نویسنده: ایمان نوری
ایران یک شبکه بزرگ هراس‌افکنی از مدیترانه تا مرکز افغانستان برای برتری‌جویی خود در اختیار دارد. این کشور از زمان آغاز پروسه صلح افغانستان نیز، دید و بازدیدهایی با طالبان داشته است. هرچند مشخص نیست که شورای طالبان مشهد، زاهدان و یزد چقدر تشکیلات دارند؛ اما بارها در رسانه‌های افغانستان از وجود چنین شوراهای طالبان تحت حمایت ایران گزارش داده شده است.
جدا از رابطه طالبان با ایران، رابطه‌ی القاعده و ایران در این اواخر تیتر اول خبرهای داغ خبرگزاری‌های جهان و افغانستان بود، خصوصاً کشته شدن یکی از مقامات القاعده در ایران توسط موساد، شک‌های بسیاری را به یقین مبدل کرد که ایران یکی از حامیان القاعده در منطقه است.
از زمان روی کار آمدن رژیم ولایت‌فقیه در ایران، این کشور قربانی‌های زیادی به‌خاطر به دست آوردن و رسیدن به اهدافش در منطقه پرداخته است؛ اهدافی که مستقیم در آتش خاورمیانه نقش داشته است. کشته شدن قاسم سلیمانی، کشته شدن محسن فخری‌زاده، آماج قرار گرفتن پایگاه‌های منتصب به این کشور و حتا هدف قرار گرفتن کشتی‌های نظامی و تجاری از آخرین قربانی‌هایی است که ایران به خاطر رسیدن به هدف‌هایش داده است.
جناح‌های اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در ایران دنبال کنندگان اصلی این سیاست هستند. این سیاست ظاهراً پاسخگوی خوبی برای سیاست خارجی ایران در منطقه داشته است. به‌عنوان مثال؛ ایران از طریق این سیاست بارها از آب‌های افغانستان با حمایت از ناامنی بی‌سروصدا سود جسته است.
یکی از نمونه‌های آن بند کمال خان است. ایران از ناحیه معاهده آب هیرمند و توافق‌نامه افغانستان با این کشور و نیز اظهارات اخیر رییس‌جمهور غنی مبنی بر این‌که آب در مقابل نفت برای ایران داده خواهد شد بسیار نگران بوده است. آبی که دشت و کویر سوزان ایران را سرسبز نگه می‌دارد آب افغانستان تا حالا بوده و است.
نکته دیگر این‌که؛ ایران پس از شروع روابط وخیم طالبان با آمریکا مبنی بر جنگ بر سر رهبری آینده در حکومت آینده افغانستان و تقسیم هویت و چند پارچه شدن این گروه، به بخش بزرگی از این گروه در داخل خاک خود پناه داد. شوراهای مشهد، زاهدان و دیگر شوراهای مبهم طالبان در این کشور، حیثیت گاوهای شیری را برای ایران داشته است. درشت‌ترین نمونه آن دیدار ملا برادر با وزیر خارجه ایران بود. جای تردیدی نیست که این شوراها در ایران به فرمایش القاعده تشکیل شده است.
شماری از سران طالبان که از سوی ایران حمایت می‌شوند خانواده‌های آنان نیز در این کشور به سر می‌برند و زندگی می‌کنند. حمایت طالبان از سوی ایران و پناه دادن آن به خانواده‌های شماری از اعضای این گروه در آن کشور، موضوع تازه‌ای است که نگرانی دولت افغانستان را برانگیخته است.
خانواده شماری از رهبران مهم طالبان هم‌اکنون در ایران در شهرهای یزد، کرمان و مشهد به سر می‌برند و برای انجام فعالیت‌های تخریبی به افغانستان می‌آیند.
جدا از رفت آمد و پناه گرفتن طالبان در ایران، گروه طالبان از سلاح‌های مرگ‌بار ایرانی، مانند «حیدر» در افغانستان استفاده می‌کند که این سلاح تک‌تیرانداز دوربرد، توانایی شکافتن سینه‌ی تانک‌های ضدگلوله را نیز دارد. از این سلاح بارها در برابر ارتش افغانستان در ولایت فاریاب افغانستان توسط طالبان استفاده شده است و حتا گزارش‌های تأیید نشده‌ای وجود دارد که پهپاد‌های ایرانی اسلحه‌های ضد چرخ‌بال‌های ایرانی در خدمت طالبان قرار دارد.
دلیل حمایت ایران از طالبان در افغانستان چیست؟
عمده‌ترین دلیل ایرانی‌ها از حمایت‌شان از طالبان، استفاده از این گروه در مقابل نفوذ تدریجی اسرائیل زیر پرچم امریکا در افغانستان است.
دستگاه اطلاعاتی ایران به بهانه‌های مختلف؛ خصوصاً مستقر شدن نیروهای امریکایی در افغانستان از طالبان حمایت می‌کنند، از آن‌جا که ایران امریکا را حامی اسرائیل می‌داند، تصور بر این دارند که اسرائیلی‌ها با لباس کماندوهای امریکایی وارد افغانستان شده، علیه ایران برنامه‌ریزی دارند. بنا بر تصور ایران نظامیان اسرائیل از سال ۲۰۰۴ تاکنون برای آنچه آموزش نیروهای پولیس افغانستان و مبارزه با مواد مخدر به این کشور اعزام شده‌اند. واقعیت اما کاملاً متفاوت است، ایران بر اساس شک‌ها و تردید‌ها چنین برداشتی دارند؛ نظامیان اسراییلی برای انجام عملیات علیه ایران و همچنین کمک به تیم عملیاتی موساد برای انتقال شورشیان و گروه‌های نیابتی از عراق و سوریه به افغانستان اعزام می‌شوند. چیزی که ایران زیاد احتمال آن را پیش‌بینی می‌کند، حمایت اسرائیل از داعش است که ایران طالبان را در مقابل آن‌ها تجهیز و مسلح سازی می‌کند؛ اما آنچه ایران می‌پندارد بر پایه‌ی شک و تردید است، در غیر صورت امریکا در چوکات یک قرارداد امنیتی در افغانستان مستقرند.
اما آنچه ایران در داخل افغانستان انجام می‌دهد تا این‌که امنیت منطقه را تأمین کند به توسعه‌ی تروریزم می‌انجامد ولی خود ایران به پندار توسعه‌طلبی این اعمال در منطقه و افغانستان انجام می‌دهد.
گروه‌های مخالف مسلح در افغانستان کدام‌هایند؟
گروه‌های تروریستی مسلح در افغانستان بسیارند اما عمده‌ترین آن‌ها گروه طالبان و گروه داعش هستند که گروه حقانی و لشکر طیبه نیز با آن‌ها همکاری دارند و بیعت کرده‌اند. در این میان ایران از کشورهایی است که در معادلات و بازی سیاست خارجی‌اش، حمایت از طالبان را در پیش گرفته است.
آینده صلح افغانستان تحت شعاع حمایت کشورهای منطقه از گروه‌های موردحمایت‌شان افغانستان در آتش جنگ می‌سوزاند و حمایت منطقه از گروه دهشت‌افکن افغانستان را نمی‌گذارد نفس راحت، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بکشد.
نشست استانبول در حال برگزار شدن است که طالبان با هشدار دادنشان از گسترده ساختن حملات در افغانستان خبر می‌دهند، پاکستان، ایران، هند، چین، روسیه و ایالات‌متحده امریکا هرکدام آجنداهای خود را دنبال می‌کنند اما در قسمت جنگ فرسایشی افغانستان معلوم می‌شود که همه آنان می‌خواهند به‌دنبال اتفاق‌نظر باشند تا منافع همه‌شان تأمین باشد.
چه خطری متوجه مذاکرات صلح خواهد بود؟
ایران و هند یک‌طرف، پاکستان و چین طرف دیگر و روسیه و امریکا به‌عنوان دو بازیگر اصلی روند صلح، از تحریک کردن گروه‌های مورد حمایت‌شان در افغانستان مبنی بر تأمین منافع‌شان شاکی هستند؛ اما مذاکرات استانبول آن را مشخص خواهد ساخت که آینده‌ای افغانستان چگونه خواهد بود.
