نویسنده: رازالدین برلاس-دانشجوی روزنامه‌نگاری
افغانستان، کشوری که از چهل سال بدین‌سو در آتش جنگ می‌سوزد و در آن خبری از صلح نیست. جنگی که از یک‌سو هزاران کشته، زخمی و معلول برجا گذاشته و از طرف دیگر، این کشور را از مسیر رشد و ترقی، شکوفایی اقتصادی، حکومت‌داری خوب، تأمین عدالت و رفاه اجتماعی، محو فساد، تبعیض و… باز مانده است. افزایش پدیده‌هایی هم‌چون بیکاری، فقر و فسادهای میلیونی نتیجه سال‌ها جنگی است که هر روز مردمان این سرزمین با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
با این‌همه، پرسش اساسی این‌جاست که این جنگ خانمان‌سوز چه زمانی به پایان خواهد رسید و کشتی بازسازی افغانستان چه زمانی در مسیر پیشرفت جهانی حرکت خواهد کرد؟
برگزاری نشست «بن» در سال ۲۰۰۱، پس از سقوط حکومت طالبان و تشکیل حکومت جدید در افغانستان امیدی برای ختمِ سال‌ها جنگ و خشونت در کشور بود و شهروندان کشور آرزو داشتند تا پس‌ازآن بتوانند در فضایی صلحآمیز با همدیگر زندگی کنند؛ اما باگذشت زمان، وضعیت مخالف میل شهروندان تغییر کرد و نه‌تنها امید آنان با خاک یک‌سان شد؛ بلکه دامنه‌ی شعله‌های جنگ سراسر کشور را فرا گرفت.
ضعف و ناکامی در حکومت‌داری دولت‌مردان باعث شد تا افغانستان یک‌بار دیگر به میدان جنگ گروه‌های تروریستی تبدیل شود که امروزه حتا به شمول دولت افغانستان، جهان از مهار آن ناکام مانده است.
پس از ۲۰ سال از نشست بن، وضعیت افغانستان به‌مراتب پیچیده‌تر شده است. امروز، بخشی بزرگی از خاک افغانستان توسط گروه طالبان و سایر گروه‌های تروریستی اداره می‌شود، جنگ در ۲۰ ولایت کشور میان نیروهای دولتی افغان و گروه‌های تروریستی ادامه دارد. وضعیت سیاسی، اقتصادی و حکومت‌داری کشور به‌مراتب در حالت شکننده قرار دارد و آمار فساد، فقر و بیکاری بیشتر از هر زمانی افزایش‌یافته است.
روز شنبه همین هفته، یکی از مقام‌های ارشد حکومتی از آغاز برگشت به جنگ داخلی هشدار داد و افزود اگر نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند و این کشور به یک صلح نرسد، خطر جنگ داخلی وجود دارد.
هدفم با شمردن رخدادهای گذشته این بود که موضوع جنگ و صلح افغانستان با گذشت هر روز وارد مرحله تازه، جدی و پیچیده‌تری می‌شود؛ زیرا از یک‌سو حملات گروه طالبان در برابر نیروهای دولتی افغان با آغاز فصل بهار افزایش یافته که کشور را در یک وضعیت بد امنیتی قرار داده است.
به اساس گزارش رسانه‌ها؛ در جریان ۴۸ ساعت گذشته، چندین بخش افغانستان، از جمله ولسوالی ارغستان در ولایت قندهار، ولسوالی چرخ در ولایت لوگر و بخشی از ولسوالی دانگام ولایت ننگرهار مورد حملات گروه طالبان قرار گرفته است. این گروه نیز هشدار داده است که اگر نیروهای خارجی از افغانستان خارج نشوند، حملات این گروه به‌مراتب افزایش خواهد یافت.
از سوی دیگر، مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و گروه طالبان نیز داغ‌تر شده است. در جریان ماه‌های گذشته، گفت‌وگوهای صلح افغانستان میان نمایندگان دولت افغانستان و گروه طالبان برای برقراری صلح و بحث روی نظام سیاسی در آینده در کشور در دوحه پایتخت قطر برگزار شد که بدون هیچ نتیجه‌ای خاتمه یافت. روز گذشته دولت افغانستان اعلام کرد که شماری از هیئت مذاکره‌کننده دولت به هدف ازسرگیری دوباره‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان به دوحه رفته؛ اما گروه طالبان تا هنوز در این مورد چیزی نگفته است.
در آخرین مورد، نشستی به‌خاطر صلح افغانستان نیز در مسکو پایتخت روسیه برگزار شد که در آن هیئت‌هایی از جانب دولت افغانستان و طالبان همراه با نمایندگان کشورهای روسیه، آمریکا، چین، پاکستان و ترکیه اشتراک کرده بودند. هدف از این نشست ایجاد زمینه‌ی مساعد و تسریع روند آغاز مذاکره صلح افغانستان گفته شده بود.
در این نشست هیئت‌های اشتراک کننده کشورهای روسیه، امریکا، چین و پاکستان عدم حمایت‌شان را از بازگشت امارت اسلامی اعلام کرد و از طالبان خواستند که عملیات بهاری‌شان را متوقف سازند. آنان هم‌چنان تأکید کردند که هیئت‌های هر دو طرف فوراً در مورد مسایل اساسی از جمله بنیاد «دولت آینده صلحآمیز و پایدار» و آتش‌بس همه‌جانبه گفت‌وگو کنند؛ اما با این‌همه تا هنوز دیده می‌شود که نشست‌های صلح تا این دم کار بی‌نتیجه‌ای بوده است؛ زیرا حملات گروه طالبان افزایش یافته، هنوز که هنوزاست افغانستان در بدترین شرایط امنیتی قرار دارد و خبری از پیشرفت مذاکرات صلح افغانستان نیست.
روی‌هم‌رفته، در اوج ناامیدهای بود که امریکا از نشستی دیگری در مورد صلح افغانستان خبر داد که قرار است در استانبول برگزار شود این نشست زیر نظر سازمان ملل متحد با اشتراک نمایندگان دولت افغانستان، گروه طالبان و کشورهای دخیل در موضوعات افغانستان از جمله امریکا، روسیه، پاکستان، هند و… در جریان ماه اپریل برگزار خواهد شد.
شمار زیادی از دولت‌مردان و سیاست‌مداران در داخل افغانستان به این باورند که نشست استانبول یک نشست تاریخی و هم‌چو نشست بن خواهد بود. عبدالله عبدالله، رییس شورای مصالحه در تازه‌ترین اظهاراتش گفته نشست استانبول که در مورد صلح افغانستان برگزار می‌گردد، سرنوشت این کشور را رقم خواهد زد. او تأکید کرده است که دولت با آمادگی در مورد محتوای مذاکره به این نشست می‌رود.
در عین زمان، شورای عالی مصالحه ملی از آماده‌سازی یک طرح ۳۷ صفحه‌ای برای نشست استانبول خبر می‌دهد که قرار است پس از تأیید رییس‌جمهوری در آن نشست برگزار گردد؛ اما در عین زمان باید گفت که تا هنوز یک اجماع کلی در داخل افغانستان در مورد روند مذاکرات صلح و چگونگی تشکیل نظام آینده در کشور به وجود نیامده؛ چنانچه، شماری از احزاب سیاسی در کشور می‌گویند آنان نیز طرح خود را برای نشست استانبول دارند که چندصدایی در داخل کشور یک تهدید جدی برای دولت کابل خواهد بود.
از سوی، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه‌ی این وزارت در امور صلح افغانستان روز گذشته به ترکیه سفر کرد. هدف از سفر آقای خلیل‌زاد تشویق دولت افغانستان و گروه طالبان روی توافق آتش‌بس دایمی، صلح پایدار و عادلانه گفته شده است. زلمی خلیل‌زاد پس از ورود به ترکیه همراه با سفیر امریکا برای انقره با ابراهیم کالن، سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه دیدار نمود. به اساس اطلاعات به دست آمده هردو طرف در این دیدار گفتند که نشست استانبول مکمل نشست دوحه خواهد بود و انگیزه و هیجان تازه‌ای به روند صلح افغانستان خواهد داد.
یکی از دلایل دیگری که نشست استانبول برای افغانستان مهم تلقی می‌شود؛ واگذاری طرح انتخابات زودهنگام است که بر اساس گزارش رویترز از سوی دولت افغانستان در آن نشست مطرح خواهد شد. رویترز به تازگی به نقل از دو مقام ارشد حکومت افغانستان گزارش داده بود که قرار است اشرف‌غنی، رییس‌جمهوری کشور طرح انتخابات زودهنگام در حدود شش ماه را مطرح نماید. ظاهراً این طرح پس‌ازآن از سوی دولت مطرح شده که امریکا طرح حکومت انتقالی را برای دولت غنی مطرح کرده بود.
نشست استانبول در روزهای اخیر سر زبان‌های یک شمار زیاد از شهروندان کشور به شمول مقام‌های ارشد حکومتی است و امید شهروندان کشور را برای رسیدن به یک صلح سرتاسری و ختم جنگ افزایش داده؛ اما دیده شود که نشست استانبول خواهد توانست مرهمی برای دردی افغان‌ها که با آن از چهل سال بدین‌سو دست‌وپنجه نرم می‌کنند، باشد یا خیر، سوالی که زمان به آن پاسخ خواهد.
