اشاره: همزمان با روز جهانی همبستگی زنان، زنان افغان نگرانیهایی از برگشت حکومت طالبان در افغانستان دارند. ترس آنها این است که صدایشان در این گفتوگوها جدی گرفته نشود و تمام دستاوردهایی که در چندین سال اخیر داشتهاند، از دست دهند.
روزنامهی صبح کابل به مناسبت هشتم مارچ با داکتر سیما سمر، وزیر دولت در امور حقوقبشر و روابط بینالمللی افغانستان گفتوگو کرده است.
صبح کابل: روز جهانی زن برای زنان افغان چه معنایی دارد؟
سمر: در افغانستان در سالهای پس از سقوط طالبان از روز همبستگی زنان تجلیل میشود. مؤثریت تجلیل از این روز این است که مشکلات زنان افغان در این روز یادآوری میشود؛ اما اگر بگویم که تأثیرگذاری فوقالعادهای در حل این مشکلات دارد، ندارد؛ اما بهانهای میشود که زنان افغان در چنین روزی، ابراز همبستگی بکنند؛ به ویژه امسال خیلی خوب خواهد بود که زنان افغان موضوعات حقوقبشری شان را، اعتراضها و نگرانیشان را در مورد موافقتنامهی صلح به صورت جدی مطرح کنند.
صبح کابل: چقدر نگرانیهای زنان افغان در مورد گفتوگوهای جاری صلح، به جا است؟
سمر: هر فردی که به ارزشهای حقوقبشری معتقد باشد، در این مورد نگرانی دارد. به خاطری که شما یکبار کلمهی حقوقبشر را در موافقتنامهی که میان امریکا و طالبان به امضا رسید، نمیبینید. وقتیکه حقوقبشر در آن درج نبود، از حقوق زن به عنوان نصف جمعیت جامعه و کسانی که حقوق شان بیشتر زیر پای شده نیز خبری نیست. معلومدار است که سبب نگرانی آنها میشود.
صبح کابل: چطور میشود که روی این نگرانیها در گفتوگوهای میان حکومت افغانستان و طالبان، بیشتر چانهزنی کرد؟
سمر: پیش از این که گفتوگوهای بینالافغانی آغاز شود، باید تیمی که در برابر طالبان استند، یک تیم متحد باشند. تیم مذاکرهکننده هیاتی باشد که قابل اعتماد مردم باشند. امیدوار استیم کسانی که در گذشته معاملهگری کردهاند، در این گفتوگوها نروند. اشتراک عمومی مردم و انعکاس صدای اقشار مختلف جامعه یک امر ضروری در تشکیل این هیأت است. بنابراین؛ هیأت مذاکرهکننده باید همهشمول باشد و افرادی که توانمند باشند و به حقوقبشر و حقوق زنان اعتقاد داشته باشند، در این هیأت گنجانیده شوند. شنیده شدن صدای قربانیان جنگ و رسیدگی به درد و رنج آنها باید یک اصل باشد.
صبح کابل: شما حتما بخشی از موافقتنامهی امریکا با طالبان را خواندهاید. یکی از موارد این موافقتنامه، رهایی ۵ هزار زندانی طالب از زندانهای افغانستان است. از دید شما آیا مردم افغانستان آمادهی پذیرش این ماده از موافقتنامهی امریکا و طالبان استند؟
سمر: از فهرست ۵ هزار زندانی طالبان که در این موافقتنامه نامبرده شده است، اساسا نام این مردم را کسی لیست نکرده است و تضمینهای لازم را کسی به ما نداده است که این افراد با رهایی از زندان، دوباره به عملهای وحشیانهی که به جرم آن در زندان استند، رو نیاورند. جرمهای که در نتیجهی آن، صدها و هزارها زن و کودک، بیوه و بیسرپرست شدهاند. چه کسی عملکرد اینها را بعد از رهایی از زندان، نظارت میکند؛ این مسأله یکی از مشکلات اساسی و گنگ این توافقنامه است.
صبح کابل: زنان افغان شاید بیشتر از هر زن دیگر مشکلات اجتماعی و آزار و اذیت جنسی را داشته باشند. شما شاهد بودید که حتا این مسأله در ارگ ریاستجمهوری افغانستان نیز بالا گرفت. دلیلش را در چه میبینید؟
سمر: بلی، متاسفانه زنان در تمام دنیا مورد آزار و اذیت قرار میگیرند و در کشورهای که حاکمیت قانون ضعیفتر باشد، بیشتر. در افغانستان یکی از مشکلات اساسی، ادامهی فرهنگ معافیت در رابطه به آزارهای جنسی است. در کنار آن متاسفانه در کشور ما فرهنگی وجود دارد که زنان حتا نمیتوانند به فامیل و خانوادهاش شکایت کنند، چون حتا توسط خانوادهی شان مورد سرزنش قرار میگیرند. حقوق زنان در افغانستان هم در خانه، هم در اجتماع و حتا در زندانها زیر پای میشود.
صبح کابل: قانونهای زیادی در دفاع از حقوق زنان افغان وجود دارد که حکومت افغانستان به آن متعهد است، پس چرا این وضعیت تغییر نمیکند؟
سمر: متاسفانه تطبیق قوانین در افغانستان مشکل دارد؛ عدم آگاهی مردم و نهادهای تطبیقکنندهی قانون از قانون، یکی از این مشکلات است. عدم تطبیق قانون سبب نقض جدی حقوقبشری افراد در افغانستان شده است. حکومت افغانستان متاسفانه مصروفیتهای زیادی دارد؛ اما وظیفهی بدون قید وشرط دولتها، حمایت از حقوقبشری افراد است که به هیچ بهانهای نمیتواند از این مسؤولیت شانه خالی کند.
