
پیش از برگزاری نشست مسکو، همه مقامهای سیاسی افغانستان، امریکا، روسیه، ترکیه و رهبری گروه طالبان به این پرداختند که نشست مسکو و استانبول در امتداد نشست دوحه و مکمل آن است؛ اما از شبنهی همین هفته به این سو، خبرهای منتشرشده در رسانهها، از جهتی در مخالفت با ادعاهای مقامات سیاسی کشورها و هیئت رهبری گروه طالبان است.
از سخنان چندی پیش مقامات سیاسی افغانستان طوری به نظر میرسید که دولت افغانستان نمیدانست، سطح نشست استانبول و مسکو در چه حد است و حتا نمیدانستند در چه سطح و چرا برگزار میشود؛ اما از ادبیات سیاسی سران کشور معلوم بود که اشتراک امر حتم است.
حمدالله محب -مشاور امنیت ملی- چندی پیش گفته بود: «ما بر اساس سطح اشتراک کشورها و طالبان، هیئت خود را به روسیه و ترکیه میفرستیم. اگر سطح اشتراک در حد هیئت باشد، هیئت گفتوگوکنندهی دولت شرکت خواهد کرد و اگر سطحش تغییر کند، به همان سطح ما در این نشستها شرکت خواهیم کرد.»
از این ادبیات مشخص است که دولت افغانستان برای این دو نشست برنامهی خاصی در نظر نگرفته بود. تصورات بر این اساس بود که این نشستها در ادامهی نشست دوحه است و تنها کشورهای منطقه و جهان برای گفتوگو و تسریع صلح افغانستان، این نشستها را برگزار میکنند.
با این حال، هرچند به کندی اما دیده میشود که پس از تغییر در رهبری دولت امریکا، طرح امریکا نیز برای صلح افغانستان تغییر کرده است. بایدن همهی اقدامات ترامپ و تصمیمهای بزرگ او را لغو کرد، اکثریت سران دوران ترامپ را نیز در حکومت خود نپذیرفت و توافقنامه دوحه را نیز به بررسی گرفت؛ اما هنوز مشخص نیست که در ارتباط به توافقنامهی دوحه میان طالبان و امریکا، بایدن چه تصمیمی دارد.
پس از آمدن بایدن، معلوم نبود که گفتوگوهای صلح افغانستان چه مسیری را طی میکند تا این که نشست مسکو و استانبول معلوم شد و دولت افغانستان نیز نمیدانست که؛ این نشستها در چه سطح است؛ اما به قول یکی از آگاهان، دولت امریکا و کشورهای قدرتمند در نشست مسکو خامکوک صلح را دوزیده و در نشست استانبول لباس صلح را بر تن افغانستان خواهد کرد.
ارایهی طرحهای متفاوت از سوی شورای عالی مصالحه و ریاستجمهوری افغانستان، دستپاچگی دستگاه حکومتی افغانستان را آشکار میکند و نشان میدهد که نشست مسکو و استانبول ربطی به دوحه ندارد و مسیر صلح افغانستان در نشست دهروزهی استانبول مشخص خواهد شد.
نشست کمیتهی تهیه و توحید پیشنویس طرح صلح، با ریاست محمدیونس قانونی، عضو رهبری شورای عالی مصالحهی ملی برگزار شد. شورای عالی مصالحهی ملی، روز یکشنبه (۱۵ حمل)، در اعلامیهای گفته است که در این نشست، طرح پیشنهادی احزاب سیاسی، اعضای کمیتهی رهبری شورای عالی مصالحهی ملی، نهادهای مدنی و شهروندان مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس اعلامیه، تا اکنون ۲۵ حزب سیاسی و اعضای کمیتهی رهبری شورای عالی مصالحهی ملی، طرحشان را برای صلح به این کمیته فرستادهاند که شامل ۳۰ طرح میشود.
یک روز پس از نشست کمیتهی تهیه و توحید پیشنویس طرح صلح، خبرگزاری رویترز، گزارش داده است که محمداشرف غنی، رییسجمهور افغانستان، در نشست استانبول نقشهی راه صلح را در سه مرحله ارایه خواهد کرد. در این گزارش آمده است که رییسجمهور غنی تلاش میکند پیش از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در افغانستان، با گروه طالبان به توافق برسد تا آتشبس دایمی برقرار شود. بر اساس این گزارش، طرح پیشنهادی آقای غنی در نشست استانبول در سه مرحله ارایه میشود.
با این که مشاور امنیت ملی از سطح نشست ترکیه و استانبول نمیدانست؛ اما معلوم میشود با تغییر در سطح رهبری امریکا، استراتژی امریکا نیز برای صلح افغانستان تغییر کرده است و دولت افغانستان پس از نشست مسکو، این مسئله را متوجه شد.
چنان که بایدن اکثر فرمانهای ترامپ را لغو کرد و در برابرش ایستاد، به نظر میرسد مکان نشست دوحه را نیز تغییر داد و به نحوی پای کشورهای عربی دخیل در صلح افغانستان را کوتاه کرده و خواست بازی را به دلخواه خودش پیش ببرد. به همین منظور با استفاده از خلیلزاد، پای گفتوگوهای صلح افغانستان را از دوحه بیرون کشاند و میخواهد در نشست دهروزهی استانبول، قصهی صلح افغانستان را به پایان برساند؛ روی همین دلیل، حکومت و شورای عالی مصالحه دچار دستپاچگی شده است.
اگر گفتوگوهای صلح افغانستان با تعدد طرح و دیدگاهها که از سوی امریکا، طالبان و دولت مطرح شد به نتیجه نرسید، با اطمینان کامل محل نشست و ادامهی گفتوگوهای افغانستان، دوحه نخواهد بود.