حافظ احمدالله، برادر ملاهبتالله، رهبر طالبان، روز گذشته در مسجدی در کویتهی پاکستان کشته شد. طالبان پس از این رویداد، خبر کشته شدن حافظ احمد را تأیید کردند که او در نتیجهی انفجاری در مسجدی در شهر کویتهی پاکستان کشته شده است. پولیس پاکستان گفته این انفجار ناشی از مواد انفجاری جاسازی شده در این مسجد بوده است. نام این مسجد «حاجمحمد حسنی» است که در شهرکی به نام کچلاغ در شمال شهر کویته، موقعیت دارد. گفته میشود ملاهبتالله، رهبر این گروه، پیش از آن که به عنوان امیرالمومنین طالبان تعیین شود، در این مسجد ملا امام بوده است.
گروه موسوم به ملا رسول که شاخهی انشعابی گروه طالبان است، مسؤولیت کشتن حافظ احمد، برادر ملاهبتالله، رهبر طالبان را به عهده گرفته است. گروه طالبان به رهبری ملا هبتالله عامل مرگ حافظ احمد را تا حالا معرفی نکرده و نسبت به ادعای شاخهی ملا رسول که مسؤولیت کشتن برادر ملاهبتالله را گرفته نیز واکنشی نشان نداده است.
طالبان در تابستان سال ۱۳۹۴ خبر مرگ ملاعمر، رهبر پیشین این گروه را اعلام کرده بود و گفتند که او در چهارم ثور سال ۱۳۹۲ در گذشته و علت آن بیماری بوده است. پس از اعلام مرگ ملا عمر، برسر جانشینی او اختلاف میان رهبران طالبان بهوجود آمد.
«شورای کویته» که هستهی رهبری طالبان میباشد، ملا اخترمحمد منصور را رهبر این گروه معرفی کردند؛ اما ملا رسول و عبدالمنان نیازی به ملا اختر محمد منصور، بیعت نکردند. در آن زمان، یک دلیل اختلاف ملا رسول با ملا اخترمحمد منصور، رقابت قبیلهای تلقی میشد که گویا ملا اخترمحمد منصور، به دلیل منصوب بودن به قبیلهی اسحاقزی و ملا رسول، منصوب به قبیلهی نورزایی، دلیل این اختلاف بوده است. ملا اخترمحمد منصور، یک سال رهبری طالبان را به عهده داشت و در ماه جوزای ۱۳۹۵ در حملهی هوایی، هواپیمای بدون سرنشین امریکا در بلوچستان پاکستان کشته شد.
این گروه به جایش ملا هبتالله را رهبر تعیین کرد. ملا هبتالله از قوم اسحاقزی و هم قبیلهی ملا رسول است؛ اما این پیوند سبب نشد که ملا رسول به او بیعت کند. این شاخهی طالبان در ولایتهای جنوبغربی بهویژه در ولایت فراه و هرات فعالیت گسترده دارد. ملا رسول، در ولایت فراه اعلام موجودیت کرد و در سالهای گذشته پیوسته با طالبانی به رهبری ملاهبتالله جنگیده و صدها نفر از دو طرف کشته شده است. رسانههای پاکستانی در سال ۱۳۹۵ اعلام کرده بود که ملا رسول وارد پاکستان شده و توسط دولت این کشور بازداشت شده است. از آن زمان تا کنون از سرنوشت ملا رسول خبری نیست. در ولایتهای جنوبغربی، ملا عبدالمنان نیازی، معاون سیاسی این شاخه، نقش رهبری آنها را به عهده دارد. تصاویر ویدیوییای که از او منتشر شده، طالبانِ تحت رهبری ملاهبتالله را وابسته به سازمان استخبارات پاکستان میداند و بر ضد آنها، اعلام جنگ میکند.
در مورد قتل برادر ملاهبتالله، رهبر طالبان که شاخهی انشعابی این گروه مسؤولیت آن را گرفته، این رویداد، از این جهتها قابل تحلیل است.
یک؛ حافظ احمد، برادر ملاهبت الله، در پاکستان در مسجدی کشته شده که رهبر طالبان ملا امام آن بوده است. رسانههای پاکستان به نقل از پولیس این کشور، علت مرگ او را انفجار بمب جاسازی شده در این مسجد گفته است. هرچند حافظ احمد، برادر ملاهبتالله، نقش مهمی را در تشکیلات طالبان نداشته؛ اما کشته شدن او در پاکستان به عنوان عضو خانوادهی رهبر این گروه، ثابت میکند که ادعای دولت پاکستان که میگوید به طالبان پناه نداده و رهبر این گروه در این کشور به سر نمیبرد، بیاساس است. کشته شدن برادر ملاهبتالله در پاکستان دلیلی بر این است که طالبان در این کشور پناهگاه دارند. پاکستان نمیتواند انکار کند که رهبران طالبان در بلوچستان و سایر شهرهای این کشور زندگی نمیکنند و در سایهی حکومت این کشور فعالیت ندارند و در مراکز مذهبی، آموزشهای تروریستی انجام نمیدهند. شورای کویته به عنوان هستهی رهبری طالبان و شبکهی حقانی، در این کشور فعالیت دارند و از آن جا رهبری جنگ طالبان و حملات تروریستی را در افغانستان انجام میدهند.
دوم؛ اگر شاخهی ملا رسول، عامل بمبگذاری و قتل برادر ملا هبتالله باشد، میتواند بیانگر این واقعیت باشد که در صف طالبان اختلافات جدی وجود دارد؛ عامل این اختلاف رقابت بر سر رهبری، وابستگی به کشورهای مختلف و رقابتهای قبیلهای رهبران و فرماندهان این گروه است. شاخهی ملا رسول که مسؤولیت قتل بردار ملاهبتالله را پذیرفته و این عمل در پاکستان انجام شده است، نشان میدهد که این شاخهی طالبان توانایی نظامی قوی دارد که در پاکستان میتواند اعضای خانوادهی رهبری گروه رقیب خود را از بین ببرد.
سوم؛ کشته شدن برادر ملا هبتالله توسط شاخهی انشعابی این گروه، در حالی صورت گرفته که این گروه با امریکا در مورد خروج نیروهای امریکا و آغاز گفتوگوهای صلحِ بینالافغانی هشت دور گفتوگو را انجام داده و توافق بر سر خروج نیروهای خارجی و تعهد دادن طالبان به امریکا که بر ضد این کشور و متحدانش از افغانستان استفاده نکند، نهایی شده است. این توافقنامه قرار است در روزهای آینده امضا شود. چگونگی کشته شدن برادر رهبر طالبان، میتواند بازگوی این باشد که طالبان در آینده بیشتر دچار اختلافات داخلی بر سر قدرت خواهند شد و همبستگی آنها شکننده است. اختلاف داخلی طالبان، میتواند زمینهای باشد که اگر دولت بتواند در مذاکرات صلح برای مقابله با خواستهای این گروه که خواهان برگرداندن امارت طالبانی و یا شبیه آن استند، از آن استفاده کند. اگر طالبان در نتیجهی معامله با امریکا در فرایند صلح قدرتمند شوند نیز از اختلاف میان طالبان میشود برای تضعیف این گروه استفاده شود؛ اما باید گفته شود، در صورت بهرهبرداری از اختلاف داخلی طالبان ممکن است که برای استفاده از آن برنامه وجود داشته و دولت اراده و توانایی برای استفاده از آن داشته باشد.
