روشان نظری و ظفر بامیانی/ منبع: ایران وایر
برگردان:ضیا ناصری
پیشنهاد تازه ایران به افغانستان برای به‌کاربردن جنگجویان شیعه با پشتیبانی ایران، برای مبارزه با گروه داعش در افغانستان، از سوی شماری از قانون‌دانان و کارآزمودگان افغانستانی، برای امنیت شکننده افغانستان، تهدید و خطر بزرگی پنداشته می‌شود.
از آغاز درگیری‌های داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، ایران بنا بر برخی گزارش‌ها، هزاران تن از جنگجویان شیعه را به این کشور روان کرده است تا در کرانه‌های شرق میانه و دورتر از آن برای دولت بشارالاسد، رییس جمهوری سوریه، بجنگند.
در میان سربازان استخدام‌شده از سوی ایران، هزاران تن آن‌ها جنگجویان شیعه افغانستانی است که به‌صورت گسترده زیر پرچم گروه «فاطمیون» که از سوی امریکا به‌عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود، در سوریه برای ایران و دولت بشار اسد می‌جنگند.
در همین حال، بلندپایگان ایرانی این‌روزها می‌گویند که حکومت افغانستان می‌تواند جنگجویان فاطمیون را دوباره به افغانستان برگرداند و در مبارزات علیه گروه تروریستی امارت اسلامی در کشور استفاده کند.
به‌تازگی، جواد ظریف وزیر خارجه ایران در گفت‌وگویی با تلویزیون خبری طلوع‌نیوز گفته است که این جنگجویان، یکی از بهترین گروه‌های زبده است که می‌تواند به دولت افغانستان برای مبارزات ضد تروریستی، یاری رساند.
محمدجواد ظریف با به‌کار بستن اصطلاح عربی «داعش» هم‌چنان افزود که در صورت موافقت حکومت افغانستان، گروه فاطمیون می‌تواند برای حفظ امنیت افغانستان رویاروی این گروه تروریستی بجنگد.
شعله‌ور کردن تنش‌های مذهبی
از نظر «مایکل کجلمن»، سرپرست برنامه‌های آسیایی و عضو ارشد جنوب آسیا در مرکز و «درو ویلسون»، این پیشنهاد بسیار تهدیدآمیز به‌نظر می‌رسد. او می‌گوید که اجازه دادن گروه فاطمیون برای جنگیدن در برابر تروریزم در افغانستان، ممکن است باعث شعله‌ور شدن تنش‌های مذهبی در افغانستانِ پرماجرا شود.
کجلمن به صدای امریکا گفته است که نظریه مسلح‌سازی شمار زیادی از جنگجویان شیعه افغان و وادار کردن آن‌ها برای تعقیب آی.اس.آی، طوری به نظر می‌رسد که تنش‌های کم‌وبیش اما خفته‌ی مذهبی، بیدار خواهد شد و این خطری به‌مراتب قوی‌تر را به‌بار خواهد آورد.
در ماه‌های گذشته، حملات هدفمند داعش علیه شیعه‌ها در افغانستان گسترش یافته است. طالبان مسئولیت این حملات را بر عهده نگرفته‌اند.
کجلمن گفته است که بازگشت هزاران جنگجوی کارکشته و افراطی به افغانستان همراه با یک تهدید امنیتی خواهد بود. او بر می‌گوید: «من فکر می‌کنم این یک ریسک واضح برای امنیت ملی افغانستان بوده که نیازمند یک توجه جدی است تا این‌که به یک خطر حضوری و واضح مبدل نشود.»
رسانه‌های غربی شمار جنگجویان شیعه افغان اعزام‌شده توسط ایران به سوریه را از آغاز سال ۲۰۱۳، میان ۱۰ تا ۱۲ هزار برآورد کرده‌اند.
تهران می‌گوید که نزدیک ۲ هزار افغان هنوز در سوریه درگیر جنگ‌اند. بلندپایه‌های ایرانی می‌گویند که افغان‌ها در سوریه برای تأمین بیشتر امنیت افغانستان رویاروی داعش در حال جنگ‌اند. در همین حال اما دولت افغانستان تأکید دارد که افغان‌ها نباید در تعرض‌های منطقه‌ای دخیل شوند.
گران هیواد، سخنگوی وزارت امور خارجه افغانستان هفته قبل افزود: «سیاست خارجی افغانستان هیچ‌گاه افغان‌ها را برای سهیم شدن در جنگ‌های منطقه‌ای و تعارضات اجازه نمی‌دهد.»
نیروی برهم زننده ثبات
در سال ۲۰۱۹، امریکا گروه فاطمیون و گروه زینبیون که ملیشه‌های تحت حمایت ایران مشتمل از جنگجویان شیعه پاکستان و افغانستان است را به‌عنوان سازمان‌های تروریستی خطاب کرد.
برخی از قانون‌گذاران افغان اظهار نگرانی دارند که حضور بالقوه گروه فاطمیون در افغانستان احتمال بی‌ثباتی را در کشور بیش‌ازپیش افزایش می‌دهد.
شینکی کروخیل، عضو مجلس سنای افغانستان می‌گوید: «یکی از احتمالات وجود گروه فاطمیون در افغانستان استخدام شدن جوانان از سوی این گروه افراطی شده و این حالت منجر به دوام جنگ در افغانستان خواهد شد.»
کروخیل به صدای امریکا گفته که بعضی از کشورهای اسلامی از این گروه‌های مذهبی استفاده می‌کنند تا به اهداف سیاسی خود دست یابند.
او می‌افزاید که افغانستان، جایی که برای دهه‌ها در آن جنگ جریان داشته، به‌عنوان نبردگاه انتقام‌گیری کشورها از همدیگر استفاده شده؛ ولی این مردم افغانستان بوده که همواره هزینه آن را متقبل شده‌اند.
نادر فهیمی، یک‌تن از ژنرالان بازنشسته افغانستان بر این باور است که بیشتر افغان‌ها به‌خاطر تنگدستی و بیکاری شامل جبهه فاطمیون شده‌اند. او می‌گوید؛ افغان‌هایی که در ایران زندگی می‌کنند نباید برای جنگ به سوریه فرستاده شوند. او هم‌چنان افزود که باید با مهاجرین و پناهندگان افغان در ایران مطابق قوانین بین‌المللی رفتار صورت گیرد.
سازمان ملل متحد می‌گوید که کم‌وبیش ۳ میلیون افغانستانی در ایران بودوباش دارند که نزدیک به ۹۰۰ هزار آنان پناهنده‌اند.
اردوگاه‌های تمرینی در ایران
با آن‌که محمدجواد ظریف گفته است که ایران هیچ‌گاه افغان‌ها را وادار به رفتن به سوریه نکرده است؛ اما در جریان مصاحبه‌اش با شبکه خبری طلوع‌نیوز به صراحت گفت است: «برادران افغان ما به‌طور داوطلبانه به سوریه رفتند؛ دقیقاً همانند آن‌هایی که از عراق و جاهای دیگر به سوریه رفته‌اند. ما آن‌ها را در سوریه پشتیبانی کردیم تا در برابر داعش، دشمن مشترک همه ما، بجنگند.»
با این‌حال، شماری از افغان‌هایی که به سوریه رفته‌اند به صدای امریکا و شماری از رسانه‌های دیگر، گفته‌اند که آن‌ها در درون کمپ‌های نظامی در ایران آموزش دیده‌اند و سپس به سوریه اعزام شده‌اند.
دیدبان حقوق بشر مستقر در نیویورک-HRW-در سال ۲۰۱۷ گزارش داد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران هزاران تن از مهاجرین غیرقانونی افغان را که در ایران زندگی می‌کردند، از اواخر نوامبر ۲۰۱۳ برای جنگ استخدام کرده است. گفته شده که حتا برخی از آن‌هایی که به سوریه فرستاده شده‌اند، زیر سن ۱۴ سال بوده‌اند.
دیدبان حقوق بشر می‌گوید که ایران برای برخی جنگجویان افغان وعده تشویقیه و بعضی‌ها را به ردمرز کردن تهدید کرده است.
جنگ نیروهای نیابتی
رامی عبدالرحمان، رییس رصدخانه سوری برای حقوق بشر مستقر در بریتانیا، گفت که جنگجویان افغانی، با پشتیبانی ایران، دومین گروه بزرگ جنگجوی بیگانه بعد از حزب‌الله لبنان در سوریه است.
با وجود ادعای ایران بر این‌که افغان‌ها در سوریه برای پاسداری از مکان‌های مقدس شیعه می‌جنگند اما؛ عبدالرحمان می‌گوید که گروه فاطمیون در درازای چندین سال گسترش یافته و در مناطق زیادی از کشور حضور دارند. او به صدای امریکا گفته است که بیشتر آن‌ها به رژیم دولت سوریه در بعدیه، پالمیرا و دیرالزور کمک می‌کنند.
آگاهان می‌گویند که با یاری جنگجویان افغان، ایران توانسته است تا به‌طور قابل‌توجهی حضورش را در شرق سوریه گسترش دهد؛ مخصوصاً در مناطیق نزدیک مرز عراق.
آگاهان می‌گویند که در سال‌های اخیر، ایران شبکه بزرگی از ملیشه‌های نیابتی در اطراف شرق میانه برای تطبیق استراتژی‌های توسعه‌طلبانه خود در منطقه ایجاد کرده است.
«الکس وتنکا»، رییس برنامه‌های ایران در انستیتوت شرق میانه در واشنگتن، گفت: «این کار منجر به ناراحتی همسایه‌های ایران شده که اگر ایران این کار را در سوریه انجام دهد، در سایر کشورها نیز می‌تواند این کار را تکرار کند.»
