عبدالسلام رحیمی، وزیر دولت در امور صلح، روز شنبه (۳۰سنبله) در مراسمی به مناسبت گرامیداشت از «روز جهانی صلح» گفته است که پروندهی شمار زیاد زندانیان طالبان، بررسی شده و آنها به زودی آزاد خواهند شد.
دولت افغانستان با چنین اقدامهایی صدها زندانی طالبان را آزاد کرده است. یکبار پس از لویهی جرگه مشورتی صلح، اشرفغنی دستور آزادی بیش از ۹۰۰ زندانی طالبان را صادر کرد و بار دوم به مناسبت عید قربان دهها زندانی طالبان به فرمان وی آزاد شدند.
رییسجمهور غنی بارها شعار داده که برای صلح با طالبان هزینه میپردازد و هرچه را لویه جرگهی مشورتی صلح پیشنهاد کرد بود، عملی میکند.
لویه جرگهی مشورتی صلح که در ماه ثور امسال برگزار شد، از دولت و طالبان خواست که زندانیان را برای «حسن نیت» آزاد کنند. محمد اشرفغنی در پایان این جرگه اعلام کرد که صدها زندانی طالبان را آزاد میکند و پس از آن ۹۰۰ زندانی طالبان به دستور او آزاد شدند.
رهایی زندانیان طالبان، یکی از خواستهای مهم این گروه است. در نشستهایی که در یک سال گذشته در مسکو و قطر برگزار شد، نمایندگان طالبان، به رهایی زندانیان شان تأکید کردند.
با آن که دولت افغانستان تا حالا بیش از هزار زندانی طالبان را آزاد کرده و قرار است شماری زیاد دیگری را نیز آزاد کند؛ اما طالبان تا حالا اقدام به رهایی زندانیانی که در اسارت آنها به سر میبرند، نکرده اند.
با آن که توجیه حکومت برای رهایی زندانیان طالبان، تشویق این گروه و هوادارانش برای صلح بوده است؛ اما طالبان از رهایی زندانیان شان، به عنوان اقدام نیک یاد نکرده اند. آزادی طالبان تأثیری در کاهش خشونتهای آنها نداشته و سبب تغییر دیدگاه این گروه که از صلح حمایت کند و بگوید با دولت مذاکره میکند، نشده است.
محمد اشرف غنی صدها زندانی طالبان را آزاد کرد و آنها را سفیران صلح خواند که در خانواده و محل زندگی شان میروند، از صلح حمایت کنند و طالبان را تشویق کنند که از جنگ دست بردارند. معلوم نیست به راستی زندانیان طالبان سفیران صلح شده اند یا نه؛ اما گزارشها و اسنادی در رسانهها نشر شده که در حملات انتحاریای که طالبان در کابل انجام دادند، زندانیان آزاد شدهی این گروه، نقش داشته اند.
همچنان پیش از این، هر باری که زندانیان طالبان آزاد شده اند، دوباره به سنگرهای شان برگشته اند و در کنار دیگر طالبان به جنگ با دولت ادامه داده اند و در دیگاه آنها هیچ تغییری بهوجود نیامده است. توجیه دولت برای رهایی زندانیان طالبان تا هنوز جنبهی عملی پیدا نکرده است.
رهایی زندانیان طالبان، تنها در دورهی غنی صورت نگرفته؛ در حکومت حامد کرزی نیز این رویکرد، دنبال میشد. آقای کرزی بارها دستور رهایی زندانیان طالبان را صادر کرد و حتا طالبانی که در جنگ با نیروهای امنیتی و در حال انجام فعالیت تروریستی گرفتار شده بودند، آزاد میشدند و در میان آنها، افرادی هم بودند که با چندین بار رهایی و آزادی، دوباره با جنگجویان طالبان، یکجا شدند.
باوجود نقش تخریبی آزادسازی زندانیان طالبان، روند آزادسازی آنها ادامه دارد. آزادی بیدلیل طالبان از گذشته و حالا مورد انتقاد بوده و تفسیرهای مختلفی در مورد آن صورت گرفته است.
یک تفسیر این بوده که گرایشهای قومی و رویکرد تضرع، سبب آزادی زندانیان طالبان میشود. هر انگیزه و نیتی که در رهایی زندانیان طالبان نقش داشته باشد، آنچه روشن است این واقعیت است تا حالا آنهایی که آزاد شده اند، دست از جنگ نکشیده اند و دوباره به جنگ با دولت پرداخته اند.
رهایی زندانیان طالبان به معنای نادیده گرفتن حقوق نیروهای امنیتی و فداکاری آنهاست. این نیروها با هزینهی جان و معیوب شدن شان از دولت دفاع میکنند؛ جنگجویان طالبان را از میدان جنگ و در حال فعالیت تروریستی بازداشت میکنند؛ اما رهبران حکومت بدون این که مدت حبس زندانیان طالبان سپری شود یا بدون تبادله با سربازان اسیر، با دستورهای فرمایشی آنان را آزاد میکنند. این گونه، آزادسازی زندانیان طالبان با وجود انتقادها و نگرانیها، سبب تضعیف تعهد و روحیهی نیروهای امنیتی میشود.
صدها زندانی طالبان که امسال به بهانهی صلح آزاد شدند، طالبان را تقویت کردند. آزادی هزار زندانی، به این تعداد، نیروهای جنگی و انتحاری طالبان را افزود و هیچ حسن نیتی را هم از جانب طالبان به وجود نیاورد.
رهبران حکومت، هر دلیلی که برای رهایی زندانیان طالبان داشته باشند، پیامد آن تقویت این گروه بوده و هر قدر زندانیان این گروه به بهانهی صلح یا هر بهانهی غیر موجهی دیگر، آزاد شوند، این ذهنیت را که دولت با طالبان جدی برخورد نمیکند، تقویت میکند.
پیامد منفی دیگر آن بیانگیزه شدن نیروهای امنیتی است که در جنگ با طالبان هر روز قربانی و اسیر میدهند. آنچه عبدالسلام رحیمی، وزیر دولت در امور صلح گفته که پروندهی شمار زیادی از زندانیان طالبان بررسی شده و آنها آزاد میشود، یکبار دیگر زندانیان طالبان آزاد خواهند شد؛ اما این پرسش وجود دارد که آزادسازی آنها چه بهایی دارد. درحالی که در گذشته تجربه شده، آزادی طالبان اشتباه بوده است، پس چرا تکرار میشود؟
