نویسنده: هوسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در واشنگتن
منبع: The Hill
برگردان: ابوبکر صدیق
اداره‌ی بایدن، روند خروج نیروهای امریکایی را از افغانستان متوقف کرده است؛ در حالی که در کارزارهای انتخاباتی خود وعده سپرده بود، تا به جنگ بی‌پایان افغانستان و خاور میانه نقطه‌ی پایان بگذارد؛ اما برنامه‌ی برگشت نیروهای امریکایی به خانه، به دلیل قدرت‌گرفتن القاعده و داعش در افغانستان، با تاخیر رو‌به‌رو شده است.
بایدن در روزهای نخست کاری‌اش اعلام کرد که به طالبان اجازه نمی‌دهد تا به اساس توافقنامهی صلح، افغانستان را در دست بگیرند. توافقنامهی امریکا-طالبان سال گذشته در دوحه به امضا رسید که طالبان را متعهد به قطع رابطه با القاعده می‌کند؛ اما بنا به گزارش‌ها، القاعده در تلاش تجدید قدرت از طریق طالبان در افغانستان است؛ به همین دلیل، اداره‌ی بایدن به طالبان بی‌باور شده و گفته که طالبان به این توافق‌نامه تعهد نشان نمی‌دهند.
نقد نویسنده‌ی این مقاله بر توافقنامهی دوحه، از این جهت وارد است که امریکا اگر برنامه‌ی خروج نیروهای خویش از افغانستان را به گونه‌ی کلی عملی کند، باید روی تعهد طالبان نظارت جدی داشته باشد.
امضای توافقنامهی امریکا و طالبان در اداره‌ی ترامپ، زمینه را فراهم کرد تا طالبان دولت دموکراتیک کابل را که با پشتیبانی‌های غربی ایستاده است، دور بزنند.
پس از امضای توافق‌نامه، زلمی خلیلزاد -فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا در امور صلح افغانستان- فشارهای جدی‌ای را به دولت کابل وارد کرد، تا برخی از زندانی‌های طالبان را از بند رها کند؛ اما این روند برای کاهش نیروهای خارجی در سراسر افغانستان موفق نبود و خشونت‌های فاجعه‌بار افزایش یافت.
دلیل این‌که زلمی خلیلزاد در رابطه به حملات چیزی اظهار نمی‌کند، توافقنامهی دوحه است؛ در توافقنامهی دوحه ذکر شده است که آتش‌بس دایمی، بخش از آجندای گفت‌وگوهای داخلی دولت افغانستان و طالبان است.
به دلیل فشارهایی که از سوی دونالد ترامپ وارد شده بود، خلیلزاد بدون درنظرداشت هیچ راه‌کاری برای کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان و این‌که دولت افغانستان را به عنوان یک طرف گفت‌وگوی خود بپذیرند، به خروج نظامیان امریکایی ادامه داد؛ اما طالبان روی نظام اسلامی به اساس قرات خودشان پافشاری دارند.
در توافق‌نامه‌ای که میان زلمی خلیلزاد و طالبان در دوحه امضا شد، به کاهش خشونت‌ها اشاره شده است؛ اما طالبان کمتر به آن درنک کرده‌اند. با درنظرداشت، این زاویه؛ طالبان هیچ تعهدی برای کاهش خشونت‌ها نداشته‌اند و برای کاهش آن، تنها به اندازه‌ی حرف، با سایر طرف‌ها در افغانستان بحث و گفت‌وگو داشته‌اند.
مهم این است که طالبان باور دارند توافقنامهی دوحه زمینه‌ی برنده‌شدن را برای طالبان بیشتر فراهم کرده است. طالبان ادعا دارند که به اساس این توافق‌نامه، به اشغال نیروهای خارجی پایان می‌دهند. به اساس خواست طالبان، نوع نظامی که باید تشکیل شود، امارت اسلامی ۱۹۹۵ است که در سال ۲۰۰۱ توسط نیروهای امریکا سرنگون شد. طالبان انتظار دارند با خروج نیروهای امریکایی، دوباره امارت اسلامی را به عنوان یک نظام قانونی ایجاد کنند.
انتظار می‌رفت گفت‌وگوهای صلح افغانستان که به اساس توافقنامهی امریکا و طالبان شکل گرفت، به نتیجه برسد؛ اما به دلیل این‌که پس از ۱۹ سال طالبان تعهد روشنی به این مسئاله نشان نمی‌دهند، هنوز به گفت‌وگوهای به نتیجه‌ی ملموسی نرسیده‌است.
طالبان وضعیت را به گونه‌ای احساس می‌کنند که در گفت‌وگو با طرف دومی -که دولت افغانستان است- باید به عنوان پیروز جنگ شناخته شوند، قدرت مرکزی سیاسی را با خود داشته باشند و در محور نظام ایتلافی آینده، باید به دست آن‌ها باشد؛ افزایش دیدگاه‌ها در مورد ایجاد حکومت موقت نیز برای همین دلیل از طرف طالبان دامن زده می‌شود؛ زیرا در یک روند انتخاباتی، آن‌ها قدرت برنده‌شدن را ندارند.
زلمی خلیلزاد در اخیر هفته با شمار زیادی از دیپلومات‌های امریکایی و اروپایی روی این موضع بحث کرده‌است؛ در صورت خروج امریکا، چه کسانی در افغانستان قدرت را در کنترل خود خواهند گرفت. یکی از گزینه‌های مورد نظر این است که برخی از نیروهای امریکایی برای حمایت از دولت افغانستان تا زمان دست‌یافتن به راه حل سیاسی با طالبان، در افغانستان نگه‌داشته شوند. این درحالی است که پاکستان به عنوان یکی از حامیان کلیدی طالبان شناخته می‌شود -که نقش بارز تسهیل‌کننده‌ی توافقنامهی طالبان و امریکایی‌ها را داشت- روی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان پافشاری می‌کند.
با این حال، اداره‌ی بایدن در نظر دارد از زمان‌بندی توافقنامهی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان عقب‌نشینی کند، در اولین روزهای مسئولیت اداره‌ی بایدن، جک سیلیوین -مشاور شورای امنیت بایدن- در گفت‌وگو با حمدالله محب -مشاور شورای امنیت غنی- گفته است که توافقنامهی امریکا و طالبان را بازنگری می‌کند. این بازنگری بیشتر روی این موضوع تمرکز خواهد کرد که طالبان چقدر به تعهدات خود برای قطع رابطه با گروه‌های تروریستی عمل کرده‌اند و هم‌چنان طبق این توافق‌نامه چه اندازه به کاهش خشونت‌ها در افغانستان پای‌بندی نشان داده‌اند. آغاز گفت‌وگوها با دولت افغانستان و با پشتیبانی بازی‌گران منطقه از بخش کلیدی توافقنامهی امریکا و طالبان است.
در یک تماس تیلفونی دیگر، انتونی بلینگین، وزیر خارجه امریکا، با محمد اشرف غنی روی ایجاد هم‌کاری جدید امریکا و حفظ دست‌آوردهای اخیر به ویژه حقوق بشر، آزادی‌های اجتماعی و نقش زنان در جامعه بحث و تبادل نظر کردند و هم‌چنا در این گفت‌وشنود، به برنامه‌ی خروج نیروهای امریکایی از افغانستان اشاره شده‌است.
خلیلزاد که به عنوان نمایندهی ویژه‌ی امریکا در امور صلح افغانستان حفظ شده، در روزهای اخیر گفته است که با گسترش رابطه با طالبان، می‌توان در انتظار نتیجه‌ای خوب بود؛ اما نمایندهی ویژه امریکا، باید این پیام را به طالبان برساند: آن‌ها می‌توانند روی چارچوب نظام آینده با دولت افغنستان صحبت کنند و به تنش در برابر این دولت پایان بدهند.
یادداشت: هوسین حقانی،از ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ سفیر پاکستان در واشنگتن بود و اکنون به عنوان مسئول بخش مطالعات جنوب و مرکز آسیا در دانشگاه هودسن واشنگتن است.
