نویسنده: امبر دان
منبع: https://www.foreignaffairs.com
مقامات امریكا میگویند كه آنها به توافق با طالبان نزدیک شده اند؛ اما صلح در افغانستان هنوز تضمین نمیشود. امسال جدیترین دیپلماسی بین ایالات متحده و طالبان برای پایان دادن به جنگ تقریبا هجدهساله در افغانستان را شاهد بودیم؛ اما اختلاف نظر در بارهی شرایط توافق صلح، با توجه به نقش
گنگ «مبهم» دولت افغانستان در مذاکرات، امکان دستیابی به صلح پایدار را زیر سوال میبرد.
تازهترینها چیست؟
زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی ایالات متحدهی امریکا تا کنون هشت بار با طالبان مذاکره کرده است. این مذاکرات در طی چند ماه گذشته شدت یافته است و بخشی از آن تحت فشار واشنگتن برای دستیابی به توافق تا اول سپتامبر است.
هر دو طرف، پیشنویس توافقنامه را در ماه مارچ تهیه کردند و از آن زمان به نهایی شدن شرایط آن نزدیک شده اند. طالبان از سال ۲۰۱۷ جداگانه به طور غیر رسمی با رهبران افغانستان ملاقات داشته اند؛ زیرا آنان به دولت افغانستان به عنوان «رژیم دست نشانده» نامشروع غرب نگاه میکنند.
کارشناسان میگویند که این جلسات، به ویژه گفتوگوی اخیر بینالافغانی، گامی مثبت است؛ اما هنوز دور از مذاکرات رسمی لازم برای توافق صلح است.
در همین حال، چین، پاکستان، روسیه و ایالات متحده، نشستهایی در پیوند به روند صلح را برگزار کرده اند.
طالبان و ایالات متحده چه میخواهند؟ دنبال چه استند؟ به نظر میرسد مذاکرات بر چهار عنصر متمرکز شده است:
۱- خروج قوتهای خارجی. هر دو طرف در بارهی خروج کامل ۱۴۰۰۰سرباز امریکایی موجود در افغانستان و همچنین نیروهای خارجی اضافی توافق دارند؛ اما آنها در مورد جدول زمانی اختلاف نظر ندارند. بنا بر گزارشها، ایالات متحده مهلت دو و نیمساله برای خروج خواسته است، در حالی که طالبان به نه ماه خروج کامل اصرار دارند.
۲- تضمین ضد تروریسم. طالبان موافقت کرده اند تا از استفادهی افغانستان توسط گروههای تروریستی جلوگیری کنند، اما مذاکرهکنندگان با نحوهی تعریف اصطلاحات «تروریسم» و «تروریستی» اختلاف نظر دارند.
۳- گفتوگوهای بینالاافغانی. واشنگتن از دولت افغانستان و رهبران طالبان خواسته است كه مذاكرات رسمی را در مورد نحوهی اداره افغانستان پس از جنگ آغاز كنند؛ اما طالبان از مذاكره با دولت تا پس از موافقت با ایالات متحده، خودداری میكنند.
۴- آتشبس همهجانبه. مذاکرهکنندگان ایالات متحده، پیش از توافق صلح به دنبال آتشبس دائمی در میان نیروهای امریکایی، طالبان و نیروهای دولتی افغانستان استند؛ اما طالبان اصرار دارند که آتشبس را تا زمانی خروج کامل نیروهای خارجی نمیپذیرند. حمایت از حقوق زنان نیز یکی از مطالبات ضمنی ایالات متحده است؛ اگرچه در پیشنویس توافقنامه به طور رسمی بیان نشده است. مذاکرهکنندگان طالبان حقوق زنان را پذیرفته اند؛ اما گفتند که باید مطابق با اصول اسلامی باشد.
چه چیزی در معرض خطر است؟
بسیاریها نگران استند که یک توافق صلح نافرجام باعث تشدید نبرد و افزایش تلفات غیرنظامیان میشود؛ خصوصا از آنجایی که طالبان در جریان مذاکرات حملات انجام داده و گفته اند که شرکتکنندگان غیرنظامی در انتخابات ریاستجمهوری آینده را هدف قرار دهد. در پنج سال گذشته، بیش از ۴۵۰۰۰ سرباز و افسر نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان کشته شدند. در گزارش سازمان ملل متحد آمده است كه در شش ماه نخست امسال ۳۸۱۲ غیرنظامی كشته یا زخمی شده اند كه از این تعداد ، ۱۲۰۷ کودک استند.
ادامهی جنگ، همچنان میتواند تولید مواد مخدر غیرقانونی را تشدید کند و افغانهای بیشتری را به دنبال پناهندگی به خارج از کشور سوق دهد.
از زمان آغاز جنگ در سال ۲۰۰۱، بیش از ۲۴۰۰ امریکایی کشته و حدود ۲۰۰۰۰ زخمی شده اند. بیش از ۱۱۰۰ سرباز ناتو نیز کشته شده اند. این جنگ در کل ۹۷۵ میلیارد دالر برای ایالات متحده هزینه داشته است. مهمتر از آن، هزینههای مراقبتهای پزشکی و معلولیت برای جانبازان بیش از یک تریلیون دالر در طول چهل سال آینده هزینه خواهد شد.
چشمانداز توافق صلح چیست؟
با وجود اطمینان از پیشرفت خلیلزاد، بسیاری از عوامل میتوانند باعث از هم پاشیدن روند صلح شوند. یکی هم این که، مشخص نیست که آیا دولت افغانستان که عمدتا از روند صلح فاصله گرفته است، توافقنامههای ایالات متحده و طالبان را به رسمیت خواهند شناخت و از آن پیروی خواهند کرد؟ طالبان همچنین میتوانند از این میز مذاکره فاصله بگیرند و معتقدند که میتواند نیروهای امریکایی را بدون توافق به خروج از افغانستان سوق دهند. پیتر گالبرایت، دیپلمات سابق ایالات متحده و مقام سازمان ملل، در مصاحبه با الجزیره گفت: «بزرگترین توافق سازنده ممکن است عدم ناتوانایی مذاکرهکنندگان طالبان در به دست آوردن قناعت همه جناحهای طالبان برای پیروی از هرگونه اسناد صلح باشد.» حتا اگر ایالات متحده و طالبان به توافق برسند، بسیاری هراس دارند که این امر فقط به درگیری ارتش امریكا در افغانستان خاتمه دهد و به طور كامل قطع جنگ در كشور نباشد. اگر طالبان و رهبران دولت افغانستان نتوانند از توافقنامهی تقسیم قدرت استفاده کنند، بسیاری از کارشناسان میگویند: افغانستان در حالی که شهروندان خود از حملات هراس دارند، قطب بیثباتی خواهند بود و میتواند یک بار دیگر به عنوان پناهگاه برای القاعده و گروههای تروریستی وابسته به آنان و یا هم داعش مبدل شود.
