نویسنده: کارِن دِیانگ و سوسانا جورج – واشنگتن پُست
مترجم: مهدی غلامی
این که رییس‌جمهور ترامپ با اطمینان ادعا کرده است که طالبان، آماده و حتا مشتاق آتش‌بسی استند که امریکا خواستار آن در جنگ ۱۸ساله‌ی افغانستان شده است، بیشتر شبیه یک آرزو است تا واقعیت. ترامپ با اعلام این که گفت‌وگوهایی که خود او در ماه سپتامبر به طور ناگهانی متوقفش کرده بود، دوباره به جریان افتاده، طی بازدیدش از نیروهای امریکایی در افغانستان در روز شکرگزاری گفت که طالبان «می‌خواهند به توافق برسند و ما هم با آن‌ها دیدارهایی داریم. حرف ما این است که باید آتش‌بس به وجود بیاید.» ترامپ در مورد شورشیان طالب گفت: «پیش از این نمی‌خواستند آتش‌بس کنند؛ اما حالا می‌خواهند. احتمالا همین گونه خواهد شد. ما پیشرفت بزرگی داشته ایم.»
روز جمعه اما، نه طالبان و نه دولت افغانستان، در مورد نزدیک بودن آتش‌بس یا حتا بحث در مورد آن گفت‌وگوهای از سر گرفته شده، هیچ اشاره‌ای نداشتند. در آن زمان گفت‌وگوهای ایالات متحده و طالبان به پایان رسیده بود و دو طرف آماده‌ی امضای پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای شدند که بر پایه‌ی آن خشونت کاهش می‌یافت؛ اما در آن پیش‌نویس آمده بود که هر گونه بحث در مورد آتش‌بس باید پس از گفت‌وگوهای طالبان و دولت افغانستان صورت بگیرد.
طالبان در بیانیه‌ای اعلام کردند که درک آن‌ها هیچ تغییری نکرده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان به واشنگتن پست گفت: «ما آماده‌ی گفت‌وگو استیم، اما برای از سرگیری گفت‌وگوها همان موضعی را داریم که در زمان تعلیق آن داشتیم.»
صدیق صدیقی، سخنگوی اشرف‌غنی، گفت که سفر کوتاه ترامپ «مهم» است؛ اما «باید دید» که در وضعیت گفت‌وگوهای صلح تغییری به میان آمده یا خیر. صدیقی گفت: «خیلی زود است که در مورد هر گونه تغییر یا تغییراتی که دیگران حدس می‌زنند، صحبت کنیم.»
دولت افغانستان هم برای برپایی آتش‌بس تلاش می‌کند. ماه گذشته، مشاور امنیت ملی کشور اعلام کرد که آش‌بس، پیش‌شرط جدید گفت‌وگوهای مستقیم با طالبان است. صدیقی گفت که امیدوار است سفر ترامپ به افغانستان این خواست را تقویت کند. حتا دولت افغانستان توقعات کمتری نسبت به ترامپ داشت.
یک مقام ارشد دولت افغانستان به شرط افشا نشدن نامش، مانند دیگران در مورد گفت‌وگوها پشت درهای بسته بحث کرد و گفت: «همان طور که رییس‌جمهور گفت، ما در حال از سرگیری گفت‌وگوها با طالبان استیم. تمرکز ما روی کاهش خشونت‌ها است. اگر به توافقی دست پیدا کنیم، دو طرف گفت‌وگوها را گسترش خواهند داد و شرایط برای امضا کردن یک توافق‌نامه‌ی صلح را مهیا خواهد کرد.»
پس از نزدیک به یک سال گفت‌وگو میان ایالات متحده و طالبان در دوحه، پایتخت قطر که رهبری طرف امریکایی را زلمی خلیل‌زاد بر عهده داشت، دو طرف به توافق‌نامه‌ای دست یافتند که چهار بخش داشت و شامل خروج نسبی نیروهای امریکایی و تعهد طالبان مبنی بر قطع رابطه با القاعده و اطمینان‌دهی از این بود که هیچ بخشی از قلمرو طالبان – بیش از ۵۰% افغانستان – برای انجام فعالیت‌های تروریستی علیه ایالات متحده و متحدانش صورت نگیرد. طالبان همچنان تعهد سپردند که گفت‌وگوهای مستقیم با دولت افغانستان را آغاز کرده و موضوع آتش‌بس را در اولویت آجندای شان قرار دهند.
پس از ترتیب سریِ ملاقات با مذاکره‌کنندگان طالبان در کمپ دیوید برای امضای توافق‌نامه، ترامپ ناگهان توافق‌نامه و مذاکرات را یک‌جا با هم لغو کرد و گفت: «تا جایی که می‌دانم، گفت‌وگوها مرده اند.» ترامپ در آن زمان گفت که به دلیل پذیرفتن مسؤولیت حمله از سوی طالبان که منجر به کشته شدن ۱۲ نفر به شمول یک سرباز امریکایی شد، گفت‌وگوها را لغو کرده است. او در توییتی نوشت: «کدام مردم حاضرند این همه آدم بکشند تا به ظاهر موضع چانه‌زنی شان را تقویت کنند؟»
این توییت، امیدهای ترامپ برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان که یک تعهد انتخاباتی در سال ۲۰۱۶ بود را کم‌رنگ‌تر کرد. هرچند ترامپ دلیل لغو گفت‌وگوها را قتل یک سرباز امریکایی دانست؛ اما این تصمیم او همچنان حاکی از اختلاف نظر میان رییسِ خلیل‌زاد، مایک پمپئو وزیر خارجه و جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی امریکا بود که با مذاکرات مخالفت می‌کرد. با وجود این که افغانستان به سمت انتخابات ریاست‌جمهوری تنگاتنگی می‌رفت و غنی امیدوار بود که با دوباره انتخاب شدنش موضع قوی‌تری در گفت‌وگوهای دولت با شورشیان داشته باشد، گروه طالبان اعلام کرد که می‌خواهد به گفت‌وگوها ادامه دهد.]
خلیل‌زاد که اجازه نداشت گفت‌وگوها را به طور رسمی آغاز کند، با دولت افغانستان و کشورهای منطقه به مشوره‌های پنهان پرداخت و در روزهای اخیر، صحبت‌های غیررسمی را با طالبان شروع کرد. هرچند انتخابات در اواخر ماه سپتامبر برگزار شده بود؛ اما به دلیل اتهام بی‌نظمی‌های گسترده در مراکز رأی‌دهی، تا کنون برنده‌ای مشخص نشده است. در اوایل این ماه، غنی توافق کرد که سه زندانی طالبان را در بدل دو اسیر این گروه که هر دو در دانشگاه امریکایی افغانستان، استاد بودند و سه سال را در بند طالبان سپری کردند، آزاد کند.
هم‌زمان با آن، ایالات متحده هم برای خروج سربازانش برنامه‌ریزی کرد – کاهش ۱۳٫۰۰۰ سرباز امریکایی به ۸٫۶۰۰ نفر – که به عنوان بخشی از توافق‌نامه‌ی اصلی متصور بود. ترامپ روز پنج‌شنبه در مورد نیروها گفت: «ما نیروهای مان را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهیم و تا زمانی که به یک توافق یا پیروزی کامل نرسیده ایم، در افغانستان می‌مانیم.» پس از پایان گفت‌وگوها، هرچند خشونت‌های این گروه مقداری کم شده بود، طالبان همچنان رو به پیشرفت بودند؛ اما ترامپ گفت که در چند ماه گذشته «ضربات محکمی به آن‌ها وارد کرده ایم. آن‌ها در گذشته چنین ضربه‌ای نخورده بودند. در تاریخ این جنگ، هرگز چنین ضربه‌ای نخورده بودند.» ترامپ می‌گوید به همین دلیل است که «آن‌ها می‌خواهند به توافق برسند.»
اما تحلیل‌گران می‌گویند که هدف اصلی طالبان بیرون شدن تمام نیروهای خارجی از افغانستان است و این گروه انگیزه‌ی کمی برای توقف جنگ دارد. یکی از افرادی که با این مذاکرات آشنا است، گفت: «آن‌ها در مقابل برپایی آتش‌بس جدا مقاومت کرده اند و این بهترین اهرم فشار آن‌ها است. طالبان دلیلی برای معامله بر سر آن ندارند، به ویژه حالا که ایالات متحده دارایی‌هایش را به هدر می‌دهد و طالبان هم فکر می‌کنند در میدان جنگ پیروز شده اند. ترامپ هم تعهد کرده تا نیروهایش را بدون در نظرداشت شرایط، کاهش دهد. پس چرا طالبان باید در حال حاضر پیشنهاد آتش‌بس بدهند؟»
به نظر می‌رسید ترامپ در صبحت‌های روز پنج‌شنبه، داعش و القاعده که در قسمت‌هایی از افغانستان حضور دارند را با هم تلفیق کرده باشد؛ هرچند این دو گروه بر سر سربازگیری با هم در رقابت اند و با یک دیگر همکاری نمی‌کنند. گزارش ماه جون وزارت دفاع امریکا، شمار سربازان داعش در ولایت‌های مرزی کنر و ننگرهار را ۲٫۰۰۰ نفر اعلام کرد. در این گزارش آمده بود که حضور کوچک القاعده، «تهدید محدودی برای ایالات متحده و همکاران ما در افغانستان محسوب می‌شود.»
نیروهای افغان با پشتیبانی نزدیک امریکا، پیروزی بزرگی را در بازپس‌گیری روستاهای ننگرهار که منجر به تسلیم شدن صدها جنگ‌جوی داعش شد، رقم زدند. ترامپ گفت که در رابطه به داعش و القاعده، پیشرفت بزرگی صورت گرفته است و ضربات بسیار بسیار محکمی به آن‌ها زده ایم. مدتی پیش شمار آن‌ها به هزاران نفر می‌رسید و حالا بیش از چندین صد نفر نیستند. شاید هم ۲۰۰ نفر شان مانده باشد.
