زمان‌بندی وجود ندارد. بعضی از افراد در عرض چند هفته یا چند ماه بهبود می‌یابند در حالی که این پروسه ممکن است برای برخی دیگر چندین سال طول بکشد.
نگرش‌های غلط در مورد غم و اندوه
• در باور عموم نگرش‌های غلطی در مورد غم و اندوه وجود دارد که از جمله‌ی این باورهای غلط می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
• انزوا و گوشه‌گیری برای بهبودی و فراموش کردن غم و غصه مفید است.
اگر کسی گریه نمی‌کند، غم و اندوهی ندارد.
• من انسانی قوی استم و نباید در مورد غم و اندوه خود با کسی صحبت کنم.
• طولانی شدن تجربه‌ی غم و اندوه از دست دادن عزیزان، طبیعی است.
و …
هنگامی که غم و اندوه کاهش نمی‌یابد
اگر رنج عاطفی ناشی از غم و اندوه از دست دادن عزیزان روند بهبود را طی نکند، ممکن است به مشکلات وخیم‌تری مانند غم و اندوه پیچیده و یا بروز علایم افسردگی تبدیل شود.
اگر درد از دست دادن عزیزان بسیار شدیدتر از حالت نرمال شود، ممکن است از وضعیتی به نام غم و اندوه پیچیده رنج ببرید. کسی که دارای احساس غم و اندوه پیچیده است، در حالت شدید و مزمن سوگ باقی مانده است؛ به عبارت دیگر ممکن است با مشکل پذیرش مرگ عزیز خود، روبه‌رو شوید. احساس غم و اندوه پیچیده‌ی ناشی از دست دادن عزیزان می‌تواند روال عادی زندگی را مختل کند و ارتباطات فرد را با خانواده و دوستانش تضعیف کند.
علائم غم و اندوه پیچیده
• اشتیاق شدید برای دیدن عزیز از دست رفته که ممکن است همراه با افکار مزاحم یا تصاویر او باشد.
• انکار مرگ یا تصور زنده بودن شخص و تلاش برای یافتن عزیز فوت شده.
اجتناب افراطی و شدید از هر آن‌چه که یادآور فرد است.
• بدرفتاری، خشم زیاد، احساس پوچی و خودکشی.
