نویسنده: نودیرین کارگیزباری
منبع: دپیلومات
برگردان: ابوبکر صدیق
در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۰ سرگی‌لاروف، وزیر خارجه‌ی روسیه از طریق – ویدیو کنفرانس، اسکایپ- در نشست بین‌المللی ژنیو که در رابطه به افغانستان برگزار شده بود، اشتراک کرد. لاروف در این نشست نگرانی جدی مسکو را در رابطه به افزایش خشونت‌های جاری در افغانستان ابراز داشت.
نگرانی وزیر خارجه روسیه در افغانستان، گسترش جنگجویان مرتبط به گروه دولت اسلامی داعش – شاخه خراسان- در ولایت‌های شمال این کشور – بود. ظهور داعش در ولایت‌های شمال افغانستان که در (هم‌مرزی با کشورهای آسیای میانه) قرار دارند، برای مسکو و کشورهای هم‌پیمانش مانند جمهوری – تاجیکستان، ازبکستان. قراقستان … – نگرانی ایجاد کرده است.
این گروه با توسعه به طرف آسیای میانه، می‌تواند تهدید بالقوه‌ا‌ی به امنیت روسیه محسوب گردد.
این نگرانی از طرف روسیه در حال افزایش یافته است که دونالد ترامپ، تاکید کرده بود که تا میانه‌ی ماه جنوری ۲۰۲۱، نیروهای نظامی این کشور را در افغانستان به مرز ۲۵۰۰ تن کاهش می‌دهد. تصمیم که منجر به نگرانی مسکو شده است، زیرا روسیه نگران بی‌ثباتی – ناامنی در کشورهای هم‌پیمانش در مرز جنوبی این قدرت منطقه‌ای است. مسکو تلاش میکند تا وضعیت امنیتی را در این کشورها زیر کنترول داشته باشد و برای جلوگیری از ناامنی‌ها برنامه ریزی مجدد را طرح کرده است.
ثبات و امنیت در کشورهای آسیای میانه که در همرزی با روسیه قرار دارند، برای مسکو حیاتی است. در صورتی که گروه‌های تروریستی مانند گروه دولت اسلامی داعش – شاخه خراسان از ولایت‌های شمال افغانستان به داخل کشورهای آسیایی نفوذ کنند؛ می‌توانند نقش سازنده‌ی در بی‌ثباتی مسکو بازی کنند. مسکو امنیت خود را مرتبط به ثبات و امنیت کشورهایی می‌داند که در یک «پیمان امنیت جمعی» قرار دارند.
روسیه در سال‌های اخیر از افزایش گرو‌های تروریستی بین‌المللی در شمال افغانستان نگرانی جدی دارد؛ زیرا افزایش این گروه‌ها را در شمال افغانستان به هدف نفوذ کردن به کشورهای آسیای میانه می‌داند.
در نشست ۲۰۱۸ مسکو که در رابطه به افغانستان برگزار شده بود، لاروف وزیر خارجه‌ی روسیه با اشاره به مساله‌ی امنیت افغانستان به ویژه‌ی شمال این کشور ابراز نگرانی کرد و برخی از قدرت‌های بیرونی متهم به دست داشتن به انتقال تروریستان ( گروه خراسان – دولت اسلامی داعش) به شمال افغانستان، برای بی‌ثبات سازی کشورهای هم‌مرز با روسیه کرد.
در جنوری ۲۰۱۹ ایگور زیکوف، معاون وزارت خارجه روسیه ادعا کرد که جنگجویان گروه داعش توسط هلیکوپترها به ولایت‌های شمالی افغانستان که هم‌مرزی با کشور تاجیکستان استند انتقال می‌شوند. معاون وزارت خارجه روسیه این ادعا را در نشستی، در دوشنبه پایتخت تاجیکستان بیان کرد. نشست با حضور وزیران خارجه‌ی کشورهای «پیمان امنیت جمعی» برای طرح تجدید امنیت کشورهای هم‌مرز با افغانستان برگزار شده بود.
همچنان در این نشست، روی افزایش نیرو و تجهیزات نظامی و مراقبت از گذرگاه‌های مرزی تاجیکستان که در هم‌مرزی با ولایت‌های شمال افغانستان قرار دارد، بحث و تبادل نظر صورت گرفت.
با آنکه گروه دولت اسلامی – داعش در خاورمیانه سرنگون و ضعیف شده است، اما روسیه از قوت گرفتن این گروه در شمال افغانستان به شدت نگران است؛ زیرا به باور مسکو، تررویزم بین‌المللی در تلاش نفوذ به داخل روسیه از طریق افغانستان – آسیای میانه است.
در سال‌های اخیر روسیه آمار نیروهای نظامی خود را در کشورهای آسیایی، به ویژه تاجیکستان به ۲۰۱ نفر افزایش داده است. مراکز نظامی نظامیان روسیه در دوشنبه – تاجیکستان و فرودگاه قیرقزستان، به فعالیت آغاز کرده است. کارشناسان باور دارند که این اقدامات روسیه در آسیای میانه به هدف مانیتور فعالیت‌های گروه‌های تروریستی مانند داعش در منطقه است. همچنان مسکو تلاش دارد تا ظرفیت نیروهای استخباراتی محلی را در امر مبارزه با گروه‌های اسلام‌گرا مانند داعش و القاعده که تلاش دارند نفوذ خود را گسترش دهند، بلند ببرد.
مسکو احساس میکند که با خروج نیروهای بین‌المللی از افغانستان، برنامه‌ی جیو استراتژیک‌اش در منطقه به خطر مواجه می‌شود. برخی از کارشناسان به این باور اند که خروج نیروهای امریکایی، ناشی از ناکامی راهبردی امریکا است. این کار نقش روسیه را در روند گفت‌وگوهای صلح برای ایجاد یک راه‌حل سیاسی میان (دولت فعلی افغانستان – گروه طالبان) که در دوحه سرگرم مذاکره استند برجسته می‌سازد. در کرملین این باور حاکم است که رابطه مسکو – طالبان تنها در حد گفت‌‌وگوی دیپلوماتیک نیست، بلکه این رابطه برای مبارزه مشترک با گروه دولت اسلامی یا داعش است، اما برخی از مقامات امریکایی و دولت افغانستان این اقدام روسیه را همکاری تجهیزاتی برای طالبان در کشورهای آسیایی و شمال افغانستان می‌دانند، ادعای که از طرف روسیه رد شد است.
این بخش از هداف ژیوپولتیک کرملین است: از هر گزینه‌ی مناسب برای اطمنان حاصل کردن از امنیت کشورهای آسیای میانه استفاده میکند، افغانستان در صدر برنامه‌های منطقه‌ای روسیه قرار دارد. افغانستان یکی از کشورهای مهم در منطقه است و نیاز دارد تا در راهبردی خارجی خود مستقلانه تصمیم بگیرد. وابستگی کمتر به کشورهای غربی و توسعه بخشیدن رابطه‌ی اقتصادی با کشورهای منطقه‌ای و گسترش این رابطه، می‌تواند برای رفاه و سعادت منطقه کمک کند.
البته برای کشورهای مانند ایالت متحده‌ی امریکا و اتحادیه اورپا مهم است که با در نظرداشت منافع منطقه‌ای و همکاری‌های بین‌المللی به تنهایی در رابطه «حوزه‌ی اروشیا » تصمیم نگیرند و مشورت کشورهای منطقه‌ای و تاثیر گذار را در این بحث با خود داشته باشند. در کنار آن کشورهای آسیای میانه به اصلاحات و ظرفیت سازی و توسعه اقتصادی نیاز دارند تا وارد بازار آزاد برای تبادل کالاهای بازرگانی خارجی شوند و قدرت اقتصادی خود را گسترش دهند. همچنان این کشورها تلاش دارند تا شرایط مناسب برای سرمایه‌گذاران خارجی در بخش‌های مختلف در این کشورهای فراهم کنند، این نگاه به توسعه‌ی اقتصادی منطقه مهم است.
