با تشدید جنگ و پیشروی طالبان، نگرانیهایی در مورد رفتار بنیادگرایانهی این گروه جان گرفته است. مردم، نگران اند که طالبان امروز، قوانینی را بر آنان اعمال کنند که طالبان دو دهه پیش، بر افغانستانِ زیر کنترل شان به اجرا میگذاشتند.
در روزهای اخیر، خبرهای ناگواری از چند ولسوالی بدخشان و تخار در رسانههای جمعی و اجتماعی دستبهدست میشود که خبر از قوانین تکاندهندهای میدهد. به گفتهی منابع محلی، زنان در تعدادی از ولسوالیهای بدخشان و تخار، اجازهی گشتوگذار بدون محرم و حجاب –چادری- را ندارند. چنین اقدامهایی از سوی طالبان، بیپیشینه نبوده و مردم به نوعی انتظار آن را داشته اند.
چیزی که در بین اطلاعات درزشده از مناطق زیر کنترل طالبان، نگرانی مردم را افزایش داده است، نشر تصویر اعلامیهی طالبان در مورد نکاح اجباری دختران با سربازان طالب است. در این اعلامیهای که مهر کمیسیون فرهنگی امارت اسلامی طالبان، بر آن خورده و سه روز پیش به نشر رسیده است، این گروه، از بزرگان منطقه و امامان دینی خواسته اند تا فهرستی از دختران بزرگتر از ۱۵ و بیوههای خردتر از ۴۵ سال را تهیه و به کمیسیون فرهنگی این گروه بسپارند. طالبان، گفته اند که این زنان و دختران، به نکاح شرعی مجاهدین در آمده و سپس برای فراگیری آموزههای اسلامی، به وزیرستان انتقال داده خواهند شد.
نشر این اعلامیه، واکنشهای زیادی را در میان کاربران رسانههای اجتماعی برانگیخته است. علی جلالی تمرانی، نویسنده، در برگهی فیسبوک خود، نگاشته است که سروکار طالبان با مردم است. «با جان و مال و ناموس آنها.» از دید تمرانی، این که از نظام فعلی حمایت شود یا تن به خواستههای نامشروع و غیرانسانی طالبان داده شود، به دوش خود شهروندان است. او، نوشته که اگر مردم کنار هم بیاستند، میتوانند بر طالبان پیروز شوند. آقای تمرانی در جواب به کامنت یکی از کاربران که در مورد جعلیبودن تصویر پرسیده است، نوشته حتا اگر خود این تصویر جعلی باشد، میدانیم که در صورت غالبشدن، از طالبان چنین اعمالی بر میآید.
تقسیم افقی قدرت در ساختارهای تروریستی و توان عملکرد خودسرانهی فرماندهان محلی این گروهها، این ترس و گمان را بین مردم تقویت کرده است که حتا اگر رهبری طالبان چنین اهدافی را نداشته باشد، ممکن برخی از فرماندهان محلی این گروه، دست به اجرای قوانین سختی علیه مردم ببرند.
هدا خموش، یکی از کاربران فیسبوک، در برگهاش نوشته است که تغییری در طالبان روی نداده است و چه بسا حتا این گروه وحشیتر شده است. او، از جامعهی مدنی، سازمانهای حقوقبشری، نهادها و مؤسسات دفاع از حقوق زنان و کودکان، خواسته است تا در مورد این اعلامیه، ساکت ننشینند. «این تجاوزها هیزمی است که با آتشگرفتنش دنبالهدار خواهد شد…» از دید خموش، در صورتی که جلو چنین اقداماتی از سوی این گروه گرفته نشود، ممکن وضعیت بدتری دامنگیر مردم در زیر حاکمیت طالبان شود.
حجاب اجباری، منع گشتوگذار زنان بدون محرم، قطع دست، شلاق و اجرای اعدام، از قوانینی بود که طالبان در نیمهی دوم دههی نود میلادی، در افغانستانِ زیر حاکمیت شان به اجرا میگذاشتند. طی چند سال اخیر نیز، طالبان بر مناطقی که دست یافته اند، این قوانین را به اجرا گذاشته و عدهای را محکمهی صحرایی کرده اند؛ اما نکاح اجباری پدیدهای است که تا هنوز از سوی داعش تطبیق شده است. گروه تروریستی داعش، پیش از این در کشورهای سوریه، عراق و مناطقی از افغانستان که زیر کنترل شان درآمده است، دختران جوان را به عنوان غنیمت، کنیز و یا سهم مجاهدین این گروه، به نکاح اعضای خود در آورده؛ اتفاقی که به باور این گروه، با الهام از جنگهای آغاز ترویج اسلام و بهکنیزگرفتن زنان مناطق شکستخورده توسط مسلمانان انجام میشود.
مهدی انصافی، یکی از کاربران فیسبوک، با ذکر این که اعلامیهی طالبان را شاید کمتر کسی ندیده باشد، در برگهی خود نوشته: «داعش در راه است…» به باور انصافی، در چنین وضعیتی، بهتر است در کنار نیروهای امنیتی تا پای جان مبارزه و از «شرف و ناموس» خود دفاع کرد. مهدی، با داعشوار بیانکردن طالب، از مخاطبان خواسته است که «تجاوز و تجارتی» که بالای زنان ایزدی در عراق از سوی داعش انجام شده بود را، به یاد آورند.
نمایندگان مجلس در پارلمان، پیش از چاشت امروز دوشنبه -۲۳ سرطان-، با اشاره بر محدودیتهای وضعشده از سوی طالبان در مناطق زیر کنترل شان، از جامعهی جهانی خواستند که از زنان افغانستان حمایت کند.
حلیمه صدف کریمی، نمایندهی جوزجان در مجلس نمایندگان، گفت: «گروه طالبان در سمت شمال، به مردم ابلاغ کرده تا از هر خانه، یک دختر بالای ۱۲ سال و یا زنان بیسرپرست را به افراد گروه بدهد تا آنها را مسلمان کرده و برای آموزش مسایل دینی، به وزیرستان بفرستند.»
به گفتهی او، طالبان زنانی را که برای خرید و بدون محرم به از خانه بیرون میشوند، شلاق میزنند. بانو کریمی افزود: «این تجاوز مستقیم بالای ننگ و ناموس افغانستان است. این شرم و عیب است به مردم افغانستان. چرا در برابر این ظالمان و متجاوزان خاموشیم؟»
عبدالستار حسینی، نمایندهی فراه در مجلس نمایندگان نیز، گفت که همه مردم افغانستان باید علیه جنگجویان طالب قیام کنند.
او افزود: «اینها چه کاره اند که دختر و زن مردم را به شوهر بدهند؟ اینها پروژه است که از سوی کشورهای همسایه، به جز از تضعیف هویت کشور ما، چیز دیگری را دنبال نمیکند. طالبان صلح نمیکنند؛ زیرا آنها حتا به معیار انسانیت و بشریت برابر نیستند.»
از سویی هم، میررحمان رحمانی، رییس مجلس نمایندگان، گفت که تبیعض و برخوردهای غیرانسانی علیه زنان در مناطق تحت کنترل طالبان، نگرانکننده است.
آقای رحمانی، از سازمان ملل متحد، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، کمیسیون حقوق بشر اروپا، نهادهای حامی حقوق زنان، نهادهای مدنی داخلی و خارجی، خواست تا به نگرانیها در بارهی برخوردهای غیرانسانی طالبان با زنان رسیدگی کرده و از زنان حمایت و حفاظت کنند.
با این حال اما، ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، در بیانیهای، نشر این اعلامیه را تکذیب کرده است. او، با «پروپاگندا» خواندن نشر این تصاویر، گفته که دولت مرکزی افغانستان، میخواهد اذهان عامه را پریشان کند.
پیش از این، گروههای مدافع حقوق بشر از وزارت خارجهی ایالات متحده و کاخ سفید، خواسته بودند تا ۲۰۰۰ ویزا به زنان آسیبپذیر افغانستانی و مدافعان حقوق زنان، اختصاص داده شود. به باور این گروهها، گسترش سلطهی طالبان بر افغانستان، میتواند افزایش آزار و اذیت جدی و حتا خطر مرگ را برای زنان فعال افغانستانی به همراه داشته باشد.