دختری که برای باسواد شدن دختران بلخ کمر بسته است

ولسوالی بلخ که به نام ام‌البلاد یا «مادر شهرها» نیز یاد می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای بلخ است که دارای ده‌ها بنای تاریخی و فرهنگی می‌باشد و مرکز چندین پادشاهی در زمان‌های قدیم بوده است. بلخ که از پرنفوذترین ولسوالی‌های چهارده‌گانه‌ی ولایت بلخ است، ساکنان آن زراعت‌پیشه اند و اکنون امنیت در این ولسوالی بهتر شده است.
در این ولسوالی به تازگی دختری با راه‌اندازی کمپاینی برای باسواد شدن دختران، خانواده‌هایی را که تا کنون به دختران‌ شان اجازه نداده ‌اند به مکتب بروند، تشویق می‌کند تا به دختران ‌شان اجازه‌ی رفتن به مکتب و ادامه‌ی تحصیل بدهند.
در جغرافیای جنگ و محرومیت، بیش‌ترین قربانی را زنان می‌دهند و از دست‌رسی به حقوق ابتدایی‌ و انسانی‌ شان محروم اند. در افغانستان، دختران ولسوالی‌ها و قریه‌های دوردست بیشتر شاهد این سناریو اند.
در ولسوالی بلخ، جمعیتی نزدیک به ۹۷۰۵۵ نفر زندگی می‌کنند؛ اما آخرین آمار به دست آمده از وضعیت معارف در سطح ولایت بلخ، نشان می‌دهد که در این ولایت ۵۵۴ مکتب دولتی و ۴۶ مکتب خصوصی فعالیت دارند که در آن‌ها ۲۷۶۷۴۲ تن پسر و ۲۲۵۶۲۳ تن دختر مشغول فراگیری درس می‌باشند. همچنان به تعداد ۱۳۳۹۸ تن دختر و پسر در مکبت‌های خصوصی درس می‌خوانند. در ولایت بلخ، یک دانشگاه دولتی و ده دانشگاه خصوصی فعالیت دارد. همچنان ۱۲ انستیتوت دولتی و سه انستیتوت خصوصی. در مجموع در ولایت بلخ، ۱۱۵۳۱ معلم مرد و زن مشغول تدریس می باشند؛ اما با این همه هنوز در ولسوالی‌های چهارد‌ه‌گانه‌ی ولایت بلخ، دخترانی هستند که به دلایل بی‌شماری از ادامه‌ی تحصیل و رفتن به مکتب باز مانده اند.
فرزانه ۲۴ سال سن دارد و یکی از باشندگان اصلی ولسوالی بلخ است. او در سال ۹۶ بعد از این که مدرک لیسانسش را در رشته‌ی حقوق و علوم سیاسی به دست آورد، به هدف رساندن زنان به حقوق ‌شان به متن زندگی در ولسوالی بلخ برگشت. فرزانه، دو سال می‌شود که در یکی از مکاتب همین ولسوالی مشغول تدریس است؛ اما او نه تنها یک آموزگار؛ بلکه فعال حقوق زنان نیز است و در جامعه‌ی کوچک و سنتی ولسوالی بلخ تا کنون تلاش‌های زیادی را انجام داده است تا خانواده‌ها را متقاعد بسازد که دختران‌ شان را از تحصیل محروم نکنند. فرزانه در کنار تدریس مضامین معارف برای دختران، در مورد حقوق‌ شان آگاهی می‌دهد و از دختران می‌خواهد تا برای رسیدن به آرزوهای شان دست از مبارزه بر ندارند.
فرزانه، در گفت‌وگو با روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که یک سال می‌شود او کمپاینی راه‌اندازی کرده است تا خانواده‌ها را تشویق کند که دختران شان را از تحصیل منع نکنند. فرزانه با آگاهی یافتن از این که خانواده‌ای دختر شان را اجازه‌‌ی آمدن به مکتب نمی‌دهد، وارد عمل می‌شود. به خانه‌های دانش‌آموزان می‌رود و از خانواده‌ها می‌خواهد تا به دختران اجازه بدهند به تحصیل خود ادامه داده و به مکتب بروند.
فرزانه می‌گوید: «مردمی که در ولسوالی بلخ زندگی می‌کنند، بسیار سنتی ‌اند و به دختران نه تنها اجازه‌ی تحصیل را نمی‌دهند، بلکه آن‌ها را در سنین پایین مجبور به ازدواج می‌کنند. همین که دختری این جا به سن بلوغ می‌رسد، دیگر اجازه‌ی آمدن به مکتب و حتا اجازه‌ی بیرون شدن از خانه را از او می‌گیرند. دخترانی که از درس منع می‌شوند اغلب دخترانی ‌اند که در صنوف پنج تا شش درس می‌خوانند.»
فرزانه حتا دو یا سه بار به خانه‌های دانش‌آموزان می‌رود تا پدر و مادر را متقاعد کند و اگر جواب نداد از طریق قریه‌دار و اعضای شورای محل وارد عمل می‌شود.
فرزانه می‌گوید: «باور بسیاری از خانواده‌ها این است که با رفتن دختر شان به مکتب، آن‌ها به راه‌های غلط کشانیده می‌شوند. تا حالا چندین تن از پدران دانش‌آموزان دختر را آورده‌ام به مکتب تا تصویر غلطی که از مکتب دارند، از ذهن ‌شان بیرون شود و ببینند که مکتب محیط امنی است.»
فرزانه در کنار راه‌اندازی این کمپاین، در محیط مکتب یک آموزشگاه را نیز ایجاد کرده است که به دانش‌آموزان زبان انگلیسی تدریس می‌شود.
فرزانه افزود: «در اوایل زمانی که با قریه‌دار و مدیر مکتب در این زمینه صحبت کردم، واکنش شدیدی نشان دادند. هیچ کسی این جا راضی نبود تا یک مرد از محیط بیرون بیاید و به دختران درس بدهد؛ اما من از هر طریقی که می‌شد وارد عمل شدم، قریه‌دار و مدیر مکتب را راضی کردم. حالا که نزدیک به هشت ماه از ایجاد این آموزشگاه می‌گذرد، ما تعداد زیادی از دانش‌آموزان دختر را در محیط مکتب زبان انگلیسی تدریس می‌کنیم.»
فرزانه دختری است که در محیط مردسالار شورش مدنی و شرعی را علیه این جریان به راه انداخت. او می‌گوید: «خوشحالی‌های دانش‌آموزان دختری که اجازه‌ی دوباره آمدن به مکتب را به دست می‌آورند و چراغ امیدی که دوباره در زندگی شان روشن می‌شود، به او روحیه و انرژی می‌دهد تا به راهش ادامه دهد.
فرزانه تا کنون خانواده‌های زیادی را متقاعد کرده که به دختران اجازه دهند مکتب بروند و آن عده از خانواده‌هایی که راضی نشدند، به دلیل اوضاع خراب اوضاع امنیتی در این ولسوالی و دوری مکتب از محل زندگی شان بوده است.