
حدود ساعت سه پس ازچاشت روز دوشنبه (۱۹ حوت)، اتفاقی بیسابقه در کابل، پایتخت افغانستان افتاد. دو مراسم تحلیف، همزمان در ارگ ریاستجمهوری و کاخ سپیدار برگزار شد؛ اما چهرههای سیاسی مثل حامد کرزی، رسول سیاف و محمدیونس قانونی، در هیچکدام از این دو مراسم شرکت نکردند.
محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله، بهطور همزمان بهعنوان رییسجمهور افغانستان سوگند یاد کردند تا افغانستان در بحبوحهی جنگ و صلح، دچار بحران سیاسی جدیدی شود. آن هم در شرایطی که روز سهشنبه قرار بود نمایندگان دولت برای نخستین بار پس از ۱۸ سال، با هیأت طالبان در دوحهی قطر پای میز مذاکره نشسته و گفتوگوهای صلح بینالافغانی را کلیک بزنند. هر چند غنی نیمه شب گذشته دستور آزادی زندانیان طالبان را برای زمینهسازی مقدمات مذاکرات بینالافغانی و کاهش ملموس خشونتها صادر کرد؛ اما بروز اختلافات عمیق سیاسی میان غنی و عبدالله، در زمانی که امریکا و طالبان به توافق رسیده اند، مردم را نگران کرده و روند صلح را به مخاطره انداخته است.
طالبان در واکنش به مراسم تحلیف دوگانهی غنی و عبدالله، در پیامی از شکاف سیاسی موجود، ابراز نگرانی کردند و از هر دو رییسجمهور سوگند یاد کرده، خواستند که به جای اختلافات، بر روی پایان دادن به جنگ داخلی متمرکز باشند.
این پیام طالبان برای مردم افغانستان مثل آب سردی است که طالبان بر پیکرهی دموکراسی و جمهوریت ریخت. ماهیت این پیام چنین تفسیر میشود که برگزاری دو مراسم تحلیف همزمان برای غنی و عبدالله، روز شرمساری خواهد بود. روزی که تاریخ سیاسی و حافظهی سیاسی مردم نمیتواند آن را فراموش کند. مسلما پیامی که از متن اعلامیهی طالبان به دنیا مخابره شد، جز تحقیر کردن و ناکارآمد خواندن زمامداران ما حرف دیگری نداشت.
با ضعف ساختاری در دولت و تشدید منازعات سیاسی، این بنبست بیش از هر زمان دیگری به سود طالبان است تا سلطهی شان را گسترش دهند. در واقع شرایط طالبان بسیار شبیه به اواسط دههی هفتاد است که با سقوط دولت داکتر نجیب، مجاهدین توانستند بر کل افغانستان مسلط شوند.
باید بدانیم که قطب بندی کردن گروههای سیاسی در افغانستان و تضعیف بیش از پیش دولت در کابل، شرایطی را فراهم میآورد تا طالبان از آن استفاده کنند و منازعات داخلی در افغانستان بیشتر شود؛ امری که در آن مردم ملکی بیشترین صدمه را خواهند دید.
شکلگیری دولت موازی در افغانستان، آنهم در شرایطی که همهی مردم افغانستان و ناظران بینالمللی، چشم به نخستین مذاکرهی رسمی طالبان و نمایندگان دولت افغانستان دوخته بودند، بدترین اتفاقی است که میتوانست در افغانستان رخ بدهد.
عبدالله عبدالله و محمداشرف غنی، خوب میدانند که جامعهی جهانی و امریکا به هیچ وجه حکومت موازی را در این اقلیم نخواهد پذیرفت. همچنین مردم افغانستان نیز نباید به همین سادگی از کنار این موضوع گذشته و بر اوضاع و احوال این روزها چشم ببندند تا دستآوردهای دو دههی اخیر به این سادگی قربانی اختلاف سیاسی دو فرد نشود. کوتاه بینی و لجاجت این دو شریک قدرت، شرایط را بغرنجتر از این خواهد کرد. با بحرانی شدن اوضاع، پای میانجیگران جدید را تا چند روز دیگر به میدان خواهد کشاند و این یکی از دلایلی است که هر دو از مواضع خود کوتاه نمیآیند.
برگزاری دو مراسم تحلیف موجب نگرانیهای بینالمللی دربارهی آینده افغانستان شده و حتا برخی گمانه زنیها وجود دارد که شاید مذاکرات صلح به این زودیها برگزار نشود. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر طالبان، بنبست سیاسی بین دو رهبر ارشد افغانستان را «نشانهی خوبی برای چشمانداز صلح در کشور» نمیداند.
این بحران به احتمال بسیار زیاد مذاکرات بین الافغانی را به تأخیر میاندازد که در این صورت سردرگمیها در مذاکرات بسیار خواهد بود؛ زیرا تا وقتی که حکومت تحت رهبری اشرف غنی قناعت تمام مخالفین سیاسی خود را بدست نیاورد، برای معرفی تیم مذاکرهکننده با چالش روبهرو خواهد بود و دور از واقعیت نیست که بحران سیاسی در کابل میتواند مذاکرات بینالافغانی را از بین ببرد.