افزایش خشونت‌ها از سوی طالبان و احتمال تنش‌های داخلی که با اعتراضات اعضای حزب جنبش در شمال کلید خورده است، نگرانی از خروج سربازان ناتو و جست‌وجوی راه بدیل برای هم‌کاری پس از خروج را افزایش داده است. به تازگی، دبیر کل ناتو، در دیدار با رییس‌جمهور فرانسه، گفته است که سران ناتو به دنبال طرحی استند تا بتوانند پس از خروج از افغانستان، اطمینان حاصل کنند که نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان توان مقابله با طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی را دارند. ینس استولتنبرگ، از آغاز فصل جدید هم‌کاری پس از پایان خروج سربازان نظامی‌اش از افغانستان گفته و تأکید کرده که پشتیبانی ناتو از افغانستان ادامه خواهد یافت.
جنگ ۲۰ساله و بدون دست‌آورد نظامی ناتو در افغانستان، امریکا و دیگر کشورهای عضو این سازمان نظامی را، به این نتیجه رساند که موفقیت از راه نظامی در افغانستان امکان‌پذیر نیست. روابط فرهنگی در افغانستان، رقابت‌های ناسالم قومی و دست‌درازی کشورها و استخبارات منطقه‌ای و جهانی، در کنار امکان بازتولید بنیادگرایی دینی، پیروزی ناتو در افغانستان را دشوار کرد. پروسه‌ی صلحی که خلیل‌زاد به دنبال به‌نتیجه‌رساندن آن بود، تلاشی بود تا امکان بیرون‌کشیدن سربازان امریکایی و ناتو را از افغانستان مساعد کند؛ چون، امریکا متحمل مصارف هنگفتی به دلیل حضور نظامی در جنگ ناتمام افغانستان شد و با توجه به زیان‌های اقتصادی و سیاسی‌ای که خصوصا طی یک سال اخیر به دلیل همه‌گیری کرونا متقبل شد، دیگر توان ادامه‌ی مصرف گزاف مالی و انسانی در افغانستان را نداشت. به همین دلیل، پیش‌شرط طالبان برای خروج، با وجود افزایش خشونت‌ها از سوی این گروه، عملی شد و فرصتی را مساعد کرد تا سربازان ناتو رخت سفر ببندند.
پس از طرح موضوع خروج، ظاهرا افغانستان ماند و کشورهای همسایه که در کنار رقیب اقتصادی و سیاسی با امریکا –چین-، خطر کوتاه‌شدن دست امریکا از مناسبات افغانستان را به میان آورد. امریکا که نمی‌خواهد یا نمی‌تواند افغانستان را دودستی تحویل کشورهای همسایه و به خصوص چین و ایران بدهد، حالا به دنبال این است که چگونه می‌تواند زمینه‌ی فعالیت نظامی غیرحضوری در افغانستان را طراحی کند تا بتواند در شرایط لازم، علیه گروه‌های تروریستی –به خصوص القاعده- و فعالیت‌های نظامی-استخباراتی کشورهای همسایه‌ی افغانستان به ویژه چین و ایران ایستادگی کند.
به گفته‌ی دبیر کل ناتو، کشورهای عضو این سازمان، به دنبال طرح سه راه‌کار استند تا بتوانند: ۱: مشاوره‌ی نظامی و حمایت مالی به نیروهای امنیتی افغانستان را ارایه دهند؛ ۲: روی ظرفیت‌سازی و امکان آموزش نیروهای ویژه در خارج از افغانستان کار کنند و ۳: برنامه‌ای برای تأمین بودجه‌ی خدمات از جمله پشتیبانی از فرودگاه کابل بریزند.
از سه طرحی که دبیر کل ناتو مطرح کرده، مشخص می‌شود که قطع رابطه‌ی نظامی ناتو با نیروهای امنیتی افغانستان ممکن نیست و کشورهای عضو این سازمان، تلاش می‌کنند با نزدیک نگه‌داشتن رابطه‌ی نظامی و انجام کمک‌های اکمالاتی و آموزشی، امکان عملیات نظامی توسط سربازان ناتو را با استفاده از پایگاه‌های ناتو در کشورهای نزدیک به افغانستان و هواپیماهای بدون سرنشین بررسی کنند.
آن‌چه حضور از راه دور ناتو در افغانستان را تبدیل به نگرانی می‌کند، دخالت نظامی و اسختباراتی بیش‌تر کشورهای همسایه به خصوص ایران و چین، دو رقیب امریکا در همسایگی افغانستان است و اگر این کشورها، دخالت‌های نیابتی‌شان را افزایش دهند، افغانستان به میدان نبرد نیابتی قدرت‌های جهانی تبدیل خواهد شد. در چنین وضعیتی که عملا سربازان هیچ کشوری در جنگ افغانستان حضور ندارند، کار برای نیروهای امنیتی افغانستان دشوار خواهد بود؛ چون، این نیروها حتا در صورت دریافت پشتیبانی تسلیحاتی و آموزشی توسط ناتو، باز هم توان مدیریت اوضاع را نخواهند داشت و امکان سقوط افغانستان به دست گروه طالبان و دیگر گروه‌هایی که در نیابت از استخبارات منطقه‌ای فعالیت می‌کنند، فراهم خواهد شد.
جنوب آسیا و به خصوص افغانستان، به دلیل موقعیت استراتژیک، اهمیت بسیاری برای قدرت‌های منطقه از جمله چین، روسیه، پاکستان و ایران دارد. این اهمیت، باعث شده است که امریکا نیز به آن دید استراتژیک نظامی و سیاسی داشته باشد و در حاشیه ماندن از مناسبات افغانستان را به معنای قطع دست‌رسی و اعمال قدرت در جنوب آسیا و به خصوص افغانستان بداند.
