شماری از صرافان سرای شهزادهی شهر کابل، میگویند که ارزش دالر در روزهای اخیر در برابر افغانی، به شدت افزایش یافته است؛ طوری که روز پنجشنبه -۱۰ سرطان- یک دالر در بازارهای معاملاتی کشور، ۸۰ افغانی معامله شده است.
به گفتهی این صرافان، یک دالر ۸۰ افغانی خریداری میشود و فروش دوبارهی آن، ۸۰٫۵ تا ۸۰٫۱۰ افغانی صورت میگیرد.
محمدی، یکی از صرافان سرای شهزادهی شهر کابل، به روزنامهی صبح کابل، میگوید که مهمترین دلیل افزایش بهای دالر در برابر پول افغانی، اوضاع نابهسامان امنیتی و سقوط ولسوالیها به دست طالبان است.
او دلیل افزایش بهای دالر در برابر افغانی در روزهای اخیر را ناشی از تقاضای زیاد دالر در بازارهای پایتخت میداند و میگوید که در حال حاضر، بازارهای معاملاتی، پر از ارز افغانی است؛ در حالی که توزیع دالر در بازار از سوی بانک مرکزی، به شدت کاهش یافته است.
با این حال، بانک مرکزی نیز، میپذیرد که ناامنیهای اخیر در کشور، دلیل افزایش قیمت دالر و بیثباتی در نرخ ارز در بازارهای پایتخت است و هیچ دلیل اقتصادیای برای این مسئله وجود ندارد.
عصمتالله کوهسار، سخنگوی بانک مرکزی، میگوید که شدتگرفتن جنگ و موضوعات سیاسی، ارتباط مستقیمی با چگونگی تغییرات در بازار ارز دارد و سبب بیثباتی بازارهای معاملاتی-پولی در کشور شده است.
هرچند صرافان سرای شهزادهی کابل، در صحبت با روزنامهی صبح کابل، دلیل این بیثباتی را ضعف مدیریتی بانک مرکزی در قسمت تزریق ارز دالر میدانند؛ اما بانک مرکزی این مسئله را رد میکند و میگوید که سه بار در هفته، حدود ۳۰ میلیون دالر در بازار عرضه -لیلام- میشود؛ چیزی که صرافان شهر کابل آن را رد میکنند.
محمدی، میگوید که عرضهی دالر در بازار، آن گونه که بانک مرکزی همهروزه اعلام میکند، نیست. «هر ارزی که پیدا نشه، قیمتش بالا میره. یگانه راه این است که پول نقد در بازار بیایه، لیلام دالر زیاد شود تا توازن افغانی و دالر به وجود بیایه. این کار بانک مرکزی است، مچم ای بانک چقسم است، اعلام میکند که دالر در بازار عرضه شده؛ اما ارز نقدی دالر وجود ندارد.»
با این همه، سخنگوی بانک مرکزی، میگوید که بیثباتی بازار ارز -افزایش بهای دالر در برابر افغانی- دایمی نیست و به زودی این بانک برای توازن دالر و افغانی، دست به کار میشود.
بر اساس برنامهای که بانک مرکزی افغانستان دارد، دو روش برای ایجاد توازن میان ارز افغانی و دالر وجود دارد. این دو روش؛ فروش ارز و لیلام اوراق سرمایهای بانک مرکزی است و تغییرات اخیری که در خرید و فروش ارز به وجود آمده نیز، ناشی از عدم موفقیت بانک مرکزی در پیادهکردن سیاست پولی و مالی است.
بیثباتی بازار ارز، هرچند تغییرات زیادی به روند کاری صرافان شهر کابل به بار نمیآورد و گاهی حتا برایشان سودآور است؛ اما این مسئله، تأثیر مستقیم روی وضعیت زندگی مردم عادی میگذارد. هرگاه قیمت دالر افزایش یابد، به دلیلی که بیشترین معاملات تجارتی به ویژه واردات کشور دالری است، سبب افزایش بهای کالاهای تجارتی خواهد شد.
تاجران برای خریداری یا واردکردن کالاهای تجارتی، ناگزیر اند ارز افغانیشان را به دالر تبدیل کنند و وقتی که کالای تجارتی وارد کشور شود، بهای آن در بازارها افزایش خواهد یافت؛ به گونهای که در روزهای اخیر، بهای تیل و گاز و حتا مواد خوراکی در بازارهای پایتخت افزایش یافته است.
احمدعلی، یکی از رانندگان شهر کابل، میگوید که در جریان دوهفتهی اخیر، بهای یک لیتر تیل پترول از ۴۲ افغانی به ۵۹ افغانی افزایش یافته است؛ یعنی در هر لیتر ۱۰ تا ۱۵ افغانی تغییر وارد شده است.
در کنار بهای تیل، بهای یک کیلو گاز مایع در بازارهای پایتخت، از ۵۵ افغانی به ۶۰ افغانی افزایش یافته است. در بهای مواد خوراکی نیز تغییرات زیادی آمده است. شماری از دکاندران، میگویند که در فاصلهی یک هفته، بهای یک بشکه روغن مایع ۵لیتره از ۷۰۰ افغانی به ۷۵۰ افغانی افزایش یافته است.
این همه در حالی است که در حال حاضر، به دلیل نبود وضعیت مناسب امنیتی و زیربناهای اقتصادی، فعالیتهای اقتصادی در کشور نیز کاهش یافته است. به باور کارشناسان اقتصادی، اگر وضعیت به همین سان ادامه پیدا کند، هرگونه تغییرات یا افزایش در پایهی پولی، منجر به افزایش تورم و کاهش ارزش پول افغانی در برابر ارزهای خارجی خواهد شد.
در صورتی که نرخ تورم افزایش یابد، به صورت خودکار روی زندگی مردم اثر میگذارد و این، باعث کاهش اعتماد مردم روی پول ملی و کاهش رفاه اقتصادی خواهد شد.
اقتصاددانان -در این شرایط-، پیشنهاد میکنند که بانک مرکزی باید هرچه زودتر تزریق دالر در بازارهای معاملاتی را افزایش دهد تا دوباره میان دالر و پول افغانی توازن برقرار شود.
