بدون شک، مهم‌ترین عامل انتقال ویروس کرونا از چین، مهاجرت به کشورهای دیگر بوده و همین گونه ناقلان ویروس کرونا به افغانستان نیز، مهاجرانی بوده اند که از ایران به این کشور برگشته اند.
در حال حاضر، مهاجرت و کرونا با هم آن چنان گره خورده است که برای رهایی از یکی، باید دیگری را نیز کنار گذاشت.
اگر شهر ووهان چین، در روزهای نخست شیوع ویروس کرونا قرنطینه شده و رفت‌وآمد به این شهر کاملا قطع می‌شد؛ این ویروس به این زودی در جهان فراگیر نشده و به شهر ووهان پایان می‌یافت.
نخستین واقعه‌ی مثبت ویروس کرونا در افغانستان، پس از آن ثبت شد که این ویروس در شماری از شهرهای ایران شیوع یافته بود و دلیل شیوع این ویروس در افغانستان نیز، مهاجرانی خوانده شده است که از ایران برگشته اند.
پس از شیوع ویروس کرونا در ایران، روند بازگشت مهاجران افغانستانی از آن کشور نیز افزایش یافته است؛ حتا شمار بازگشت‌کنندگان از ایران در روزهای ۲۷ و ۲۸ حوت سال گذشته بیشتر از ۱۶۰۰۰ نفر در روز بوده است.
دولت افغانستان، برای این که از شیوع ویروس کرونا پیش‌گیری کرده باشد، برای یک روز (۵ حوت) مرز خودش را با ایران بست و همه پروازهای ایران به افغانستان و افغانستان به ایران را متوقف کرد؛ اما یک روز پس از آن، مرزهای افغانستان دوباره به روی مهاجرانی که از ایران می‌آیند باز شد.
محمدرضا باهر، معاون سخن‌گوی وزرات مهاجران و بازگشت‌کنندگان، امروز، سه‌شنبه (۵ حمل)، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «از شروع ماه حوت سال گذشته تا حالا ۱۵۰٫۰۰۰ مهاجر از ایران به افغانستان برگشته اند.»
از سوی دیگر، دولت ایران، همه‌روز به گونه‌ی اجباری شماری از مهاجران افغانستانی را از این کشور اخراج می‌کند که دولت افغانستان به لحاظ حقوق بین‌الملل، نمی‌تواند از پذیرش شهروندان خود خود‌داری کند؛ این گونه است که همه‌روزه با وجود خطر آلوده‌بودن به ویروس کرونا، شمار زیادی از مهاجران افغانستانی از ایران به کشور شان برمی‌گردند.
عبدالباسط انصاری، سخن‌گوی وزرات مهاجران و بازگشت‌کنندگان، به روز نامه صبح کابل می‌گوید: «آمار اخراج نسبت به گذشته کم‌تر شده است؛ به این معنا که اگر در یک روز ده هزار نفر هم برگردد، شمار اخراجیان از ۱۰۰ تن تجاور نمی‌کند. اکثریت مطلق به شکل فامیل استند و داوطلب باز می‌گردند.»
در چند روز اخیر، به دلیل رخصتی‌های نوروزی در ایران، روند بازگشت مهاجران افغانستانی از ایران نسبت به روزهای اخیر سال گذشته، کاهش ۱۵ برابر داشته است.
آقای باهر می‌گوید: «با شروع رخصتی‌های نوروز در ایران، شمار برگشت‌کنندگان کاهش یافته است؛ روزانه نزدیک به ۱۰۰۰ مهاجر از مرز اسلام‌قلعه در هرات و ۲۰۰-۳۰۰ مهاجر از مرز پل ابریشم در ولایت نیمروز وارد افغانستان می‌شوند.»
با توجه به فراگیر بودن ویروس کرونا در ایران، این امکان حتمی است که شماری از مهاجران بازگشت‌کننده به این ویروس آلوده باشند که با ورود شان به افغانستان، ویروس را نیز با خود می‌آورند.
امکان‌های اندک صحی برای بررسی و تشخیص ویروس کرونا در مرزهای اسلام قلعه و پل ابریشم، امکان انتقال و گسترش این ویروس را در افغانستان، بیشتر کرده است.
آقای باهر می‌گوید، بیشتر کسانی که می‌آیند، تب شان پایین است و معاینه‌ی صحی‌ای که برای تشخیص کرونا در مرز می‌شود، بسیار سطحی بوده و کافی نیست؛ امکان دارد یک فرد تبش پایین باشد؛ اما به ویروس کرونا آلوده باشد و پس از این که از مرز عبور می‌کند و می‌آید به شهر و یا به ولایت خود می‌رود، در آن جا امکان دارد تبش بالا برود.
پس از وارد شدن مهاجران به افغانستان، تنها آن‌هایی که تب شان بلند است، در امبولانس‌ها به شفاخانه‌هایی که در شهر هرات و نیمروز، برای درمان این ویروس در نظر گرفته شده است، انتقال داده می‌شوند.
به باور آقای باهر، کم‌بود امکان‌های پزشکی در کلینیک‌های مرزی و جدی نگرفتن بررسی و تشخیص ویروس کرونا در مهاجران برگشتی از ایران، باعث شده است که دامنه‌ی این ویروس از هرات به شهرهای دیگر افغانستان گسترش پیدا کند.
آقای باهر می‌گوید: «کسانی که در سمنگان و بلخ به کرونا مصاب استند؛ احتمال قوی آن این است که این‌ها زمانی که از مرز عبور کرده اند، تب شان پایین بوده و تشخیص داده نشده؛ اما زمانی که به ولایت خود رفته اند، تب شان بالا رفته و علایم دیگر این ویروس در آن‌ها آشکار شده است.»
این در حالی است که در ولایت بلخ یک تن به دلیل گرفتاری به ویروس کرونا جان باخته است و در حال حاضر نیز ۴۲ نفر در ۱۳ ولایت افغانستان به این ویروس گرفتار اند و رقم مشکوک گرفتاری به این ویروس نیز به ۲۲۰ نفر می‌رسد.
