احتکار که از ماده‌ی «حکر» می‌آید به معنای ذخیره کردن ارزاق (مواد ارتزاقی) به امید گران شدنش است. سؤال شاید این باشد که احتکار به هرگونه مواد غذایی یا مایحتاج مردم تحقق می‌یابد یا در مورد برخی کالاها صدق می‌کند که گفته می‌شود احتکار در باره‌ی مواد ارتزاقی و مورد نیاز مردم مثل گندم، جو، خرما، غلات چهارگانه، روغن و هرچیزی که انسان‌ها برای ادامه‌ی زندگی به آن محتاج است، جزو این دسته به حساب می‌آید که با تأسف، در روزهای اخیر با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا در دنیا و بالا رفتن آمار مبتلایان به این ویروس در افغانستان، برخی از سودجویان و محتکران دست به این کار زده و در جامعه ایجاد وحشت کردند. البته برخی احتکار را با ذخیره کردن مواد اشتباه می‌گیرند که این دو تا با یک‌دیگر کاملا تفاوت دارد. وقتی مثلا باغ‌داران مواد خود را در فصل تابستان به دلیل آن که در بازار خراب نشود، در سردخانه‌ها ذخیره می‌کنند تا به موقع و به مرور زمان وارد بازار کنند، این احتکار نیست که در آن صورت نه تناسب قیمت‌ها در بازار به هم می‌خورد و نه انصاف از بین می‌رود. ملاک برای احتکار دو چیز است: یکی نیاز مبرم مردم به کالاهای احتکار شده و دوم، این که فروشنده‌ی دیگری نباشد تا مردم چیزهای که نیاز دارند از او بخرند. البته شرایط دیگری نیز وجود دارد؛ اما این دو مهم‌تر از دیگران ذکر شده است.
مردم افغانستان مدعی پیروی از دین اسلام اند؛ اما با تأسف، در بسیار موارد یا به دلیل عدم آگاهی درست از دستورهای دینی و یا برای سودجویی و دنیاطلبی، خلاف دین و حتا اخلاق عمل می‌کنند. در قرآن کریم نیز بارها و بارها کم‌فروشی و احتکار نکوهش شده است و در سوره‌های شریفه‌ی «مطففین، اسراء، الرحمن، اعراف، هود و انعام» به صورت صریح به آن اشاره شده است؛ اما بازهم افراد مسلمان کم‌فروشی و احتکار می‌کنند.
همین که پاکستان به دلیل جلوگیری از ورود ویروس کرونا به آن کشور مرزهایش را بست، ناگهان در کابل غوغا بر پا شد. افراد سودجو دوکان‌های شان را بستند و مردم نیز برای خرید مواد اولیه، به بازار هجوم آوردند. وحشتی که به صورت ناگهانی موجب صعود بی‌رویه و افزایش قیمت‌ها شد. دیروز در هر کجای شهر که می‌رفتی، می‌توانستی ببینی که مردم مدام در حال خریدن مواد ارتزاقی با قیمت بالا هستند. کنترل قیمت‌ها جدا از نیاز به نظارت از سوی دولت، به پشتوانه و البته تطبیق کردن قانون وابسته است که در افغانستان هر کدام این مراحل دچار مشکل است. نه نرخ و نوا از سوی حکومت به صورت دقیق کنترل می‌شود و نه تاجران ما چنان‌چه مدعی پیروی از دین اسلام استند، دلشان به حال مردم می‌سوزد. کافی است، اتفاقی بیفتد تا همه چیز ده‌ها بار گران‌تر برای فروش عرضه شود. وقتی بحث کرونا در کشور جدی شد، یک قوطی محلول ضد عفونی کننده‌ی دست، از ۸۰ افغانی به ۵۰۰ افغانی رسید و سایر لوازم شوینده و بهداشتی نیز وضعیت بهتر از آن نداشت. تا حالا ۲۱ مورد مثبت کرونا در افغانستان ثبت شده است و اگر این وضعیت کنترل نشود و شیوع این ویروس در هفته‌های آینده به بالاترین سیر صعودی اش برسد؛ در آن‌صورت، جدا از عدم کنترل بیماری، کنترل مواد ارتزاقی نیز از کنترل خارج خواهد شد و نظم اجتماعی به کلی از بین خواهد رفت که نیاز به هم‌کاری مردم، حکومت و تاجران دارد که اگر برنامه‌ی مدون و جدی وجود نداشته باشد، اوضاع کشور به کلی دگرگون خواهد شد.
روز گذشته پولیس کابل در برخی نقاط شهر، با گران فروشان و محتکران برخورد کرد که باید ادامه داشته باشد و در ضمن حکومت برای پشتیبانی بازار و کمبود مواد ارتزاقی برنامه داشته باشد؛ چون تنها با بستن دروازه‌ی دوکان‌ها به جایی نخواهد رسید. یکی از شعارهای حکومت وحدت قبلی این بود که وابستگی بازارهای افغانستان را از پاکستان کم کرده و این کشور دیگر نمی‌تواند با بستن مرزهایش بازار کابل را دچار تلاطم کند؛ اما دیروز چنین اتفاقی افتاد.
اگر بالا رفتن قیمت در بازار به دلیل افزایش تقاضا باشد، در آن‌صورت حکومت باید به مردم اطمینان دهد که کشور با قحطی و کمبود روبه‌رو نمی‌شود. مردم اگر به برنامه‌های حکومت باور داشته باشند، به بازارها هجوم نبرده و بهانه به دست سودجوها و محتکران نمی‌دهند.
مهم‌ترین مسأله، کنترل و کند نگه داشتن روند گسترش و نفوذ ویروس کرونا در کشور است که هم از نظر درمانی و بهداشتی ما را با بحران مواجه نمی‌کند و هم کشورهای دیگر، مرزهایش را نخواهند بست؛ اما اگر کرونا همه‌گیر شود، به غیر از تلفات انسانی، بازار را نیز زیر تاثیر شدید خواهد برد. حکومت باید ضمن رایزنی با کشورهای دیگر برای باز گذاشتن داد و ستد تجاری، در آگاهی دادن به مردم با شفافیت و تلاش شبانه‌روزی برای کنترل گسترش کرونا از بی‌نظمی جلوگیری کند.
