«مردم نمی‌دانند پشت درهای بسته چه می‌گذرد؟»

گفت‌وگوی شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر، با مجیب خلوتگر، رییس اجرایی دفتر نی
یکی از درخواست‌های مهم اصحاب رسانه و خبرنگاران از دولت در رابطه با گفت‌وگوهای صلح، حضور یکی از نمایندگان آنان در این گفت‌وگوها، به عنوان ناظر بود. به گفته‌ی برخی مسوولان رسانه‌ای، چالش بزرگ آنان این است که نماینده‌ای از آنان به عنوان ناظر در نشست قطر حضور ندارد و گفت‌وگوها، پشت درهای بسته پیش می‌رود.
مجیب خلوتگر، رییس اجرایی دفتر نی (حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان) در گفت‌وگو با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، با این‌که حکومت تعهد کرده بود جریان گفت‌وگوها با جزئیات آن از طریق رسانه‌ها در اختیار مردم قرار گیرد؛ اما چنین نشد: «رییس‌جمهور در روز جرگه‌ی مشورتی تعهد کرد که ما، واژه‌واژه‌ی گفت‌وگوهای صلح را از طریق رسانه‌ها به مردم می‌رسانیم؛ ولی متاسفانه این‌طور نشد و حکومت افغانستان، از خواست رسانه‌ها چشم‌پوشی کرد؛ در حالی که مردم نیاز دارند بدانند که سرنوشت ‌شان چگونه رقم می‌خورد.» آقای خلوتگر می‌افزاید، رویکرد حکومت در دفاع از موقفش، ضعیف بوده و نتوانسته است از ارزش آزادی بیان، دفاع کند.
شبکه: ارزیابی شما از جریان گفت‌وگوها، تا اکنون چه بوده است؟
خلوتگر: یکی از مسائلی که در گشایش گفت‌وگوها روشن شد، این بود که موقف طالبان تغییر نکرده است و هنوز بر حکومت اسلامی تاکید دارند. موضوع قابل نگرانی دیگر، این است که طالبان هنوز هم حکومت افغانستان را غیر مشروع می‌خوانند و آن را به رسمیت نمی‌شناسند. این موارد نشان می‌دهد که گفت‌وگوها اگر ناکام نیست، کامیابی‌‌اش هم بسیار زمان‌گیر است و باید از هفت‌خوان رستم بگذرد تا به نتیجه برسد. نکته‌ی دیگر، این است که گروه دولت در گفت‌وگوها، از یک نشانی ضعیف صحبت کرد.
شبکه: منظورتان از این ضعف، دقیقا چیست؟
خلوتگر: هیئت دولت اگر به صورت واضح و مستقیم، بلکه به صورت تلویحی از در تضرع وارد شد؛ طوری که گویا برای رسیدن به صلح، نیاز به طالبان دارند که فکر می‌کنم این کار، وضعیت را پیچیده‌تر کند.
شبکه: حضور کم‌رنگ زنان در هیئت گفت‌وگوها، چه تاثیری بر مسائل مربوط به حقوق زنان خواهد داشت؟
خلوتگر: در گفت‌وگوهای صلح، فکر می‌کنم شمار زنان کم‌تر از ۲۰درصد است که این هم از نگاه فزیکی می‌تواند جایگاه زنان در گفت‌وگوها را پایین نشان دهد و هم با توجه به دیدگاه طالبان در رابطه با زنان، موقف دفاع از حق زن را ضعیف بسازد و وضعیت آنان را نابه‌سامان جلوه دهد. دیگر اعضای هیئت (مردان) هم شاید به این نتیجه برسند که بهتر است به جای صحبت در مورد حقوق زنان، در رابطه با چگونگی نظام حرف بزنند.
آقای خلوتگر می‌افزاید، حتا اگر زنان هیئت به صورت مستمر و مصرانه از ارزش‌ها دفاع کنند، در پایان؛ بنا به اصل دموکراسی، از رای‌گیری استفاده می‌شود و آنان به دلیل کم‌بودن شمار شان می‌بازند. به همین دلیل، به باور وی، حضور بانوان بیش‌تر در هیئت، می‌توانست متضمن تمرکز و توجه بیش‌تر بر حقوق زنان باشد.
شبکه: در حال حاضر و در نبود صلح، مشکل‌های امنیتی چه تاثیری بر فعالیت زنان خبرنگار گذاشته است؟
خلوتگر: متاسفانه شمار خبرنگاران زن، رو به کاهش است؛ البته دلیل آن، تنها مشکل‌های امنیتی نیست. برای مثال: در ولایت پنجشیر هیچ کارمند رسانه‌ای بانو فعالیت ندارد؛ درحالی ‌که پنجشیر یکی از امن‌ترین ولایت‌های کشور است. این نشان می‌دهد که مشکل‌های فرهنگی نیز در این مسأله نقش دارد.
به گفته‌ی آقای خلوتگر، در ولایت‌های نورستان، ارزگان، زابل، پنجشیر، میدان وردک، پکتیکا و پکتیا، هیچ زنی به عنوان خبرنگار فعالیت نمی‌کند.
شبکه: با توجه به همه مواردی که تا اکنون از آن یاد کردید، جایگاه زنان خبرنگار را در حکومت پس از گفت‌وگوهای صلح چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا قادر به فعالیت خواهند بود؟
خلوتگر: درست است که شاهد هیچ تغییری در رویکرد طالبان نیستیم؛ اما با این حال هم، طالبان جایگاهی که پیش از به قدرت رسیدن ‌شان در کابل را داشتند، ندارند؛ یعنی در کنار این‌که حکومت افغانستان از یک نشانی قوی در گفت‌وگوها حاضر نشده، حاضر شدن طالبان برای گفت‌وگو نیز، به این معنا است که ضعیف‌ترین روزگار خود را سپری می‌کنند؛ به این معنا که جایگاه و وزن ‌شان تغییر کرده است. آنان نمی‌توانند مانند دوران حکومت‌ شان، زنان را محدود بکنند، رسانه‌های دیداری را ببندند و از اجتماع افغانستان، کاملا زن‌زدایی کنند؛ اما امکان محدودیت وجود دارد. دلیل این تغییر وضعیت در طالبان هم، در کنار تجربه‌ی آزادی بیان و رشد نهادهای جامعه‌ی مدنی در کشور، بیداری مردم است.
به باور رییس اجرایی نهاد نی، در صورت تقسیم قدرت، قطعا در بخش‌هایی که طالبان قدرت دارند، ارزش‌های حقوق‌بشری کم‌تر وجود خواهد داشت؛ اما در بخش دیگر نظام، به دلیل رقابتی که نیاز است، حضور زنان بیش‌تر خواهد بود.