
اکنون یکسال بیشتر از توافقنامهی امریکا و طالبان و تقریباً هفت ماه از گفتوگوهای صلح افغانستان در دوحه میگذرد؛ اما امضای توافقنامه و نشستهای مختلف هیچ نتیجهی چشمگیری برای ختم جنگ و یا کاهش خشونت در افغانستان نداشته است، جز اینکه فضای سیاسی و اجتماعی کشور را ملتهب کند و بازیگران دیگری وارد گفتوگوهای صلح افغانستان شوند.
پیچیدگیها و عدم نتیجه گفتوگوها میان دو هیئت –افغانستان و طالبان- در دوحه باعث شد درهای دیگری به روی گفتوگوهای صلح افغانستان گشوده شود. روسیه و ترکیه پس از تلاشهای بینتیجه میان هیئت دو طرف، میزبانان موقت این گفتوگوها شدند. فردا پنجشنبه قرار است نمایندگان دولت افغانستان و طالبان- در مسکو با حضور داشت نمایندگان روسیه، امریکا، پاکستان و چین باهم رو به رو شوند. ایران از اشتراک در این نشست خود داری کرده است. پسازین نشست، در ماه اپریل سال ۲۰۲۱ میلادی نشست برزگتری در استانبول ترکیه با محوریت سازمان ملل متحد برگزار خواهد شد، تا شاید راهحلی برای ختم جنگ در افغانستان پیدا شود.
روز سهشنبه (۲۶ حوت)، اعلامیهای از سوی وزارت خارجه افغانستان به نشر رسید: «وزارت خارجه اذعان میدارد که برگزاری گفتوگوهای صلح افغانستان در جمهوری فدراتیف روسیه و جمهوری ترکیه، در ادامه و متمم پروسهی قطر بوده و جایگزین آن نیست.»
اعلامیه وزارت خارجه کشور نشان میدهد که با وجود تمام تلاشهای بینالمللی، گفتوگوهای صلح افغانستان در دوحه مثمر ثمر نبوده است، از همینرو با پادرمیانی کشورهای جدید و نشستهای دیگر، گفتوگوها را ادامه باید داد. از نشستهای بینتیجه میان هیئت دولت و طالبان در قطر آشکار میشود که نشستهای مکمل نیز همچنان آب در هاون کوبیدن است و نتیجهای در پی نخواهد داشت و نامهای که قبلاً از سوی وزارت خارجهی امریکا به نشانی رییسجمهور غنی رسیده بود، نشان میدهد که کشورهای قدرتمند در تلاش خاتمهدادن به نظام جمهوری پس از بیست سالاند. در تازهترین موارد، روسیه نیز از حکومت موقت استقبال کرده است که با واکنش افغانستان روبهرو شد.
نشست مسکو که قرار است پنجشنبه همین هفته برگزار شود میزبان کشورهای منطقه به شمول پاکستان و چین خواهد بود. همچنان وزارت خارجهی امریکا، اعلام کرده است که زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی این کشور برای صلح افغانستان، در نشست مسکو اشتراک خواهد کرد و گروه طالبان، اعلام کرده است که یک هیئت ۱۰ نفری این گروه به رهبری ملا عبدالغنی برادر، معاون سیاسی طالبان، در نشست مسکو حضور خواهد یافت.
حکومت افغانستان نیز گفته است که هیئتی را برای اشتراک در نشست مسکو آماده میکند؛ فهرستی که از هیئت دولت در رسانهها درز کرده، نشان میدهد؛ داکتر عبدالله عبدالله، میر رحمان رحمانی، محمدبابر فرهمند، سید سعادت منصور نادری، حامد کرزی، مارشال عبدالرشید دوستم، محمد کریم خلیلی، گلبدین حکمتیار، معصوم استانکزی، متین بیک، احمدنادر نادری، حبیبه سرابی، محمدعلم ایزدیار، عبدالله خنجانی، عبدالستار خواصی عضو حزب اسلامی در این نشست اشتراک خواهند کرد.
اما آنچه در این نشستها نگرانیها را برانگیخته، ترکیب هیئت گفتوگوکنندهی دولت افغانستان است. شهروندان افغانستان، رسانهها و نهادهای حقوقبشری از نبودن زنان در ترکیب هیئت افغانستان ابراز نگرانی دارند. شهرزاد اکبر رییس حقوقبشر افغانستان دولت را متهم به عدم مشورت با مردم، خصوصاً قربانیان و رسانهها کرده و آجندای این نشست را بدون شفافیت خوانده است.
در ترکیب هیئتی که از افغانستان به مسکو می رود، تنها یک زن حضور دارد و بقیه اعضای هیئت دولت در این نشست، کسانی هستند که پیوسته با عدم اعتماد شهروندان روبهرو هستند.
فقط یک زن، کمی بعدتر از صحبتهای چند روز پیشتر رییس شورای عالی مصالحه در این نشسست اشتراک کرده است. رییس شورای عالی مصالحه شاید هزار بار تاکید کرد که حفظ حقوق زنان، خط سرخ در گفتوگوهای صلح است.
اگر گزارشهای نشر شده از ترکیب هیئت در رسانهها واقعیت داشته باشد، نشان میدهد که مدعیان جمهوریخواه چندان تفکر متفاوتی از طالبان ندارند، چرا که یک زن نمیتواند از تمام زنان افغانستان نمایندگی کند و از ترکیب این هیئت احتمالی معلوم میشود که زنان افغانستان در محور گفتوگوهای صلح افغانستان نیست و سرنوشت زنان در این نشستها با قمار بر سر تقسیم قدرت مواجه است.
در رابطه به جایگاه زنان و گفتوگوهای صلح دولت همواره دوگانه عمل کرده است؛ چندی پیش کمیسیون امور زنان شورای عالی مصالحه با حضور داکتر عبدالله عبدالله رییس شورای مصالحه افغانستان گشایش یافت. عبدالله عبدالله، ریس شورای عالی مصالحۀ ملی هدف از گشایش این کمیسیون را رسانیدن صدای زنان به گوش جهانیان و هیئتهای مذاکرهکننده دو طرف در دوحه گفته بود. آنچه از کرده و گفتههای سران سیاسی کشور برمیآید، زنان در آیندهی افغانستان جایگاه نامعلومی دارند و آیندهی زنان موهوم به نظر میرسد
نکتهای دیگری که از فهرست احتمالی معلوم میشود؛ هیچ نمایندهی از حزب جمعیت اسلامی در نشست مسکو حضور نخواهد یافت. حضور نیافتن حزب جمعیت در نشست مسکو، نشانگر درز میان عبدالله عبدالله و سران این حزب است و خبرهای نشر شده نشان میدهد رهبری هیئت دولت را در این نشست عبدالله عبدالله به عهده دارد.