مقدمه
اعتیاد یکی از چالشهای عمده در جهان امروز است که باتوجه به گسترش تجارت مواد مخدر، روز به روز در حال افزایش است؛ در سالهای اخیر، تریاک در افغانستان به صورت گسترده و بی‌پیشینه کشت شده و به موازات آن، میلیونها افغان به انواع مواد مخدر معتاد شده اند. وقوع سال‌ها جنگ و درگیری در افغانستان، عدم امنیت، نابودی زیرساخت‌های اقتصادی؛ فقر، بیکاری و عدم بازسازی و توسعه‌ی اقتصادی، سبب شده‌است تا این کشور به عنوان ردیف اول بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده‌ی تریاک در جهان شناخته شود. طبق گزارش آژانس‌های اتحادیه‌ی اروپا، افغانستان برای مدت ۱۰ سال بزرگ‌ترین واردکننده‌ی هروئین به اروپا بوده است.
در سال ۲۰۱۰ کارشناسان سازمان ملل اعلام کردند که یک میلیون معتاد در افغانستان وجود دارد که این تعداد در سال ۲۰۱۵ به ۳ میلیون نفر افزایش پیدا کرده که ۱۲ فیصد کل جمعیت افغانستان را شامل می شود. این در حالیست که بیشتر جوانان این کشور حتا زنان و اطفال نیز مبتلا به اعتیاد شده اند. افغانستان در کنار سایر مشکلاتی که دارد، این بار درگیر مبارزه با ویروس کرونا شده است؛ پدیده ای که کشورهای مدرن و مترقی جهان در مهار ساختن آن کم آورده اند. مردم از موجودیت معتادان در داخل شهرها نگران اند تا آنها باعث انتقال بیشتر این ویروس در اجتماع نشوند.
تعریف اعتیاد
اعتیاد یعنی خو گرفتن و وابسته شدن جسمی، روانی و عصبی فرد به مواد مخدر که ترک یا فرار از آن ناممکن و یا بسیار مشکل است. یا معتاد به کسی اطلاق میشود که یک یا بیش از یک ماده‌ی مخدر را طور دوامدار استعمال و به آن وابستگی داشته باشد.
موجودیت معتادان در جامعه
حضور پر رنگ و گشت‌و‌گذار معتادان در کوچه و بازار، نگرانی‌ها از انتشار این ویروس در میان خود معتادان و انتقال آن به افراد سالم را برانگیخته است؛ گشت‌و‌گذار و تجمع معتادان همانند گذشته در نقاط مختلف شهر جریان داشته و این نگرانی وجود دارد که اگر معتادان به ویروس کرونا مبتلا شوند، ویروس از آنان به مردم زودتر منتقل میشود؛ زیرا آنها در همه جا حضور دارند، در هر کوچه و پس کوچه؛ داخل مارکیت‌های تجارتی، در بین مردم؛ حتا در جریان خیرات خواستن از مردم انتقال ویروس امکان پذیر است، دولت باید به معتادان رسید‌گی کند، آنان را از اطراف و اکناف شهر به جای دور انتقال بدهد.
این در حالی است که بیشتر این معتادان در مورد ویروس کرونا نمی‌دانند و نکته‌ی دیگر این که به دلیل پایین بودن مقاومت بدن افراد معتاد به مواد مخدر، امکان مبتلا شدن شان به ویروس کرونا بیشتر است.
بدن فرد معتاد در برابر ویروس و امراض، ضعیف و آسیب‌پذیر است و چون معتادان به گونه‌ی مشترک از مواد مخدر استفاده می‌کنند، امکان آن وجود دارد که ویروس کرونا در یک زمان از یک فرد به چندین فرد سرایت نماید.
زمانی که در کشور چین بودم، در یکی از خانواده‌ها یک نفر بدون این که بداند مصاب به ویروس کرونا شده است، در داخل خانه سیگرت می‌کشد و تمام اعضای خانواده، دود سیگرت وی را استشمام می‌کنند که از اثر دود سیگرت، تمام اعضای خانواده به ویروس کرونا مبتلا میشود. در حالی که معتادان حین استعمال مواد مخدر، از اسباب و اجناس مشترک یکدیگر استفاده می‌کنند که این کار برای خود معتادان و اطرافیان آنها به شدت خطرساز است.
مسؤولیت خانواده‌ها این است که توجه شان را به عضو معتاد خانواده بیشتر کرده و مراقبت از معتاد را در برابر ویروس کرونا بیشتر کنند.
آیا ابتلای معتادان به کرونا بیشتر و خطرناک‌تر است؟
کاهش سطح ایمنی و بیماری‌های ناشی از مصرف مواد مخدر، اصلی‌ترین علتی است که موجب میشود معتادان در سنین مختلف بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطر ابتلا به کووید-۱۹ قرار گیرند.
امکان ابتلا برای همه‌ی اقشار در رده‌های سنی مختلف وجود دارد؛ اما برخی گروه‌ها آسیب‌پذیری بیشتری دارند. آمارها نشان می‌دهد که ویروس کووید-۱۹ برای افراد سال‌مند و جوانان دارای بیماری‌های زمینه‌ای، آسیب‌پذیری بیشتری داشته است؛ زیرا در هر دو گروه، سیستم ایمنی بدن توان مقاومت در برابر این ویروس را ندارد. در شرایط فعلی، معتادان یکی دیگر از گروه‌هایی هستند که در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا و مرگ ناشی از آن قرار دارند. معتادان به مواد مخدر به دلیل نداشتن رژیم غذایی مناسب با ضعف بدنی روبه‌رو می‌شوند که نتیجه‌ی آن اثرگذاری و درگیری بیشتر آنها با کروناست. همچنین به دلیل ارتباط با تجهیزات آلوده، گذراندن شب و روز در مکان‌های نامناسب و عدم رعایت بهداشت فردی، بیش از سایرین در معرض ابتلا به ویروس کرونا هستند.
علاوه بر این ممکن است مصرف‌کنندگان موادمخدر به دلیل مصرف مکرر مواد محرک، علائم مبتلایان به ویروس کرونا را نشان ندهند و این علائم در آنها پنهان باقی بماند. به عنوان مثال مصرف مواد مخدر می‌تواند وجود تب یا سرفه را در افراد معتاد پنهان کند که در این صورت، شرایط برای انتقال ویروس کرونا در بین این افراد افزایش خواهد یافت.
آیا معتادان در مقابل کرونا مصؤونیت دارند؟
همزمان با گسترش ویروس کرونا، عده‌ای از افراد سودجو در سایت‌ها و فضای مجازی از فرصت استفاده کرده و این شایعه را تقویت می‌کنند که افراد معتاد به کرونا مبتلا نمی‌شوند. در صورتی که متخصصان بیماری‌های عفونی و درمان‌گران اعتیاد، دیدگاه دیگری دارند.
از زمان شیوع ویروس کرونا، این سؤال در میان مردم ایجاد شده که آیا با مواد مخدر می‌توان کرونا را درمان کرد و آیا معتادان به کرونا مبتلا می شوند؟ به همین دلیل هم عده‌ای با شایعه پراکنی دلایل مختلفی می آورند که معتادان به کرونا مبتلا نمی شوند. البته باید اذعان داشت که معتادان بی‌خانمان معمولاً هم از پایپ و لوازم مصرف مواد به صورت اشتراکی استفاده می‌کنند. ضمن این که تغذیه‌ی مناسبی ندارند، بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند و به خاطر مصرف مواد، دچار مشکلات نقض ایمنی هستند. به همین دلایل اگر فردی در میان آنها به ویروس کرونا آلوده شود، این بیماری بین همه آنها منتشر میشود.
شایعه پراگنی
افرادی که از تریاک و مشتقات آن استفاده می‌کنند، تحت هیچ شرایطی کرونا نمی‌گیرند. دلیل آن این است که کرونا یک ویروس یا باکتری زنده نیست؛ بلکه یک لیپید بی‌جان از جنس تماماً چربی است که هیچ دارویی برای آن نیست. از طرف دیگر، افرادی که بدن‌شان مرفین دارد، چربی‌سوز است. از جمله ای افرادی که تاکنون در جهان به این بیماری مبتلا شده‌اند، هیچکدام آنها معتاد به تریاک نبودند.
رد شایعه
به گفته‌ی متخصصان، بیماری‌های عفونی معتادان به سیگار؛ چرس و تریاک هیچکدام مصؤونیتی در مقابل کرونا ندارند و هر فردی که گفته آنها به کرونا مبتلا نمی شوند، کاملاً غیر علمی و بی‌ارتباط صحبت کرده است. خواهش می‌کنیم با تبلیغاتی که برای الکل شد و عده ای جان خود را از دست دادند این کار نشود. این‌ها سوداگران مرگ هستند که این تبلیغات انجام می‌دهند.
به طور مثال بیماری عفونی مانند سل که سرعت انتقال و مسری بودن آن به مراتب از ویروس کرونا و ویروس‌های تنفسی دیگر کمتر است، در میان مصرف‌کنندگان مواد مخدر، بیشتر از افراد عادی است. اگرچه معتادان از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردارند و بروز عوارض و علائم در آنها بیشتر است؛ اما با این وجود آنها دست‌رسی مطلوبی به خدمات بهداشتی و مراقبتی ندارند و در صورتی که به ویروس کرونا مبتلا شوند، میزان مرگ و میر در آنها به مراتب بالاتر از جمعیت عادی خواهد بود.
مردم از دولت و نهادهای مؤظف می‌خواهند تا در قسمت جمع آوری معتادان در این وقت حساس کرونایی، اقدامات جدی را روی دست گیرد. در شرایط بحرانی موجود، لازم است وزارت امور داخله، وزارت مبارزه با مواد مخدر، وزارت صحت عامه، ارگان‌های محل و سایر نهادهای مسؤول در هم‌کاری با نهادهای نظارتی و با تشریک مساعی با دیگر نیروها جهت کاهش دادن شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از انتقال این بیماری توسط معتادان هرچه زودتر در قسمت جمع آوری آنها دست به کار شوند.
