با این که در هفتههای اخیر، همهی تمرکز حکومت افغانستان و نهادهای امنیتی روی چگونگی کنترل وضعیت امنیتی کشور بوده است؛ اما، تا هنوز، تغییر چشمگیری در وضعیت جنگی پیش نیامده و تلاشهای طالبان برای سقوطدادن ولسوالیها ادامه دارد.
با این حال، پس از این که نیروهای امنیتی به حالت تهاجمی در آمده اند، در یکی-دو روز گذشته، شمار ولسوالیهای سقوطکرده به دست طالبان، کاهش یافته است. به گونهی نمونه، روز گذشته تنها دو ولسوالی -شیخعلی و سرخ پارسای ولایت پروان- به دست هراسافگنان طالب، افتاد. هرچند امروز، هیچ ولسوالیای به دست طالبان سقوط نکرده؛ اما درگیری میان نیروهای ارتش و طالبان در ولایتها و ولسوالیهای مختلف کشور ادامه دارد.
همزمان با گستردهترشدن بسیجهای مردمی علیه طالبان، مسؤولان نهادهای امنیتی و دفاعی، میگویند که در چند روز گذشته، هراسافگنان طالب در ولایتهای هرات، بلخ، پکتیکا، تخار، غزنی، بادغیس، لغمان و کندهار به شدت شکست خورده اند.
اجملعمر شینواری، سخنگوی مشترک نهادهای امنیتی و دفاعی، روز یکشنبه -۲۰ سرطان-، در یک نشست خبری، گفت که طالبان در جنگ رودررو توان مقابله با نیروهای دفاعی و امنیتی را ندارند؛ به همین دلیل، از غیرنظامیان و خانههای مسکونی به عنوان سپر استفاده میکنند. «آنها ثابت کردند که به هیچ قانون و اصول جنگی پابند نبوده و نیستند.»
آقای شینواری در این نشست، گفت که در جریان عملیات چندروزهی نیروهای ارتش در ۲۵ ولایت افغانستان، یک هزار و ۱۷۷ هراسافگن طالب کشته، ۶۵۱ زخمی و ۴۲ نفر دیگر شان بازداشت شده اند.
به گفتهی او، در جریان عملیات اخیر نیروهای ارتش، پنج ولسوالی نیز از وجود هراسافگنان طالب پاک شده است.
در ادامهی بسیجهای مردمی، شماری از اعضای احزاب پرنفوذ افغانستانن نیز در برابر حملات طالبان دست به سلاح برده اند. در تازهترین مورد، اسماعیلخان، فرماندهی پیشین جهادی و از اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی افغانستان، رهبری جبههی مقاومت مردمی علیه طالبان در هرات و حوزهی غرب را به عهده گرفت.
به دنبال اعلام بسیج مردمی از سوی اسماعیلخان، صلاحالدین ربانی، رییس حزب جمعیت اسلامی نیز از آن حمایت کرد و از از فرماندهان جمعیت در حوزهی جنوبغرب کشور، خواست که تحت رهبری اسماعیلخان صف واحد و فشرده را در مقابل طالبان شکل بدهند.
در بلخ نیز، شماری از اعضای مجلس نمایندگان و شورای ولایتی، سلاح برداشته و در مقابل حملات طالبان، ایستادگی میکنند. محمدعلی محقق، نمایندهی بلخ در مجلس نمایندگان، به ولسوالی چهارکنت بلخ رفته و مقاومت مردمی در برابر طالبان در این ولسوالی رهبری میکند.
هرچند شکلگرفتن بسیج مردمی علیه طالبان با خوشبینیهای زیادی روبهرو شده و توانسته بخشی از حملات طالبان را کاهش دهد؛ اما با مشکلاتی نیز به همراه بوده است؛ زیرا، نیروهای مردمی با کمبود تجهیزات نظامی مواجه اند و از عدم انتقال سلاح و تجهیزات انتقاد میکنند.
باشندگان و نیروهای مردمی در ولایتهای شمالی کشور که در جریان دو ماه گذشته گواه حملات شدید طالبان بوده، میگویند که آنها ارادهی جدی برای مقابله با طالبان دارد؛ اما با کمبود تجهیزات جنگی مواجه اند.
در همین حال، روز گذشته، عنایتالله بابر فرهمند، معاون شورای عالی مصالحهی ملی، گفت که دولت افغانستان در توزیع امکانات دفاعی، سلیقهای برخورد کرده است.
آقای فرهمند، روز شنبه -۱۹ سرطان-، در برگهی تویترش نوشت که هر کدام از رهبران حکومت، مشغول سوق امکانات و تجهیزات برای دفاع از ولایتهای خود استند.
او افزوده است: «اقوام و ولایتهایی که در تصمیمگیریهای سرقمندان اعلی قوای مسلح کشور نماینده ندارند، چوب سوخت جنگها برای دفاع از جمهوریت اند.»
با این حال، اجملعمر شینواری در نشست امروز خود، گفت: «تا زمانی که نیروهای مردمی در چوکات ارتش محلی شامل نشوند، برای شان تجهیزات نظامی داده نخواهد شد.»
آقای شینواری در پاسخ به این پرسش که؛ چرا تا اکنون برای نیروهای مردمی در شمال افغانستان، تجهیزات نظامی توزیع نشده، گفت که «از بسیج مردمی حمایت میکنیم و برای آن برنامهی منظم داریم تا در چوکات اردوی منطقهای تنظیم شوند؛ اما تا زمانی که در چوکات اردوی منطقهای شامل نشوند، سلاح و تجهیزات نظامی آنها اکمال نمیشود.»
بر اساس فیصلهی جدید وزارت داخله، نیروهای مردمی در چوکات ارتش و پلیس محلی جذب و برای شان تجهیزات و امکانات جنگی فراهم میشود.
مسلحشدن نیروهای مردمی در کنار نیروهای امنیتی، نه تنها با نگرانیهایی در داخل کشور؛ بل که با انتقاد شماری از کشورهای همسایه مواجه شده است. به تازگی منصوراحمد خان، سفیر پاکستان در کابل، گفته است که اعزام ملیشه و نیروهای مردمی برای جنگ با طالبان، وضعیت در افغانستان را بدتر میکند. آقای خان، روز شنبه -۱۹ سرطان/ ۱۰ جولای- در گفتوگو با فرانسپرس، تأکید کرده است که اگر تقابل کنونی به جنگ میان ملیشهها و طالبان تبدیل شود، وضعیت از حال فعلی بدتر خواهد شد.
او، پیشنهاد کرده است که به جای مسلحسازی ملیشهها، جامعهی جهانی و دولت افغانستان باید در راستای بالابردن ظرفیت نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان تلاش کند.
حرف اخیر سفیر پاکستان در کابل اما، با واکنش وزارت دفاع مواجه شده است. فواد امان، معاون سخنگوی وزارت دفاع، میگوید؛ افرادی که در برابر طالبان بسیج شده اند، ملیشه نیستند، مردم عام استند.
آقای امان، تأکید کرده است که اگر پاکستان نسبت به وضعیت امنیتی افغانستان نگران است، باید دست از حمایت هراسافگنان طالب بردارد. «نیروهای مردمی به خاطر برقراری صلح و دفاع از کشور شان بسیج شده اند و آنها ملیشه نیستند. آنها مردم افغانستان اند که نسبت به طالبان نفرت دارند و نمیخواهند که افغانستان به گذشتههای تاریک برگردد.»
در همین حال، شماری از آگاهان سیاسی، میگویند که دولت افغانستان و نهادهای امنیتی نتواسته اند بسیج مردمی را به گونهی درست مدیریت کنند. علیسجاد مولایی، آگاه سیاسی و استاد دانشگاه، به روزنامهی صبح کابل، میگوید که بسیجهای مردمی نمادین و سمبولیک بوده است؛ زیرا، آنها به شکل درست آن مدیریت نشده است.
آقای مولایی گفت: «زمانی که در جنگ امکانات و مهمات نرسد، جنگی صورت نمیگیرد. نیروهای خیزش مردمی هماهنگ با نیروهای ارتش کار نکرده اند. طبیعی است که مؤثریت ندارد. اگر امکانات و مهمات به آنها برسد، قطعا میتواند مؤثریت بیشتری داشته باشد و میتواند استفادهی درست از آنها صورت بگیرد.»
این همه، در حالی است که گروه طالبان در روزهای اخیر، افزون بر سقوط ولسوالیها، شماری از بندرهای مهم تجارتی را نیز سقوط داده اند. بندر اسلامقلعه و تورغندی در هرات و شیرخان بندر در کندز در کمتر از دو-سه هفتهی گذشته به دست طالبان سقوط کرده است؛ چیزی که نهادهای امنیتی آن را نمیپذیرد.
سخنگوی مشترک نهادهای امنیتی و دفاعی، در نشست امروز، گفت که گمرک اسلامقلعه در هرات به دست طالبان سقوط نکرده است. در مورد شیرخان بندر نیز آقای شینواری گفت که شیرخان بندر فعلا خط فاصلی بین نیروهای امنیتی و دفاعی و جنگجویان گروه طالبان است.
به دنبال سقوط بندر اسلام قلعه در هرات، شماری از نیروهای مرزی افغانستان به کشور ایران پناه بردند. روز یکشنبه-۲۰ سرطان- رسانههای ایرانی به نقل از مهدی حاجیان، سخنگوی پلیس ایران گفته است که نیروهای مرزی افغانستان دوباره به کشور شان برگردانده شده اند.
