منبع: الجزیره
نویسنده: علی‌محمد لطیفی
برگردان: مرتضا نیکزاد
رهبران طالبان، بار دیگر تأکید کرده اند که برای اختلاف‌های موجود در افغانستان، خواستار «حل‌وفصل سیاسی» استند؛ اما، پیش‌روی سریع نظامی این گروه، شماری از کارشناسان را به این باور داشته که طالبان قصد به‌دست‌آوردن قدرت از راه تصرف نظامی را دارند.
در شروع هفته، یکی از جنرالان ارشد ارتش امریکا، هشداری جدی در باره‌ی مسیر جنگ افغانستان -یک ماه قبل از خروج کامل نیروهای بین‌المللی از کشور- را صادر کرد.
جنرال مارک میلی، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا، روز چهارشنبه، گفت که طالبان «تحرک راه‌بردی» در پیش داردند. او، تصاحب کامل طالبان بر کشور را رد کرد.
در یک کنفرانس خبری، میلی گفت که این گروه «در حال زیر فشار قراردادن حومه‌های» پایتخت نیمی از ۳۴ ولایت کشور است.
منابعی در گفت‌وگو با الجزیره ارزیابی‌های میلی را تأیید کرده و گفته اند که بزرگ‌ترین ولایت‌ها از جمله کندهار، هلمند، هرات، تخار، غرنی و بدخشان با تهدید امنیتی روبه‌رو بوده است.
با توجه به وسعت ولایت‌های چون کندهار، هلمند و هرات، هر گونه پیش‌روی چه از نظر فیزیکی و چه از نظر جمعیتی، در این مناطق مزیتی برای این گروه تلقی می‌شود. نبردهای نظامی نیز در این ولایت‌ها خطرهای جانی قابل توجهی برای غیرنظامیان را به هم‌راه دارد.
طالبان نزدیک به مراکز شهری و مراکز کلیدی تجاری، دولت را مجبور کرده که راه‌برد جنگ خود را اصلاح کند. بر اساس گزارش رسانه‌ها، تمرکز جدید این گروه روی حفاظت از مراکز شهر، گذرگاه‌های مرزی و زیرساخت‌های مهم است.
واشنگتن که پیش‌تر از این ۹۵ درصد نیروهای خود را از کشور خارج کرده، در روز‌های اخیر برای پشتیبانی از نیروهای دولتی، حمله‌های هوایی را انجام داده است.
پشتانه درانی، مدافع آموزش‌وپرورش در شهر کندهار، می‌گوید که در هفته‌های پسین، طالبان کاملا واضح ساخته اند که قصد دارند، کندهار را تصرف کنند، شهری که «هم از منظر نمادین و هم از منظر مالی، شهری بسیار ارزش‌مند است.» طالبان حالا پس از تصرف منطقه‌ی اسپین‌بولدک، به بندری دیگر و عواید گمرکی دست‌رسی پیدا کرده اند.
یک مقام گمرکی که خواست نامش فاش نشود، به الجزیره، گفت که طالبان به لاری‌ها اجازه‌ی عبور از این گذرگاه را می‌دهند؛ اما، تا ۵۰,۰۰۰ افغانی از رانندگان پول می‌ستانند. با این حال، الجزیره به طور مستقیم این حرف را تأیید نمی‌کند. با عبور روزانه‌ی صدها وسیله‌ی نقلیه از این گذرگاه، طالبان مبلغ هنگفتی کسب می‌کنند.
درانی گفت: «اگر اسپین‌بولدک را در دست داشتید، پول را در دست دارید.»
طالبان هم‌چنین در منطقه‌ی «معروف» حضور دارند که سه ساعت راه از شمال فاصله دارد. این امر، به گروه طالبان بیش‌تر از ۱۰۰ کیلومتر میدان برای حضور از دو سمت در دومین شهر بزرگ افغانستان را می‌دهد.
به گفته‌ی درانی، طالبان اشتیاق زیادی برای تصرف کندهار دارند. «این تکتیک ترساندن نیست، واقعیت است. آنان مردم را می‌کشند.»
روز پنج‌شنبه، یوناما به طرف‌های درگیر جنگ، هشدار داد که «ادعاهای آسیب‌رساندن به غیرنظامیان» در کندهار را، ردیابی می‌کند. وزارت داخله، می‌گوید؛ در چند روزی که طالبان اسپین‌بولدک را گرفته اند، دست‌کم ۱۰۰ غیرنظامی توسط افراد مسلح ناشناس، کشته شده اند.
طالبان دست‌داشتن در قتل‌ها را انکار می‌کنند.
روز جمعه، سهیل شاهین، سخن‌گوی طالبان، در دوحه -پایتخت قطر-، گفت که گروه او نمی‌خواهد جنگ داخلی در بگیرد. طالبان با رهبران افغانستانی در گفت‌وگوهایی که ماه‌ها به درازا کشیده شده، مشارکت داشته؛ در حالی که فرماندهان این گروه شورشی با کارزار‌های نظامی در میدان جنگ پیش رفته اند.
رحمت‌الله امیری، تحلیل‌گر در کابل، که چندین سال است تحرکات طالبان را ردیابی می‌کند، می‌گوید که تأمین چنین گستره‌ای از مناطق برای نیروهای امنیت ملی، پیش از این دشوار بوده.
منابعی در گفت‌وگو با الجزیره، ابراز داشتند که طالبان می‌دانند نیروهای امنیت ملی به دلیل فساد محلی، تضعیف شده و این گروه از موقعیت به‌وجودآمده، برای تسخیر ولسوالی‌ها استفاده می‌کند و از این طریق، شهرهای بزرگ را با سرعت بیش‌تر به دست می‌گیرند.
برای سال‌ها، نیروهای امنیتی از عدم دریافت معاش، نان، مهمات و حتا کمک در انتقال اجساد سربازان کشته‌شده به خانواده‌های شان، شاکی بوده اند.
امیری با اشاره به مبلغ ۳٫۳ میلیاد دالری که واشنگتن متعهد شده در دو سال آینده با آن ۳۵۲۰۰۰ نیروی افغانستانی را حمایت کند، گفت: «اگر فساد مالی در میان نبود، بودجه‌ی سالانه‌ی نیروهای امنیتی بیش از آن چه نیاز است، می‌بود؛ اما، پول کمک‌شده غارت شد.»
در ماه مارچ، بازرس عمومی ویژه‌ی بازسازی افغانستان –بزرگ‌ترین دیده‌بان ایالات متحده برای افغانستان-، گفت: «فساد بومی افغانستان برای شورشیان مجال دم‌کشیدن خواهد داد و دولت افغانستان را، رو به ضعف خواهد برد.» این بیانه با آن چه یکی از منابع در مورد عوامل منجر به پیش‌روی‌های اخیر طالبان می‌گوید، مطابقت دارد.
مشکل چندین‌ساله‌ی فساد، در جلب‌وجذب و حفظ نیروهای امنیتی تأثیر داشته است.
امیری، می‌گوید: «نیروهای امنیتی کافی نیستند. بسیاری از آن‌ها ایست‌های بازرسی را تحویل می‌دهند، یا فرار می‌کنند. به همین دلیل، تصاحب سرزمین برای طالبان بسیار آسان‌تر شده.»
نمایندگان پارلمان، رهبران گروه‌های مسلح و تحلیل‌گران، در صحبت با الجزیره، بارها گفته اند که این الگوی تمایل‌نداشتن و ناتوانی جنگیدن، به نفع طالبان بوده است.
در اوایل ماه جاری، گزارش‌هایی مبنی بر فرار بیش‌تر از ۱۶۰۰ سرباز افغانستانی در مدت دو هفته به تاجیکستان، منتشر شده بود. درانی می‌گوید این اتفاق، چیزی نیست که سربازان در کندهار بتوانند به راحتی از عهده‌ی آن برآیند. «حتا اگر بخواهند فرار کنند، باید به هلمند بگریزند؛ جایی که پرتخاصم‌تر از کندهار است، یا به زابل یا ارزگان بروند، که قبلا توسط طالبان تسخیر شده.»
در عوض، او گفت که سربازان در کندهار، یا در جنگ جان خود را از دست می‌دهند، یا در نهایت به طالبان می‌پیوندد، که بعید است؛ زیرا، بسیاری از آن‌ها از خانواده‌ای با سابقه‌ی طولانی نظامی استند. امیری می‌گوید که اشتباه‌های رهبران کابل و دیگر شخصیت‌های اثرگذار، برای طالبان «بزرگ‌ترین امتیاز» است.
او با اشاره به این که فرماندهی پلیس ولایت ارزگان، در دو سال گذشته سه بار تعویض شده، می‌گوید: «سیاست یک مسئله‌ی اساسی است.» به همین ترتیب، در سال گذشته، رهبری در کابل، سه نفر را به نوبت به عنوان سرپرست وزارت دفاع و وزارت داخله منصوب کرده است.
امیری می‌گوید در سطح ولایتی، این رویکرد تغییرات سریع در موازنه‌ی قدرت، تأثیر زیادی بر امنیت محلی داشته. او گفت: «بیش‌تر، وقتی این افراد منصوب می‌شوند، درک درستی از منطقه‌ی مورد نظر ندارند و حتا ارتباط کمی با مردم دارند.» او افزود که این مسئله به ویژه هم‌زمان با این که طالبان قلمرو خود را در مناطق جنوبی، غربی و شمالی افزایش می‌دهند، مشکل‌ساز می‌شود.
احمدعلی حضرت، رییس شورای ولایتی در ولایت شرقی ننگرها، موافقت می‌کند که در این راه، اشتباه‌هایی صورت گرفته؛ اما، او خوش‌بین است که دولت در هفته‌های آینده، روند را معکوس می‌کند.
چند روز پس از تعطیلی عید قربان، دولت در همه‌ی ولایت‌ها به جز سه ولایت، قیود شب‌گردی وضع کرد که به نظر بسیاری از مردم، نشانه‌ی افزای عملیات نیروهای امنیتی است.
فواد امان، سخن‌گوی وزارت دفاع، به الجزیره گفت که نیروهای دولتی در ولسوالی‌های هرات، مناطقی را پس می‌گیرند و ادعاهای اقتدار طالبان را، به چالش می‌کشند.
حضرت که از نیروهای خیزش مردمی در ننگرهار حمایت کرده، می‌گوید که این نیروها در کنار ارتش و پلیس جنگیده و به دولت کمک می‌کنند تا ولسوالی‌ها را از نزد طالبان پس بگیرند. اطمیان او از قدرت خیزش‌های محلی که درکنار نیروهای امنیتی می‌جنگند، از تجربه‌های اخیر در ننگرهار ناشی می‌شود. در سال ۲۰۱۸، باشندگان چند منطقه از ولایت‌های شرقی، جنگ‌جویان موسوم به داعش را بیرون راندند و مناطقی را از دست آن‌ها گرفتند که این گروه برای سال‌ها، مدعی بود آن جا سنگر شان است.
حضرت با ارجاع به نام عربی «داعش»، گفت: «حتا دو سال پیش، داعش در ننگرهار بسیار قدرت‌مند بود؛ اما، این قیام مردم بود که آن‌ها را شکست داد و قدرت شان را سلب کرد.»
او اما؛ فکر می‌کند دولت و مردم نمی‌توانند سپر خود را به زمین بیندزاند. حضرت می‌گوید: «طالبان راه‌برد شان را بسیار واضح بیان کرده اند. آن‌ها می‌خواهند افغانستان را با زور بگیرند.»
امیری، با نظر حضرت در مورد طالبان موافق است، که در ۲۰ سال شورش مسلحانه‌ی شان، هزارن نفر را کشته اند. او، می‌گوید که دولت، باید در تلاش برای تأمین امنیت ولایت‌های اصلی، دقیق و کوشا باشد. به گفته‌ی او، هر اشتباهی، تاوان گزافی در پی خواهد داشت. «این گونه نیست که طالبان ناگهان بهتر و قوی‌تر شده اند؛ آن‌ها از اوضاع سیاسی و فرار از جنگ، به نفع خود استفاده می‌کنند.»
