پناهنده‌ی ایرانی: تا به خواست‌هایم رسیدگی نشود، به اعتصابم ادامه می‌دهم

در نوشته‌هایی که تا حالا از مهاجرت داشته ‌ام، پیوسته به مهاجران افغانستانی، امکان‌ها و بازدارندگی‌های آنان در کشورهای مختلف جهان پرداخته‌ام؛ اما در میان مهاجران افغانستانی، بیشتر به مهاجرانی پرداخته‌ام که در ایران به سر می‌برند؛ این که یک مهاجر افغانستانی در ایران با چه مشکل‌هایی دست و گریبان است و تا چه اندازه به سهولت‌های موجود در ایران دست‌رسی دارد.
اما امروز، به اعتصاب غذایی همایون زارعان، پناهنده‌ی سیاسی ایران در افغانستان، پرداخته‌‌ام.
آقای زارعان شش سال پیش در سفری قانونی وارد افغانستان شده و با همکاری دوستانی که در هرات داشته است؛ خانه‌ای برایش کرایه کرده و در آن جا به زندگی شروع می‌کند.
زارعان می‌گوید: «پس از چندی این افراد (دوستانش) از سوی امنیت ملی مورد بازپرس قرار گرفتند و به آن‌ها گفتند که چرا ضمانت مرا کرده اند. این‌طوری بود که آن‌ها نیز رفتند.»
زارعان پس از این که از ماندن در هرات ناامید می‌شود نزدیک به سه ماه پیش به کابل می‌آید.
اما آقای زارعان در شروع داستان آمدنش به افغانستان با مشکل‌های فراوانی رو‌به‌رو می‌شود که هر مهاجر و یا پناهنده ممکن با آن روبه‌رو شود.
زارعان زمانی که در هرات است، از شماری پرس‌و‌جو می‌کند که چگونه درخواست پناهندگی داده و به زندگی در افغانستان ادامه دهد.
پاسخی که می‌گیرد، این است که نمی‌تواند پناهندگی افغانستان را دریافت کند؛ چون در این جا قانون پناهندگی وجود ندارد؛ روی این دلیل افرادی در هرات به وی شناس‌نامه‌ی افغانستان را می‌سازند.
روزی وی از سوی نیروهای امنیتی دستگیر شده و برای جعل شناس‌نامه به یک سال زندان محکوم می‌شود. او پس از یک سال زندان در هرات، به عنوان یک پناهنده‌ی سیاسی از بند آزاد می‌شود که پس از آن با تدریس موسیقی شب‌ و روز خود را می‌گذراند.
اما دست‌آخر وی به دلیل نداشتن سند معتبر برای ضمانت خانه و مشکل‌های دیگری که دارد، به کابل می‌آید.
زارعان به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «آمدم کابل و پس از بیست روز جست‌و‌جو در بنگاه‌ها (دفتر رهنمای معاملات) و امنیت رفتم؛ اما سند رسمی‌ای مثل شناس‌نامه نداشتم که ضمانتی شود تا با آن بتوانم خانه اجاره کنم.»
او به ناچار بر می‌گردد به سمت دفتر کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل در کابل و به آن‌ها می‌گوید که نمی‌تواند به دلیل نداشتن ضمانت خانه‌ای برای خودش اجاره کند؛ اما زارعان می‌گوید که این دفتر در پاسخ به من گفت که ضمانت نمی‌توانند و این به آن‌ها ربطی ندارد.
این در حالی است که زارعان به دلیل نداشتن سند معتبر برای ضمانت، پس از یک شبانه‌روز اقامت در خوابگاه دانشجویی از سوی امنیت ملی ناچار به ترک این محل شده است.
زمانی که از وزارت مهاجران و بازگشت‌کنندگان خواستار جزئیات بیشتری در مورد پرونده‌ی آقای زارعان شدم، عبدالباسط انصاری، سخنگوی این وزارت گفت: «وزارت مهاجران و عودت‌کنندگان صرف در جریان قرار دارد؛ اما جزئیات کامل در دست‌رس این وزارت نیست.»
آقای انصاری می‌گوید که این وزارت در امور پناهندگان هیچ دخالتی ندارد و همه‌ی امور مربوط به پناهندگان، به کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل ارتباط می‌گیرد.
انصاری مهم‌ترین دلیل عدم دخالت شان در امور پناهندگی را، نبود قانون پناهندگی در افغانستان می‌داند. او، می‌گوید که عمل‌کرد ما باید به اساس قانون باشد؛ زمانی که قانونی در این بخش نباشد، ما هیچ دخالتی نمی‌کنیم.
این در حالی است که قانون پناهندگی از پنج سال به این سو در آرشیف آجندای پارلمان خوابیده است.
به اساس آمار وزارت مهاجران و بازگشت‌کنندگان، افغانستان تنها در ایران دو و نیم میلیون مهاجر دارد که شماری با اقامه‌ی دائمی و شماری هم با اقامه‌ی موقتی در آن‌جا زندگی می‌کنند. مردم و دولت افغانستان هر از گاهی از برخورد‌های نادرست و غیر انسانی ایرانی‌ها نسبت به مهاجران افغانستانی واکنش‌ها و اعتراض‌هایی داشته اند؛ همواره از وضعیت بد آن‌ها شکایت کرده و خواستار بهبود وضعیت آنان شده اند.
اما حالا زارعان پناهنده‌ی سیاسی ایرانی در افغانستان، شش سال می‌شود که در بی‌سرنوشتی به سر برده و به هیچ‌گونه از حقوق پناهندگی خویش دست‌رسی ندارد.
دولت، رسیدگی جدی به پرونده‌ی آقای زارعان را مربوط به کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل در افغانستان می‌داند؛ اما زارعان از این کمیساریا نیز دل خوشی ندارد. او، می‌گوید: «دفتر سازمان ملل عین بازپرس با ما صحبت می‌کنه؛ حتا اون کارمند خارجی‌اش یه جوری همرات برخورد می‌کنه که انگار حوصله‌ی شنیدن حرف تون رو ندارن و پیش از این که حرف ما رو تمام کنیم دوست دارند نتیجه‌گیری کنن.»
زارعان باری برای شنیدن خواست‌هایش از سوی دفتر پناهندگی سازمان ملل در کابل، سه شبانه‌روز را پشت دروازه‌ی این دفتر می‌خوابد. وی می‌گوید که پس از این مدت «آن‌ها مرا روانی خطاب کرده و می‌خواستند به بیمارستان روانی انتقالم دهند؛ اما این کار صورت نگرفته و آن‌ها از این بابت عذرخواهی کرده و مرا به کمپ مهاجران (اردوگاه مهاجران برگشته از پاکستان) آوردند.»
این پناهنده‌ی سیاسی ایرانی به اساس جبر مهاجرت، شش سال آزگار را سختی و رنج مهاجرت کشیده است؛ آن هم در افغانستانی که روزانه به ده‌ها باشنده‌ی آن به دلیل مشکل‌های گوناگون به مهاجرت رو می‌آورند که بیشتر آنان سر از ایران برمی‌آورند.
در دو ماه و نیم اخیر که زارعان در کابل به سر می‌برد، برای رسیدگی به حقوق و امتیازهای پناهدگی خود، دو بار دست به اعتصاب غذایی زده است. بار نخست اعتصاب غذایی وی با آمدن هیأتی از اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری به محل زندگی وی به پایان می‌رسد. این هیات به وی وعده می‌دهد که به مشکل‌های وی رسیدگی شود که در نتیجه، کمیساریای پناهندگی سازمان ملل نیز به وی وعده می‌‎سپارد که پس از ۲۴ ساعت به وی خانه با محافظ تهیه کند. آقای زارعان می‌گوید که از آن ۲۴ ساعت، ۲۵ روز گذشت؛ اما هیچ خبری از خانه نشد.
او می‌گوید: «سازمان با این که وعده داده است که برایم خانه پیدا کند وقتی مراجعه کردم دیدم یک پناهنده‌ی بدبخت دیگر را وظیفه داده اند که برایم خانه پیدا کند.»
او می‌گوید که این سازمان زمانی که با بی بی سی مصاحبه داشت، به آن ها گفت: «ما تمام حقوق پناهندگان، مثل خانه و شغل و زمینه‌ی تحصیل را برای شان مهیا کرده ایم.» همه‌اش دروغ است.
تنها خواست زارعان در این شش سال از کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگی و دولت افغانستان، این بوده است که امنیت جانی و روانی او را تأمین کنند.
این که در درازای این شش سال او به هیچ یک از خواست‌هایش نمی‌رسد و اعتصاب بار اولش نیز نتیجه‌ای نمی‌دهد، برای بار دوم دست به اعتصاب غذایی می‌زند که اعتصاب وی حالا به روز هفتم رسیده است. او، می‌گوید که این بار دنبال خانه و معاش نیست. او، می‌خواهد که کمیساریای سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، زمینه‌ی رفتن وی به کشور سوم را مهیا کند، که او این را حق قانونی هر پناهنده می‌داند و از سازمان ملل می‌خواهد که این حق وی را برایش بدهند. اما این دفتر به وی می‌گوید که ما هیچ فوریتی را در پرونده‌ی تو برای انتقالت به کشور سوم نمی‌بینیم.
او، سازمان ملل را متهم می‌کند که این سازمان باعث شده که پس از سال‌ها توقف فعالیت‌های سیاسی، دوباره جلو دوربین رفته و باورها و اندیشه‌های خود را به رسانه‌ها بگوید. به باور وی، این باعث می‌شود، از سوی افرادی که در خط مخالف فکری وی قرار دارند؛ بیشتر در خطر تهدید قرار بگیرد که به دولت ایران به عنوان یکی از این تهدیدها اشاره می‌کند.
زارعان می‌گوید که کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگی، اصلا به حال من اهمیت نمی‌دهد: «من امروز شش روز است که اعتصاب کرده‌ام، کلیه‌هام خونریزی کرده و با این که عینک هم می‌زنم؛ چشمم تار می‌بینه، نه تماس را جواب می‌دهند و نه تماسی می‌گیرند.»
زارعان می‌گوید: «تا زمانی که به خواستم رسیدگی نشود؛ به اعتصاب ادامه می‌دهم.»
خواستم در این مورد نظر کمیساریای سازمان ملل در امور پناهندگان در کابل را نیز داشته باشم؛ اما آن‌ها حاضر به همکاری نشدند.
زارعان در حال حاضر در اردوگاهی که در ترمینال جلال‌آباد که برای مهاجران افغانستانی برگشته از پاکستان ساخته شده است، برای رسیدگی به خواست‌هایش با بیماری ناشی از اعتصاب غذایی دست و پنجه نرم می‌کند.