مهاجرت در افغانستان، دلیلهای زیادی دارد اما؛ مهمترین آن، جنگ است. سالهایی که برای جنگیدن گذشت، نسلهایی را در خود پرورش داد که اگر ترس از دست دادن جان را با خود نداشتند، میتوانستند یکی از کشورهای تأثیرگذار در منطقه را شکل بدهند.
موقعیت این کشور و منابع سرشار آن، در صورت استفادهی درست و فرصت چنین کاری، فقر را در زودترین فرصت ریشهکن کرده و زمینهی تحصیل و ایجاد زیرساختهای اقتصادی را مهیا میکرد.
نیروی کار افغانستان چنان است که به دلیل افزایش روزبهروز، از مرزها گذر کرده و خود را در کشورهای دور جهان تخلیه میکند. تخلیهی نیروی کاری تنها در مهاجرت و گذر از مرزهای جغرافیایی خلاصه نمیشود. نیروی کار جوان افغانستان، با اشتراک در جنگهای منطقهای و داخلی نیز نوعی تخلیهی انرژی را انجام میدهد که بیشتر بهخاطر نداشتن فضای کاری در داخل کشور است.
بحث تخلیهی نیرو، امر مهمی است که حکومت افغانستان برای نظم دادن به آن ضعیف است. لازم است تا کشورهای همکار افغانستان و منطقه نیز در آن سهم بگیرند اما؛ همانگونه که کار برای بسیاریها اهمیت کلیدی دارد، نیروی کار نیز دارای اهمیت یکسان با کار است.
کشورهای مختلف جهان، اکنون با نیروی کار افغانستان که تقریباً به ششونیم میلیون تن میرسد، اقتصاد کشورشان را رونق میدهند. این نیرو برخلاف قانون کار جهانی، با مزد کم و هزینههای جانبیای مثل بیمههای گوناگون، در اختیار آنان قرار دارد.
در یک محاسبهی دقیقتر در میابیم که مهاجران افغانستان، هم به دلیل جوانی و هم به دلیل ارزانی، بهتر از نیروی کار داخلی در بسیاری از کشورها است.
مهاجرت از تروریزم تأثیر پذیرفته و از این پدیدهی جهانی، جدانشدنی نیست. لااقل در افغانستان، دلیل اصلی مهاجرت، رشد بیرویهی تروریزم در این کشور بوده. میتوان مدعی شد که یکی از دلایل حمایتها از تروریستان در افغانستان، جهت دادن جوانان این کشور به مهاجرت برای به دست آوردن نیروی کار ارزان است.
ناامنیهای فراگیر در افغانستان، به کمک کشورهایی صورت میگیرد که بیشترین مهاجر را از این کشور در خود دارند.
ایران و پاکستان، دو همسایهای که بهاندازهی عمر جنگ داخلی در افغانستان، میزبان مهاجران بودهاند، بیشتر از همه به حمایت از تروریزم پرداختهاند. این دو کشور، بر اضافهی سودی که با مداخله در امور افغانستان به دست میآورند، منافع اقتصادی بسیاری را نیز از مهاجران بهعنوان نیروی کار ارزان به دست آوردهاند.
بعد دیگر تروریزم و حمایت از آن، خارج کردن نیروی کار از افغانستان است. نیرویی که در بسیاری از موارد، کشورهای مختلف را از لحاظ اقتصادی پیش برده است.
آقای نورالرحمن اخلاقی، روز جمعه (۲۸ قوس)، در پیامی به مناسبت ۱۸ دسامبر، روز جهانی مهاجرت، گفته است که افغانستان با داشتن بیش از ۶ میلیون مهاجر در سراسر جهان، در رتبهی دوم جهانی قرار دارد. وزیر وزارت مهاجرین افغانستان، دلیل مهاجرت را طالبان و گروههای تروریستی مانند این گروه اعلام کرده است.
شکی نیست که طالبان سهم بزرگی در مهاجرت بهعنوان عامل دارد اما؛ نیاز است تا به ابعاد دیگری مثل سود از نیروی کار افغانستان بهوسیلهی حمایت از ادامهی جنگ و افزایش خشونتها، اشاره شود.
وزارت مهاجرین باید به نکتههای بسیاری اشاره کرده و حامیان گروههای تروریستی در افغانستان را در آنچه سهم دارند، دخیل بداند.
کشورهای ایران و پاکستان، همیشه چنان رفتار کردهاند که گویی، مردم افغانستان دَیندار آناناند اما؛ برای به وجود آوردن چیزی که بهخاطر آن، این دو کشور ما را مدیون خود میدانند، سهم بیشتر به خودشان برمیگردد.
بازیهای سیاسی حکومت در این سالها طوری بوده است که مهاجرت در آن بیشتر بهعنوان یک ابزار دریافت کمک و حتا شیوهای از درآمد بهحساب آمده؛ این برداشت از مهاجرت، فرقی با سوءاستفادهی کشورهای همسایه ندارد و اگر تغییری در آن دیده نشود، افغانستان را تا چند سال دیگر با بحران بزرگتری مواجه خواهد کرد.