گزارش‌گر: سیداحمد سادات
پیچ‌کشی در دست دارد و با دود و بوی جوش‌کاری گوشی هم‌راه، پشت میز شیشه‌ای نشسته؛ این کار هرروزه‌ی او است. صبرگل، باشنده‌ی شهر مزار شریف ولایت بلخ که از چندی به این سو در ترمیم‌گاه گوشی هم‌راه «آویژه» کار می‌کند، می‌گوید که با این کار، می‌خواهد منبع درآمدی برای خودش بسازد و در کنار آن، کار زنان را نیز در محل زندگی اش ترویج کند.
او در این ترمیم‌گاه که از سوی مؤسسه‌ی توانمندسازی اجتماعی و حقوق پیوند – PLSEO – ساخته شده، از هشت صبح تا شش شام را با دو دوست دیگرش درگیر ترمیم گوشی‌های هم‌راه باشندگان مزار استند. این زنان در حالی در ترمیم‌گاه گوشی هم‌راه کار می‌کنند که از این پیش هیچ زن افغانستانی درگیر این کار نبوده است.
پرستو خیرزاد، معاون مؤسسه‌ی توانمندسازی اجتماعی و حقوقی پیوند، می‌گوید: «مؤسسه‌ی PLSEO، می‌خواهد با تطبیق پروژه‌ی ترمیم مبایل توسط بانوان، نه تنها که بانوان را حمایت کند، بل که سعی دارد تا بانوان را توان‌مند سازد و انگیزه‌ی کارکردن در بیرون از منزل را در اذهان آن‌ها و شهروندان ایجاد کند.» او، می‌گوید که با راه‌اندازه این پروژه، این مؤسسه در تلاش این است که سنت نسب‌دادن کار به جنسیت فرد را در جامعه کم‌رنگ کند. «چون هر فرد به تناسب توان خود، می‌تواند در هر بخشی کار کند.»
سنتی‌بودن جامعه‌ی افغانستان، از دیر باز به این سو، باعث شده که جامعه نسبت به کار و شغل‌های اجتماعی نیز دید مردانه داشته و کار زنان در اجتماع از سوی شهروندان به ویژه شهروندان مرد، تابو پنداشته شود. با این حال اما؛ زنان زیادی در بیست سال گذشته، با دست‌یافتن به حقوقی اساسی شان، در اجتماع حضور یافته و در بخش‌های مختلف از اداره‌های دولتی تا نهادهای خصوصی کار کنند.
ترمیم‌گاه آویژه که ویژه‌ی بانوان است، در چهارکیلومتری شهر مزارشریف در منطقه‌ی علی‌آباد موقعیت دارد. با این که در سال‌های پسین، زنان زیادی با پشت‌کار و تلاش زنان شهری و مؤسسه‌های توانمندسازی زنان، توانسته وارد بازار کار شوند و به نحوی برای شکستن تابوی کار زنان، تلاش کنند.
بانو صدیقه، دختر دیگری که پس از گذارندن یک دوره‌ی آموزشی ترمیم گوشی هم‌راه، اکنون ترمیم‌کار شده و سقف امن و درآمدزایی را برای دیگر خانم‌ها نیز ایجا کرده است. او، می‌گوید: «من به کار خود افتخار می‌کنم. با وجودی که ما به خاطر هزاره‌بودن ما، از بسیاری خدمات در اجتماع محروم استیم؛ ولی بازهم ما کسانی استیم که برای اولین‌بار فرصت کاری دختران را در بیرون از خانه ترویج می‌دهیم.»
این زنان در حالی تلاش دارند کار زنان را در جامعه ترویج کنند که در ماه‌های پسین گروه طالبان نزدیک به ۲۰۰ ولسوالی و شش شهر کشور را تصرف کرده اند؛ گروهی که به شدت مخالف کار زنان و حضور شان در اجتماع است.
حسنیه حیدری، مسؤول برنامه‌ی ترمیم گوشی هم‌راه توسط بانوان در مؤسسه‌ی توانمندسازی اجتماعی و حقوقی پیوند، می‌گوید: «جهت توانمندسازی زنان و دختران؛ نیازمند هم‌چنین برنامه‌هایی استیم که زنان بتوانند توسط آن در آینده‌های نزدیک به خواست‌ها و مطالبات خود برسند.» با گفته‌ی او، برای همین منظور، گروه کارکشته و رهبری این مؤسسه، ابتکار ایجاد برنامه‌ی ترمیم گوشی هم‌راه را برای بانوان اجرایی کرده است.
عادله‌ی ۳۵ساله، خانم دیگری که در این ترمیم‌گاه مشغول کار است، می‌گوید که برای درآوردن لقمه‌نانی برای فرزندانش، وارد این کار شده است. یک سالی می‌شود که شوهر عادله به ایران رفته و پس از آن مسؤولیت نان‌آوری خانه به دوش او افتاده است. عادله با این که از روی ناچاری به این کار رو آورده، از این که می‌تواند خودش درآمدی داشته باشد، به آینده اش خوش‌بین است. «این‌کارها برای زندگی‌کردن است. اگر راست بگویم؛ برای من امید است؛ شاید در آینده‌های نزدیک، مالک مقداری پول شوم.»
بانو صدیقه، دختر دیگری که پس از گذارندن یک دوره‌ی آموزشی ترمیم گوشی هم‌راه، اکنون ترمیم‌کار شده و سقف امن و درآمدزایی را برای دیگر خانم‌ها نیز ایجا کرده است. او، می‌گوید: «من به کار خود افتخار می‌کنم. با وجودی که ما به خاطر هزاره‌بودن ما، از بسیاری خدمات در اجتماع محروم استیم؛ ولی بازهم ما کسانی استیم که برای اولین‌بار فرصت کاری دختران را در بیرون از خانه ترویج می‌دهیم.»
در سوی دیگر، باشندگان بلخ نیز از این دست ابتکارها که کار زنان را در پی دارد، خرسند اند و به آینده‌ی آن خوش‌بین. فریده استانکزی؛ دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی ادبیات در دانش‌گاه بلخ، می‌گوید: «هم‌چون فرصت‌ها و ترمیم‌گاه‌های مبایل ویژه برای دختران، خیلی ارزنده و مؤثر است؛ زیرا، درجامعه‌ای که فقر حاکم است، زمینه‌های اشتغال‌زایی، یکی از راه‌ها برای ازبین‌بردن آن است.»
