مشروعیت‌زدایی و انحصارطلبی

پس از اعلام نتیجه‌ی نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری، تلاش‌ها برای در اختیار گرفتن قدرت و مشروعیت‌زدایی از آن هم‌چنان ادامه دارد. حقیقت آن است که بسیاری با انتخابات افغانستان برخورد آرمان‌گرایانه و شکلی دارند؛ در حالی که انتخابات افغانستان بیشتر از آن که معطوف به رقابت عادلانه‌ی سیاسی، ارائه‌ی خدمت و پاسخ‌گویی به مردم باشد، تلاش برای انحصار قدرت و کنار زدن رقیبان سیاسی و قومی است. ما با نگاه آرمان‌گرایانه و الگو گرفته از انتخابات در سایر کشورها از روند طولانی و ناهنجاری‌های متعدد انتخابات گلایه داریم؛ اما انتخابات افغانستان بیشتر از آن که وابسته به شمارش آرا و یا عدم توانایی سازوکار آن برای اعلام نتیجه باشد، متوجه آن است تا اجماع برای برنده و بازنده شدن دسته‌های انتخاباتی، چگونه به دست می‌آید و چطور می‌توان نتیجه‌ای را هم‌سو با اجماع سیاسی داخلی و خارجی اعلام کرد تا همه از آن راضی باشند و انتخابات موجب هرج ‌و مرج در کشور نشود که با توجه به ساختار اجتماعی، تنوع قومی و نظام سیاسی افغانستان، رسیدن به انتخابات بی‌حرف و حدیث غیر ممکن است؛ چون بازنده‌ها تصور می‌کنند که طرف مقابلش تقلب کرده و کمیسیون‌های انتخاباتی نیز با او هماهنگ اند. برنده‌ها نیز برنده بودن را حق طبیعی خود دانسته و بازنده‌ها را از پیش‌باخته‌های بالفطره می‌دانند. برای همین است که انتخابات ما هیچ زمانی از شائبه، تقلب و دغل‌کاری دور نبوده است. حالا افغانستان وارد مرحله‌ی تازه‌ای از بحران مشروعیت نظام سیاسی و قانون اساسی شده است و تمام طرف‌های درگیر در انتخابات (برنده و بازنده) خود را محق و برنده می‌دانند. اگر افغانستان در شرایط تعیین‌کننده برای جنگ و صلح نمی‌بود، این اختلاف‌ها به اندازه‌ی امروز، موجب نگرانی نمی‌شد؛ اما وقتی دوره‌ی کاهش خشونت‌ها آغاز شده و نیاز است تا جمهوری‌خواهان یک‌پارچه باشند، تلاش برای برگزاری مراسم تحلیف و کنفرانس‌ برای اعلام حکومت موازی، مو را بر تن مردم سیخ می‌کند.
مردم نگران صلح و تحکیم شرایط طالبان بر جریان گفت‌وگوها استند که نگرانی بی‌جا و بی‌دلیل هم نیست. اگر طرف‌های درگیر در انتخابات افغانستان، هم‌چنان بر طبل اختلاف‌ها، حکومت موازی و تحکیم حکومت با روش سرکوب بکوبند، در آن صورت نظام جمهوری یا کاملا متلاشی می‌شود و یا بخشی از آن متمایل به طالبان خواهند شد.
مردم افغانستان به یاد دورانی می‌افتند که در کشور چند حکومت و واحد پولی وجود داشت، تا این که طالبان آمدند و اتفاق‌های بسیار بدی افتاد.
شورای نامزدان ریاست‌جمهوری و چهره‌های دیگر سیاسی، نتیجه‌ی انتخابات را نپذیرفته و یا از اعلام حکومت موازی سخن زده اند؛ در حالی که اشرف‌غنی می‌گوید، هیچ کسی صلاحیت انحلال جمهوریت را ندارد.
مردم افغانستان تجربه‌ی حکومت موازی و بی‌قانونی را دارند و از روزی می‌ترسند که دوباره فضا و جو به سمتی برود تا همه چیز دود شود.
به نظر می‌رسید پس از اعلام نتیجه‌ی ابتدایی، با توجه به حجم بالای شکایت از برگزاری انتخابات، این روند در بازشماری و اعلام نتیجه‌ی نهایی با تغییر رو به رو شود؛ اما چنین نشد. کمیسیون‌های انتخاباتی در تمام دوران ماراتن خسته‌کننده‌ی انتخابات، اشکال در کار برگزاری انتخابات را قبول داشتند؛ ولی نتوانستند حتا نهادهای ناظر بر انتخابات را راضی کنند. آقای عبدالله عبدالله، رقیب جدی محمداشرف غنی، معتقد است که تیم «دولت‌ساز» کمیسیون‌های انتخاباتی را تهدید و تطمیع کرده است و هرگز نتیجه‌ی انتخابات را نخواهد پذیرفت. حرف‌ها و عکس‌العملی که برخی چهره‌های مهم سیاسی دیگر نیز روی آن تأکید کرده و گفته اند که هرگز اجازه نمی‌دهند تا حکومت برخاسته از تقلب، بالای آن‌ها حکم‌رانی کند. در حالی که ایالات متحده‌ی امریکا موقف واضح و روشن در باره‌ی نتیجه‌ی نهایی انتخابات افغانستان نداشته است، مخالفان آقای غنی می‌گویند تا آخر در برابر حکومت خواهند ایستاد. هرچند آن‌ها این کار را مترادف با شورش‌گری نمی‌دانند؛ اما واقعیت آن است که اگر این کار شورش‌گری نباشد، زمینه‌ها را در این شرایط مهم و حساس برای شورش‌گری و بحران پردامنه فراهم کرده و یا دست‌کم موجب ضعف شدید کسانی خواهد شد که باید در موضع جمهوری‌خواهان باشند، نه در صف امارت‌طلبان.