مبارزات انتخاباتی، دیروز از سوی نامزدان ریاست جمهوری آغاز شد و این امیدواری را به وجود آورد که مردم افغانستان با وجود همهی تهدیدهایی که متوجه برگزاری این اصل مهم قانون اساسی و نظام افغانستان است، دوباره به پای صندوقهای رأی میروند.
پیش از این دو مورد در قبال برگزاری انتخابات، بهعنوان چالشهای جدید فراراه این پروسه، برشمرده میشد که از آن دو یکی اصرار نامزدان ریاست جمهوری به تحریم این پروسه بود. مورد دیگر، همزمانی برگزاری انتخابات و پیکارهای آن با گفتوگوهای صلح بود. در مورد دوم بسیاری معتقد بودند که اصل اول صلح است و ما صرفا با دستیابی به صلح میتوانیم به مرحلهای که در آن انتخابات شفاف و مؤثر داشته باشیم برسیم.
در حالی که آنچه در اولویت مردم قرار دارد، حفظ آزادیهای مدنی، حقوق زنان، حقوق کودکان، حق انتخاب و دیگر مواردی است که باید برای حفظ آن تلاش صورت بگیرد. برگزاری انتخابات، سعی و تلاشی برای حفظ این ارزشها و جواب محکمی به طالبانی که خواستار تغییر در نظام سیاسی کشور استند، میباشد و دیروز با آغاز پیکارهای انتخاباتی تا جایی چنین جوابی را نیز دریافت کردند.
دیروز نامزدان ریاست جمهوری به میدان رقابتها آمدند و رسما پیکارهای شان را آغاز کردند. آغاز رقابتهای انتخاباتی، نشان از عزم نامزدان به برگزاری انتخابات میدهد و امیدواریای را که برای حفظ نظام جمهوری اسلامی افغانستان است، تقویت میکند.
با این همه، نکتههایی هم وجود دارد که باید در پیکارهای انتخاباتی، از سوی نامزدان ریاست جمهوری مورد توجه قرار بگیرد. نکتهی اساسی و قابل درنگی که در قدم نخست باید به آن پرداخت، استفادهی نمادین نامزدان ریاست جمهوری از نمایندگان قومی در تکتهای انتخاباتی شان است. این برجستگیِ ارزشی در تکتها، جدا از بحث سیاسی آن، نشان از اوج قومگرایی در افغانستان میدهد و متأسفانه، گزینش نمادین افراد متعلق به اقوام مختلف در تیمها، از سوی رهبران تکتهای انتخاباتی به ترویج بیشتر قومگرایی در کشور میانجامد.
نامزدان ریاست جمهوری باید، بر کمرنگ کردن این تفاوتها در میان مردم تلاش کنند و نگذارند که نگاه قومی به تکتهای شان تقویت شود. آنچه برای انتخاب مردم ارجحیت دارد و باید داشته باشد، کارکردها و برنامههایی است که تیمهای انتخاباتی در جریان پیکارهای شصتروزه با مردم مطرح میکنند و هر نوع ترغیب مردم به رأی دادنی که به شیوهای غیر از استدلال کامل و ارائهی برنامههای جامع در قبال وضعیت کشور باشد، مردمفریبی محسوب میشود.
رفتار و گفتار نامزدان ریاست جمهوری در جریان پیکارها، تاثیرات زیادی در ادامهی کار سیاسی شان دارد و ممکن است بسیاری از رفتارها و اختلافهای سیاسی در این دوره در سیاست افغانستان نهادینه شود.
افغانستان، بهعنوان کشوری که تازه دارد چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری خودش را تجربه میکند، میتواند بسیار آسیبپذیر باشد. در این میان میتوان به سیاست اخلاقمدار و سنتی جاری در کشور اشاره کرد که اگر برخوردهای نامزدان ریاست جمهوری در قبال هم، فارغ از ارزشهای اخلاقی آن باشد، ممکن است جریان انتخابات را در نظر مردم تضعیف کند.
در انتخابات سال جاری، جدا از چالشهایی که مطرح شد، چالشهایی نیز وجود دارد که از سالهای قبل تا به حال متوجه انتخابات بوده و از خطرهای همیشگی و جدی آن محسوب میشود؛ امنیت، از مشکلاتی است که با وجود آن نمیتوان به طور کلی، از همهی مراکز رأیدهی مستفید شد و این پیامدی است که نهادینه شدن انتخابات را در بسیاری از جاها، غیر ممکن میکند.
نبود امنیت در کشور، در عین حال میتواند شفافیت انتخابات را مورد پرسش قرار داده به آن لطمه وارد کند. چنانچه در سالهای قبل، بسیاری از جاهای ناامن، به دلیل نبود ناظر، زمینهساز تقلبهای انتخاباتی شده بود.
انتخابات سال جاری در عین حال که از پراهمیتترین انتخاباتهای افغانستان به شمار میرود، تا حدودی از پرچالشترین انتخاباتها نیز است. در این انتخابات، گروه طالبان نیز مخالفتش را شدت خواهد داد و این به معنی جدیتر شدن چالش امنیتی فراراه انتخابات است.
