
کشورهایی که مهاجران افغانستانی در آن به سر میبرند، به دو دسته تقسیم میشود؛ کشورهای مقصد و کشورهای ترانزیت.
نزدیکترین کشور مقصد برای مهاجران افغانستانی ایران است که در مقایسه با سایر کشورها بیشترین رقم مهاجران افغانستانی را در خود جاداده است.
همین طور بیشتر کشورهای اروپایی، امریکا، کانادا و استرالیا برای مهاجران افغانستانی کشورهای مقصد اند.
سید عالمی بلخی، وزیر مهاجران و بازگشتکنندگان، مدعی است که به اساس توافقنامهای که با کشورهای اروپایی امضا شده است، مهاجران افغانستانی در این کشورها مشکل ویژهای ندارند.
ترکیه، یونان و اندونیزی برای مهاجران افغانستان، کشورهای ترانزیت اند. مهاجران افغانستانی، در این کشورها چشم به راه رفتن به کشورهای دیگر اند که بیشترین مشکل را مهاجران افغانستانی در این کشورها دارند.
بلخی میگوید که مهاجران افغانستانی در کشورهای ترانزیت بیشتر با مشکل روبهرو اند. او میگوید که مهاجران افغانستانی در این کشورها درخواست پناهندگی نمیدهند؛ زمانی که در خواست پناهندگی نمیدهند، مصؤونیت نیز ندارند.
او در ادامه میگوید، این طبیعی است که پولیس هنگام برخورد با این مهاجران، آنها را اذیت کرده و در نهایت اخراج کند.
نخستین کشوری که بیشتر حیثیت ترانزیت را برای مهاجران افغانستانی دارد، ترکیه است. بیشتر مهاجران افغانستانیای که میخواهند به اروپا بروند، به ناچار مدتی را در ترکیه میگذارانند و حتا شماری از این مهاجران به دلیلهای گوناگون یک سال و حتا دو سال و بیشتر از آن را در ترکیه بیسرنوشت میمانند.
سختی زندگی در ترکیه برای مهاجران افغانستانی این است که این مهاجران؛ از هیچ گونه حقوق و امتیاز پناهندگی برخوردار نیستند.
مهاجران افغانستانی در ترکیه، بیمهی صحی و بیمهی اجتماعی ندارند و هیچ کمک مالی برای شان صورت نمیگیرد و از اردوگاه ویژهی مهاجران نیز خبری نیست.
بلخی میگوید: «در ترکیه مشکلات زیادی است ما در حال مذاکره استیم با ترکیه و قرار است که ما یک اعلامیه و یک توافقنامه هم با هم امضا کنیم.»
اعلامیه در رابطه به کنترل وضعیت مهاجران افغانستان در ترکیه خواهد بود و توافقنامه هم برای فرستادن نیروی کار به ترکیه.
وزارت مهاجران میگوید که کار این دو تمام شده و در تلاش امضای آن استند.
پس از امضای این توافقنامه قرار است که دولت ترکیه برای استخدام نیروی کار بیرون برای مهاجران افغانستانی اولویت دهد.
وزارت مهاجران میگوید که با امضای این توافقنامه زمینهی مهاجرت قانونی برای کار در ترکیه مهیا شده و پس از آن به مهاجرت غیر قانونی نیازی نیست.
اما این نکته را نباید فراموش کرد که بیشتر مهاجران افغانستانی در ترکیه آنهایی اند که برای رفتن به کشورهای پیشرفتهی اروپایی در ترکیه لنگر انداخته اند؛ نه آنهایی که محض برای کارگری رفته باشند.
به اساس آمار وزارت مهاجران، در حال حاضر افغانستان در ترکیه ۱۸۰ هزار مهاجر دارد که به باور این وزارت پذیرایی از این همه مهاجر برای دولت ترکیه دشوار است.
اما دولت ترکیه نیز راه حل خود را دارد؛ او برای نگهداری و تأمین زمینههای زندگی مهاجران از ادتحادیهی اروپا پول دریافت میکند و از سویی هم از مهاجران به عنوان نیروی کار استفاده کرده و هر روزی که به مزاق شان خوش نخورد، این مهاجران را به افغانستان میفرستند.
این در حالی است که وزیر مهاجران و بازگشتکنندگان، این ادعا را رد میکند. «ادعایی وجود دارد که گویا از ترکیه مهاجران افغانستانی اجباری به افغانستان برگشتانده میشوند. این حقیقت ندارد آنها اجباری فرستاده نمیشوند.»
اما مهاجران برگشتانده شده از ترکیه روایتهای دیگری دارند. این مهاجران حتا شش ماه را نیز در اردوگاههایی زندانی میمانند در یک سالون بیشتر از صد نفر در شرایط خیلی بد انسانی و در نبود امنیت غذایی به سر میبرند؛ تا زمانی که برگهی دیپورتی را امضا نزنند؛ ناچار اند درون این سلولهای مرگبار بمانند.
روی این دلیل است که روزانه تا ۳۰۰ مهاجر افغانستانی از ترکیه به کشور باز گردانده میشوند.
در یونان اما مشکل مهاجران افغانستانی به اندازهای است که میشود از آن کتابها نوشت.
اما وزیر مهاجران میگوید که در پی سفری که به یونان داشته است، تا اندازهای به حل این مشکلها با دولت یونان به توافق رسیده اند و روند انتقال مهاجران افغانستانی از کمپها به شهرها شروع شده است.
این در حالی است که در هر کمپ ویژهی مهاجران یونان؛ بیشتر از جهار برابر گنجایش آن مهاجر زندگی میکند.
و کشور سوم ترانزیب برای مهاجران افغانستانی، اندونیزیا است. به اساس گفتههای وزارت مهاجران در این کشور مهاجران افغانستان، حق درخواست کشور سوم را دارند که روند اجرایی آن از سوی (UNHCR) پیش برده میشود؛ اما در سه سال اخیر این روند نیز به مشکل مواجه شده است.