فرایند پناهندگی در سراسر اروپا متفاوت است که بستگی به قوانین ملی هر کشور دارد؛ اما قانون پناهندگی اتحادیهی اروپا صراحت دارد که اعضای آن اتحادیه باید حقوق پناهجویان را حفاظت کنند. این بدان معنا است که، برای هر نیازمند روند درخواست پناهندگی عادلانه تضمین شود و کشورها مکلف به فراهمآوری محل بودوباش و موارد ضروری به پناهجویان استند.
روند درخواست پناهندگی میتواند زمان زیادی را در بربگیرد. در حالی که بسیاری کشورها میخواهند در خواست پناهندگی را در شش ماه حل کنند؛ اما اغلبا این زمان فراتر میرود به ویژه در زمانی که درخواستها زیاد باشد.
درخواستهای پناهندگی میتواند مشکل و پیچیده باشد. در حالی که بعضی از درخواستهای پناهندگی قبول میشود؛ اما بعضی دیگر درخواستها رد میشوند. این بدین معنا است که آنان مجبور به ترک کشوری استند که در آنجا خواهان حفاظت بینالمللی شده بودند. در برخی موارد، آنان تا زمان برگشت به کشور اصلی شان، در بازداشتگاهها نگهداری میشوند. پناهجویانی که درخواست شان رد میشود، حق دارند نسبت به این تصمیم استینافخواهی کنند. کسانی که قبول شده اند، اجازهی اقامت دریافت میکنند که به آنان اجازهی کار کردن در یک معیاد مقرر را میدهد.
در حالی که بعضی از مهاجران در پیدا کردن وظیفه در خارج موفق استند، دیگران برای دسترسی به بازار کار با چالشهای زیادی مواجه میشوند.
بازار کار اروپا بسیار رسمی است. جستوجوگران کار باید اسناد رسمی مانند پاسپورت، دیپلومها و ویزهی کار داشته باشند تا یک وظیفه پیدا کنند. این که شرکتها اشخاصی را که اجازهی کار ندارند استخدام کنند، غیرقانونی است. آژانسهای تنفیذ قانون ویژه وجود دارد که شرکتها را به گونهی مداوم تفتیش میکنند تا آنان اشخاصی را که فاقد اسناد استند، استخدام نکنند.
نرخ بیکاری در بعضی از کشورهای اروپایی بسیار بالا است؛ به ویژه برای قشر جوان با تجربهی کاری، تحصیلات و مهارتهای کم. گاهی مهاجران مهارتهای ضروری برای دسترسی به بازار کار اروپا را ندارند و اسناد تحصیلی خارج لزوما توسط کارفرما قبول نمیشود. برای پیدا کردن وظیفه، این مهم است که به زبان کشور مقصد صحبت کنید و بنویسید.
حتا برای پناهندگانی که اجازهی کار در کشورهایی که بیکاری کم است، یافتن کار مشکل است. آلمان که اقتصاد نیرومند با نرخ ۵ درصد بیکاری در سال ۲۰۱۸ داشت؛ اما برای خارجیان این میزان ۴۰ درصد بود.
خطر رسیدن به اروپا
بسیاری از زنان و کودکان در جریان سفر شان، متحمل سوء استفاده جسم و جنسی مانند: شکنجه، تجاوز، بردگی و دیگر انواع سوء استفادههای روانی میشوند.
مهاجرت غیرقانونی به ویژه برای زنان و دختران خطرناک است. قاچاقبران برخی اوقات زنان را مجبور به انجام مقاربت جنسی در بدل پرداخت خدمات خود میکنند. یک تحقیق یونیسف در سال ۲۰۱۷ نشان داد که، زنان و کودکان مجبورند تا از طرح (Pay-as-you-go) پیروی کنند که تمام قیمت در جریان سفر و یا در پایان پرداخت میشود که بعضا موجب قرضدار شدن این زنان و کودکان شده و آنان را برای سوء استفاده، بیشتر آسیبپذیر میکند.
مسیر زمینی معمول از افغانستان به اروپا از طریق ایران و ترکیه، زنان و دختران را در مقابل سوء استفاده شدن قبل از رسیدن به مقصد شان، آسیبپذیر میکند. ازدواج اجباری، بردگی داخلی و مجبور به تنفروشی کردن از جمله خطراتی است که فراراه زنان و دختران مهاجر از افغانستان در ایران و اروپا قرار دارد.
بسیاری از این زنان میگویند که، با سطح بلندی از آزار و اذیت و سوء استفاده روبهرو می شوند در مراکز پذیرش، بازداشتگاهها و دیگر محلات موقتی هنگامی که به اروپا میرسند، قاچاقبران تلاش میکنند به انواع مختلف از آنان سوء استفاده کنند.
نیازمندیهای مشخص زنان مهاجر آسیبپذیر اغلبا برآورده نمیشود. برای مثال: زنان باردار برای دسترسی به خدمات صحی و معاینات مداوم با چالش روبهرو استند. شرایط غیرصحی زندگی نیز خطراتی را برای زنان حامله افزایش میدهد.
کودکان مهاجر در جریان سفر غیرقانونی، بیشتر آسیبپذیر استند. موارد ثبت شدهی زیادی در باره مرگ، سوء استفاده و بهرهگیری از کودکان در مسیر اروپا وجود دارد. یک سروی سازمان بینالمللی مهاجرت از ۴۷۰۰ مهاجر در ایتالیا، نشان میدهد که ۷۷ درصد کودکان گفته اند، برخلاف خواست شان نگهداری میشوند.
زمانی که کودکان بدون همراه به اروپا میرسند، تعدادی از آنان ناپدید میشوند. نگرانیهایی وجود دارد که این کودکان قربانیان سازمانهای جنایی شده و در معرض خطر سوء استفاده جنسی و کاری قرار میگیرند.