با اینکه انتخابات یک فرایند دموکراتیک و برای ساخت حکومتداری مردمسالار پایهریزی شده اما؛ در افغانستان، بنا به قراین یکی از پرچالشترین پروسههای ممکن به نظر میرسد. از کشوگیرهای گذشته آشکار میشود که این پروسه تحت تأثیر تقلب، سوء مدیریت و عدم امنیت کشوری است و آنچنانکه میباید شفاف برگزار نمیشود.
عوامفریبی، لشکرکشی، رجزخوانی و سازش، میان کاندیداهای ریاستجمهوری کشور، شیوهی برخوردیشان در زمان انتخابات است، اما هیچیک از این کاندیداها پس از پیروزی به اصلاحات انتخاباتی و مدیریت این فرایند دست نزده و ازاینرو مردم به انتخابات و فرایندهای دموکراتیک بیباور شدهاند، چراکه شهروندان تصور نمیبرند، رایشان تأثیر به گزینش ریاستجمهور داشته باشد و از اینرو میل به رأی دادن ندارند. آمار شهروندان شرکتکننده در انتخابات گذشته این ادعا را بهتر و بیشتر ثابت میکند.
تقلب ناامنی و سوء مدیریت، راه مردمسالاری و انتخابات را در افغانستان دشوار کرده است و از سوی دیگر دولت افغانستان قرار است قانون انتخابات را در کشور تعدیل کند. موسسهی انتخابات آزاد و عادلانهی افغانستان (فیفا)، در اعلامیهای بیان داشته که تعدیل قانون انتخابات و آوردن اصلاحات انتخاباتی از سوی کمیسیون مستقل انتخابات نگرانکننده است.
فیفا روز سهشنبه (۲۸ دلو) گفت که وقتکشی و گذشتن از اصلاحات انتخاباتی، تبعات منفیای روی روند انتخابات، احیای اعتماد مردم، کسب کمکهای جهانی برای برگزاری انتخابات و برآیند انتخابات میگذارد.
چندی پیش روزنامهی صبح کابل به پیشنویسی از قانون جدید انتخابات دستیافته بود که نشان میدهد این قانون شرایط انتخابات را بیشتر برای تقلب و زدوبندهای سیاسی آسان میکند. در گزارش صبح کابل آمده است: کمیسیون مرکزی شکایات انتخاباتی حذف و کمیسیون نظارت انتخاباتی جای گزین آن شده است.
حذف کمیسیون شکایات، انتخابات را فرایند مهندسیشده و در خدمت تیم حاکم قرار میدهد. از سویی هم در این پیشنویس آمده است که انتخابات مجلس نمایندگان نیز، تابع نظام چندبعدی شده است و بهنحویکه نامزدان هم مستقلانه و هم از سوی حزب میتوانند نامزد شوند و رأی بگیرند. در کشوری که احزاب آن متهم به جرایم جنگی هستند و انتخابات یکی از چالشهای بنیادی است، نظم چندبعدی در انتخابات، اکثر کاندیداها را سانسور و به میل احزاب مهندسی میتواند.
احزاب قدرتمند با ترفندهای متفاوت، روی افراد بانفوذ سرمایهگذاری کرده انتخابات پارلمانی را به میل خویش رقم میزنند و استقلال انتخابات را با چالش روبهرو خواهند کرد.
در اعلامیهای که از سوی فیفا نشر شده آمده، مشکلات در چند انتخابات اخیر، نشان داده که روی دست گرفتن اقدامات لازم بهمنظور آوردن اصلاحات انتخاباتی، یک امر ضروری است؛ اما کمیسیون مستقل انتخابات، بهعنوان نهاد مسئول، هیچ اقدام اساسی قابلملاحظهای که راه را برای اصلاحات انتخاباتی باز کند، روی دست نگرفته است.
از اعلامیهی کمیسیون فیفا برمیآید آنچه بهعنوان پیشنویس قانون انتخابات نشر شده، ضعفهای بیشماری دارد که انتخابات را با چالش روبهرو خواهد کرد.
در ادامه فیفا گفته است، ضعف و ناتوانی کمیسیون مستقل انتخابات در نهاییسازی طرح تعدیل قانون انتخابات و ارایهی آن به وزارت عدلیه، زمینه را برای تداوم وضعیت موجود و گنگ ماندن سرنوشت اصلاحات انتخاباتی فراهم میکند.
از اعلامیهی فیفا و پیشنویس قانون انتخاباتی که به دست صبح کابل رسیده است برمیآید، کمیسیون انتخابات به دنبال سهلسازی روند انتخابات نیست و بیشتر برای چالشبرانگیز شدن انتخابات آستین بالا زده است. چراکه آنچه بهعنوان پیشنویس قانون انتخابات طراحی شده، از مشکلات و کمبودیهای فراوان برخوردار است و درنتیجه، این طرح امکان چالشهای جدیدی را فراروی انتخابات قرار میدهد.
اگر دولت بهدنبال چالش در انتخابات نیست، کمیسیون شکایات انتخابات را به یک ادارهی کوچک در داخل کمیسون انتخابات در نیاورد و بیشتر روی قانون کار کند که به هر دو کمیسیون استقلال بدهد.
انتخاب افراد کلیدی (کمیشنرها) در کمیسیونهای انتخاباتی چالش بزرگی است که کمیسیونها و انتخابات با آن درگیر است، چراکه گزینش کمیشنرها از سوی ریاست جمهوری انتخابات را گرویدهی فردی میکند که کمیشنران هر دو کمیسیون را انتخاب کرده است.
