نویسنده: زهرا اکبری
یکی از مهمترین جنبههای بلوغ افراد، مسؤولیتپذیر بودن آنهاست. افراد برای مسؤول بودن باید به وعدههای خود عمل کنند و به تعهداتشان پایبند باشند. شاید در مرحلهی اول تلاش برای مسؤولیتپذیری سخت باشد؛ اما با کمی تلاش، میتواند به عادت شما تبدیل شود. هر فرد مسؤولِ رفتار و اعمال خود است؛ پس چه بهتر، طوری رفتار کنیم که پذیرفتن مسؤولیت آن برای ما مشکلساز نباشد. مسؤولیتپذیری از کودکی قابل پرورش است. خانوادهها با استفاده از روشهای تربیتی میتوانند مسؤولیتپذیری کودک خود را پروش دهند. در این مطلب برخی از تمرینها و راهکارهای علمی برای افزایش روحیهی مسؤولیتپذیری ارائه شده است.
شخص مسؤولیتپذیر در جنبههای مختلف زندگاش بهتر از دیگران عمل میکند. او انتخابهای زندگی خود را گردن دیگران نمیاندازد. از پیامدهای انتخابش تجربه کسب میکند و برای رسیدن به اهدافش از آنها استفاده میکند. فرد مسؤولیتپذیر با چنین روحیهای کمتر علائم افسردگی، و علائم استرس را از خود نشان میدهد. پرخاشگری، ناامیدی، حسادت، کینه و انتقامجویی در این افراد بسیار کمرنگتر به چشم میخورد.
مسؤولیت پذیری امری نیست که طی یک شب اتفاق بیفتد، بلکه فرایندی است تدریجی که به مرور حاصل می شود.
گام اول: پذیرش
هنگامی که در موقعیت ناراحتکنندهای قرار دارید و با واقعیتی مواجه میشوید، ابتدا بپذیرید که چنین اتفاقی افتاده است؛ صرف نظر از این که مقصر چه کسی است. بخشی از فرایند پذیرش این است که سعی کنید دست از سرزنش عوامل بیرونی و افراد دیگر بردارید و به دنبال مقصریابی نباشید؛ چرا که هیچ کمکی به بهبود شرایط نمیکند.
این بدین معنا نیست که در موقعیت فعلی راضی و خوشحال باشید. فقط نیاز است که خودتان و واقعیت بیرونی را مورد پذیرش قرار بدهید. هیچ رویداد یا فردی نمیتواند در شما رفتار ایجاد بکند. تفکر و عمل شما همواره تحت کنترل مستقیم شماست؛ در نتیجه مسؤولیت رفتار و واکنشتان را بپذیرید و آمادهی گامهای بعدی باشید.
گام دوم: گزینههایتان را بررسی کنید
هرگاه با مسألهای درگیر استید، از خودتان نپرسید که چه کسی مقصر است. به جای آن، از خود بپرسید: «چگونه میتوانم متفاوت عمل کنم؟»
این پرسش کانون توجه شما را از «مسأله» و قربانی بودن به سمت «راه حل» هدایت میکند.
در هر زمانی و در هر موقعیتی، شما میتوانید انتخاب کنید که چگونه پاسخ بدهید. اهمیتی ندارد که شرایط و رویدادها تا چه حد ناگوارند، شما هنوز میتوانید وضعیت ذهنی خود را کنترل کنید.
اکنون به جای آن که احساس اجبار کنید، به گزینههایی که در دسترس دارید فکر کنید. چه اقدامات دیگری میتوانید انجام دهید؟ کار سیستمِ خلاقِ شما، ارائهی پیشنهاد است. نسبت به ایدهها و پیشنهادهای ذهنتان باز باشید و تمام گزینهها را بررسی کنید.
گام سوم: اقدام عملی
پس از بررسی گزینههای متعدد، بهترین گزینهای که در راستای ارزشها و خواستهایتان است را انتخاب کنید. گزینهای را انتخاب کنید که کمترین هزینه را برایتان دارد؛ بیشتر در دسترستان است، و سریعتر میتواند شما را از این مشکل بیرون آورد؛ سپس دست به اقدام عملی بزنید.
گام چهارم: همواره ارزیابی اقدام
پس از این که دست به اقدام عملی زدید در اسرع وقت خود ارزیابی کنید. بررسی کنید که اقدامتان توانست شما را به خواستتان نزدیکتر کند؟ اقدامتان مؤثر بوده است یا نه؟
بسیاری از اوقات گزینهای که برای حل مسأله پیش میگیریم ممکن است جواب ندهد. اگر مؤثر نبود، گزینهی دیگری را میتوانید جایگزین کنید.
