در ادامه‌ی ترورهای هدف‌مند خبرنگاران؛ الیاس داعی، خبرنگار رادیو آزادی، روز پنج‌شنبه (۲۲ عقرب) صد متر دورتر از خانه‌اش- در مسیر باشگاه مطبوعاتی در شهر لشکرگاه ولایت هلمند-، به اثر انفجار ماینی که در موترش جاسازی شده بود، کشته شد.
با آنکه وزارت داخله افغانستان اعلام کرد که عاملان ترور الیاس داعی بازداشت و به جرم‌شان اعتراف کرده‌اند؛ اما مدثر دعوت، برادر الیاس داعی، حالا یک ماه پس از این رویداد، می‌گوید که دولت افغانستان هنوز برای آن‌ها انگیزه‌ی این ترور و گروه مسئول آن را مشخص نکرده است.
الیاس داعی ۳۲ ساله، هنگامی که دانش‌آموز مکتب بود، به خبرنگاری روی آورد. او خبرنگاری را از همکاری با رادیوهای محلی شروع کرد و با سلام‌وطندار ادامه داد. الیاس داعی، پس از چهار و نیم سال خبرنگاری در رادیوی سلام‌وطندار، به رادیو آزادی پیوست و چهارده سال در این رادیو گزارشگری کرد.
ترور الیاس داعی، پنج‌روز پس از کشته شدن یما سیاووش، گوینده‌ی پیشین طلوع‌نیوز و فعال رسانهای، اتفاق افتاد. یما سیاووش در رویدادی مشابه در ۱۷ عقرب، هنگامی که به‌سوی محل کارش حرکت می‌کرد، در مکروریان شهر کابل به اثر ماین مقناطیسی گذاشته‌شده در موتر حاملش، کشته شد.
سریال ترور خبرنگاران و فعالان رسانهای با ترور یما سیاووش و الیاس داعی متوقف نشد؛ در ۲۰ قوس سال روان، ملاله میوند، خبرنگار رادیو و تلویزیون خصوصی انعکاس در ولایت ننگرهار نیز، به اثر انفجار ماین مقناطیسی کشته شد که گروه داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت.
با اینحال اما وزارت داخله هرچند این رویداد را به گونه‌ی مستقیم به هیچ گروه تروریستی‌ای ربط نمی‌دهد؛ اما می‌گوید که عامل ترور خانم ملاله میوند بازداشت شده است.
طارق آرین، سخن‌گوی وزارت داخله می‌گوید که در یک‌ونیم دهه‌ی گذشته، بیش‌ترین ترور خبرنگاران، توسط گروه طالبان انجام شده است. «این جنایت هم دوام اعمال تروریستی علیه آزادی بیان است.»
هم‌چنان نهاد حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان (نی)، با نشر خبرنامه‌ای گفته است که با کشته شدن ملاله میوند، فضای کار برای خبرنگاران زن محدود می‌شود. «با کشته شدن ملاله، پندار ما این است که خبرنگاران و به گونه‌ی ویژه بانوان خبرنگار، با جرأت بیش‌ازپیش به کارشان حاضر نخواهند شد؛ چیزی که دشمنان آگاهی مردم افغانستان از دیرباز بر آن تلاش دارند.»
هم‌چنان در روزهای پسین، کشته شدن محمدرفیع صدیقی، رییس پیشین اجرایی تلویزیون خورشید همراه با همکارش فهیمه فیض و فردین امینی، خبرنگار آریانانیوز مرموز خوانده شده است.
وزارت داخله، در روزهای نخست، قتل محمدرفیع صدیقی و فهمیه فیض را نتیجه‌ی گازگرفتگی و هم‌چنان کشته شدن فردین امینی را خودکشی اعلام کرد.
خشونت‌های یک سال اخیر در برابر خبرنگاران
مجیب خلوتگر، رییس اجرایی نهاد حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان (نی)، می‌گوید که در سال روان، حدود صد پرونده‌ی خشونت در برابر خبرنگاران ثبت شده است؛ اما با توجه به حوادث اخیر، روند خشونت‌ها مانند سال گذشته جریان داشته است با این تفاوت که در سال روان عمق بیش‌تری گرفته است.
مسئولان در وزارت داخله می‌گویند که در کمیته‌ی بررسی قضایای خشونت علیه خبرنگاران این وزارت، از شروع سال روان میلادی تا اکنون به ۸۰ قضیه در برابر خبرنگاران که تجاوز جنسی، اختطاف، لت‌وکوب، زخمی، توهین و تحقیر و تهدیداتی امنیتی به ثبت رسیده است. از میان آن‌ها، ۱۱ پرونده‌ی آن قتل بوده است.
نجیب‌الله مقصودی، مسئول بررسی قضایای خشونت علیه خبرنگاران در وزارت داخله به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که در سال روان، ۱۳ پرونده‌ی مجروحیت خبرنگاران ثبت شده است، ۲۰ خبرنگار در نتیجه‌ی حمله‌های تروریستی زخمی شده‌اند و ۲۶ مورد تهدیدهای امنیتی که از سوی گروه‌های تروریستی صورت گرفته، ثبت شده است. «از این میان پلیس توانسته است، عاملان ۱۰ قضیه‌ی قتل، تجاوز جنسی و هم‌چنان لت‌وکوب را به گونه‌ی رسمی به دادستانی کل، بفرستد. از سوی دیگر، ۱۳ پرونده‌ی خشونت علیه خبرنگاران زیر بررسی پلیس قرار دارد و ۱۳ مورد هم میان خبرنگاران و عاملان خشونت مصالحه شده است.»
با اینحال، آقای خلوتگر می‌گوید: «دولت افغانستان، با توجه به فرآیند گفت‌وگوهای صلح، کم از کم در قسمت شناسایی عاملان کاری انجام نداده است.»
بیست سال خشونت برای رسیدن به آزادی بیان
بر اساس معلومات وزارت داخله، از سال ۱۳۸۰ خورشیدی تا اکنون، ۱۳۵ پرونده‌ی قتل خبرنگاران در افغانستان ثبت شده است.
طارق آرین، سخن‌گوی وزارت داخله، دوشنبه (۷ میزان) سال روان، در نشست مشترکی با سخن‌گوی دادستانی کل، رییس مرکز اطلاعات و رسانه‌های حکومت و شماری از مسئولان نهادهای رسانهای، گفت: «در ۱۹ سال گذشته، ۱۱۵ پرونده‌ی قتل ثبت شده است که از این میان، به ۳۰ مورد رسیدگی شده، هم‌چنان ۲۸ مورد در مقابله با پلیس کشته شده‌اند، ۸ مورد زیر بررسی قرار دارد، عاملان ۲ مورد در خارج به‌سر می‌برند و عامل ۴۷ مورد نیز طالبان‌اند.»
به گفته‌ی آقای آرین، ۲۱ پرونده‌ی قتل خبرنگاران، به‌تازگی ثبت شده که از این میان، عاملان ۳ مورد بازداشت شده، ۳ مورد زیر بررسی قرار دارد و عامل ۱۱ مورد نیز، گروه تروریستی طالبان است. آقای آرین افزوده است که کار روی پرونده‌ی یما سیاووش و فردین امینی ادامه دارد.
این در حالی است که نی، در روز جهانی پایان دادن به معافیت از مجازات جرایم علیه خبرنگاران -۱۲ عقرب-، با نشر اعلامیه‌‌ای گفته است که از سال ۱۳۸۰ به این‌سو، بیش‌تر از ۱۵۰۰ پرونده‌ی خشونت در برابر خبرنگاران در دفتر نی به ثبت رسیده است؛ اما بر مبنای اطلاعات نهادهای عدلی و قضایی، تنها به ۶۰ پرونده‌ی آن رسیدگی شده است.
این نهاد نوشته است: «حدود ۵۰ پرونده هم در جریان مراحل عدلی و قضایی آن قرار دارد، متباقی پرونده‌ها یا بر اساس اصل مرور زمان از روند پیگرد عدلی و قضایی خارج شده یا به دلیل عقامت و یا عدم کشف، پرونده‌ها اصلاً بررسی نشده است»
بر اساس معلومات نی، بیش‌تر از ۸۰۰ مورد خشونت که شامل؛ قتل، زخمی، بازداشت، لت‌وکوب، تهدید و توهین، حمله بر رسانه، سوی قصد و ربوده‌شدن می‌شود، از سوی طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی انجام شده است؛ اما هیچ‌گونه بررسی‌‌ای از سوی نهادهای عدلی و قضایی دولت افغانستان در این زمینه‌ها نشده است.
در این میان، پرونده‌ی ۶۰ خبرنگار و کارمند رسانه‌ها که از سوی طالبان و دیگر گروه‌های تروریستی کشته شده‌اند، دست‌نخورده باقی مانده است.
از سوی دیگر، صدیق‌الله توحیدی، رییس اجرایی کمیته‌ی مصونیت خبرنگاران به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که پرونده‌های خبرنگاران از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ اصلاً رسیدگی نمی‌شد؛ در سال ۲۰۱۷ کمیته‌ی مشترک با عضویت نماینده‌ی امنیت ملی، وزارت داخله و دادستانی کل برای بررسی پرونده‌های خبرنگاران، تشکیل شد. «تا این سال (۲۰۱۷)، ۱۶۰۰ پرونده‌ی خشونت در برابر خبرنگاران ثبت بود که از میان آن‌ها ۴۰۱ پرونده قابل پیگرد بود اما؛ از این میان هم شماری از شکایت‌کنندگان از شکایت‌های شان انصراف داده بودند. سرانجام بیش از دو صد پرونده به نهادهای عدلی و قضایی فرستاده شد.»
آقای صدیقی می‌افزاید؛ اینکه دادستانی کل به چه شمار آن رسیدگی کرده است، ما اطلاع نداریم؛ زیرا دادستانی کل، اطلاع‌رسانی را نه رعایت می‌کند و نه هم محترم می‌شمارد.»
از سوی دیگر؛ نجیب‌الله مقصودی، مسئول بررسی قضایای خشونت علیه خبرنگاران در وزارت داخله می‌گوید؛ در سال ۲۰۱۷، زمانی که او به کار در کمیته‌ی مشترک شروع کرد، تنها ۱۷۰ ادعای خشونت علیه خبرنگاران موجود بود. «از این میان، ۳۳ قضیه به دادستانی کل سپرده شده است، شماری از آن در حمله‌های انتحاری کشته شده‌اند که ما با عاملان آن در حال جنگ استیم، شماری از این افراد از ادعای شان منصرف شده، تعداد شان هم در خارج به‌سر می‌برند و برخی از آن‌ها نمی‌خواهند که قضایای شان بررسی شود.» او می‌افزاید: «ما بارها صدا کردیم هرکس شکایت دارد بیاید ولی کسی حاضر نمی‌شود.»
حامیانی که حامی‌ای ندارند
با آمار بلند خشونت که در برابر خبرنگاران به ثبت می‌رسد، دولت افغانستان در بررسی این پرونده‌ها کاری را به پیش نبرده و اسنادی نیز از عوامل ترور خبرنگاران ارایه نکرده است.
آقای توحیدی می‌گوید: «دولت گاهی می‌گوید که طالبان در پشت قتل‌های هدف‌مند خبرنگاران‌اند؛ اما طالبان به عهده نمی‌گیرند. گاهی هم داعش را وارد صحنه می‌کند. به‌صورت دقیق گفته نمی‌شود که کدام دست‌های مرموز پشت این قتل‌ها قرار دارد.»
با اینحال، گروه‌های تروریستی‌ای در افغانستان وجود دارند که آزادی بیان را به‌عنوان یک اصل حقوق بشری نمی‌پذیرند. آگاهان باور دارند که این تروریستان با کشتن خبرنگاران تلاش می‌کنند به دو هدف برسند؛ نخست اینکه ترس و وحشت را میان مردم گسترش بدهند و دوم اینکه با ترورهای خبرنگاران، جامعه‌ی رسانهای را مجبور به خودسانسوری کنند.
با این همه، تأکید آقای توحیدی این است که کشتن خبرنگاران فضای رسانهای کشور را دگرگون می‌کند؛ از این‌رو، تروریستان سعی می‌کنند که خبرنگاران را ترور کنند. «متأسفانه، از یک‌سو، کشتن خبرنگاران که موترهای زرهی و محافظ ندارند، کار آسانی برای تروریستان است و از سویی دیگر، نهادهای امنیتی و هم‌چنان عدلی و قضایی هم به‌طور جدی این پرونده‌ها را تعقیب نمی‌کند.»
