سناریوی بی‌ثمر صلح و جنگی که به نفع طالبان رقم خورده است

از گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه، تقریبا یک سال می‌گذرد؛ اما دو طرف گفت‌وگوکننده و میانجی‌های بین‌المللی شان دچار دور باطل اند و نتوانستند نتیجه‌ی ملموسی را از این گفت‌وگوها به دست بیاورند. گفت‌‌وگوهای صلح افغانستان، به اساس توافق‌نامه‌ی دوحه میان طالبان و امریکا آغاز شد؛ ولی هیچ یک از طرف‌های توافق‌نامه، نظر به ماده‌های مندرج در توافق‌نامه گام مؤثر برنداشتند. امریکا اما نظر به شرایط توافق‌نامه با اندکی تأخیر در یازده‌ی سبتمبر سال جاری میلادی، افغانستان را ترک می‌کند؛ اما گروه طالبان بر هیچ یک از ماده‌های توافق‌‌شده‌ی این توافق‌نامه پابند نماند و به جای آتش‌بس شدت جنگ را در افغانستان شعله‌ور کرد.

آن‌ چه در توافق‌نامه قابل نگرانی است، دو طرفه‌بودن توافق‌نامه میان امریکا و طالبان است؛ یعنی امریکا حامی دولت ما، افغانستان را به عنوان یکی از اضلاع مثلث در توافق‌نامه نپذیرفته و این توافق‌نامه در غیاب دولت افغانستان با طالبان به امضا رسیده است. تنها با ذکر گفت‌وگوهای میان‌افغانی دولت افغانستان را شریک صلح تحمیلی که از سوی امریکا و طالبان در توافق‌نامه کرده است. اکنون امریکا نظر به توافق‌نامه‌ی دوحه افغانستان را ترک می‌کند و گروه تروریستی طالبان، با تمام وجود، یکی پی هم ماده‌های توافق‌نامه را زیر پا می‌گذارد؛ اما از سوی امریکا هیچ واکنشی بیرون داده نمی‌شود. نتیجه‌ای که از توافق‌نامه‌ی تحمیلی به دست آمد، مرگ و مهاجرت شهروندان و سقوط شهرها به دست طالبان است؛ ولی امریکا، شواری امنیت سازمان ملل و دیگر کشورها، تنها فشار سیاسی را بر طالبان بسنده می‌دانند؛ فشار بر گروه تروریستی‌ای که با فشار و تحریم مهار نمی‌شود و نیاز به سرکوب متقابل است.

در ماه‌های گذشته، گفت‌وگوهای صلح افغانستان، اسمی بود روی یک فرایند تحمیلی که نه دولت افغانستان به آن خوش‌بین بود و نه طالبان آن را می‌خواستند؛ اما پس از آن ‌که طالبان به تصرف بعضی از شهرهای افغانستان موفق شدند، یک‌باره میز گفت‌وگوهای صلح در دوحه گرم شد. دیروز -سه‌شنبه ۱۹ اسد-، نشست سه‌روزه‌ی نمایندگان ویژه‌ی کشورهای هم‌کار روند ‏صلح افغانستان، در قطر آغاز شد. ‎این نشست، به میزبانی قطر و هم‌کاری امریکا و سازمان ملل، به منظور ایجاد ‏هماهنگی میان کشورهای دخیل ‏در روند صلح، تسریع روند صلح و توقف خشونت‌ها در ‏افغانستان برگزار می‌شود. عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی، معصوم استانکزی، رییس هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و سیدمنصور نادری، وزیر دولت در امور صلح، به نمایندگی از افغانستان در این نشست اشتراک کرده اند. در وضعی که دولت افغانستان در جنگ شدیدی با طالبان به سر می‌برد و جنگ‌جویان این گروه وارد شهرهای کشور شده، گرم‌شدن دوباره‌ی میز گفت‌وگوهای صلح و اشتراک هیئت بلندرتبه‌ی افغانستان در این گفت‌وگوها، طالبان را به آن ‌چه از جنگ می‌خواهند، رسانده است.

 طالبان به این دلیل سنگرهای جنگ را داغ کردند که می‌خواستند از گفت‌وگوهای صلح سهم بیش‌تری بگیرند. اکنون که دولت افغانستان در وضعی نامطلوبی قرار دارد، طبیعی است که آغاز گفت‌وگوهای صلح افغانستان به نفع دولت نیست و اشتراک هیئت بلندرتبه‌ی دولت افغانستان، نباید در چنین وضعی صورت می‌گرفت.

نیاز بود که دولت افغانستان در میدان جنگ به پیروزی می‌رسید؛ سپس وارد این مرحله‌ی گفت‌وگوها می‌شد. در غیر این صورت، گفت‌وگوهای صلح نتیجه‌ی مطلوب طالبان را می‌دهد. اگر مقام‌های سیاسی دولت پس از عمل‌کرد ضعیف در برابر طالبان،  سراسیمه وارد قطر می‌شوند، به مفهوم آن است که دولت هیچ اراده‌ی مستحکمی در برابر طالبان ندارد و باخت در جبهه، به مفهوم ضعف و عدم اقتدار دولت در میز گفت‌وگوها است.

عبدالله عبدالله، پس از اشتراک در اولین روز این نشست، در صفحه‌ی فیسبوکش نوشته که از کشورهای هم‌کار صلح افغانستان، خواسته است تا فشار بر طالبان را افزایش دهند. عبدالله نوشته که چند هفته پیش، ۴۸ ساعت با طالبان در مورد کاهش خشونت‌ها گفت‌وگو شد؛ اما این گروه پس از پایان گفت‌وگوها، حملات بر شهرها را افزایش داده و خشونت‌ها را چند برابر کرده است. به گفته‌ی آقای عبدالله، تلاش‌های یک‌جانبه‌ و بی‌ثمر صلح، با پرسش‌هایی جدی‌ای روبه‌رو است.

مصروف شدن دولت در گفت‌وگوها و پیش‌روی طالبان، این احتمال را وسط کشیده که دولت با کوبیدن بر طبل صلح، به دنبال سرپوش گذاشتن بر ناتوانی‌های نظامی و نبود اراده‌ی جنگی علیه طالبان است.طالبان، تا کنون به نام صلح، توانسته اند بیش از نیم ولسوالی‌ها را به شمول مرکز هفت ولایت، سقوط دهند.