بر اساس اطلاعیهی سخنگوی طالبان، «ملا عبدالغنی برادر» معاون سیاسی و رئیس دفتر سیاسی گروه طالبان در سفر به ازبیکستان با «عبدالعزیز کامل اف»، وزیر امور خارجه و «عصمت ایرگاشیف»، نمایندهی وِیژهی رئیس جمهوری این کشور در امور افغانستان دیدار کرده است. این دیدار که از سوی مقامات ازبیکستان با استقبال ویژهای صورت گرفته است، رویکرد و نیت این کشور را نسبت به مردم افغانستان، زیر سوال برده است. رفتار رسمی مقامات ازبیکستان با طالبان و بحث روی روابط دو کشور، موضوعاتی است که میان سران دارای مشروعیت رسمی اتفاق میفتد و نه با گروه مسلحی که فعالیت تروریستی دارد.
در این دیدار مقامات ازبیکستان با طالبان در بارهی روابط تاریخی و دوستانهی دو کشور، مذاکرات جاری با آمریکاییها، تأمین صلح و ثبات و بازسازی افغانستان و پروژههای اقتصادی و عمرانی ازبیکستان در افغانستان گفتوگو کردهاند.
حکومت ازبیکستان، به عنوان یکی از همسایگان افغانستان، همواره در امور فرهنگی و اقتصادی فعالیت داشته است اما؛ دیدار مقامات این کشور با طالبان و بحث روی مواردی که مربوط به حکومت افغانستان میشود، دادن وجه رسمی از سوی این کشور به طالبان است. در واقع مقامات ازبیک با این رفتار نشان دادند که دنبال امتیازگیریهای خاصی از گفتوگوهای صلح است و تلاش میکنند به بهانهی تسهیل گفتوگوها، برای تاثیرگذاری بر این روند طبق منافع خودش، رابطهی نزدیک و حتا رسمی با طالبان داشته باشند.
پس از این که روند گفتوگوهای صلح به مرحلههای جدیتر نزدیک شد، گروه تروریستی طالبان در نزد بسیاری از کشورها، وجه سیاسی پیدا کرد. این وجه که بیشتر به بهانهی تسهیل گفتوگوهای صلح بینالافغانی به وجود آمد، تبعات منفی بسیاری داشته است و اینک دیدار این گروه با مقامات ازبیک و برخورد رسمی ازبیکها با آنان، واکنشهایی را نیز با خود داشته است.
مقامات افغان در وزارت خارجهی کشور در واکنش به این عمل از سوی ازبیکستان گفتهاند که «شیوهی پذیرایی رسمی از نمایندگان گروه طالبان و چگونگی گفتوگوها، نشان دهندهی زمینهسازی گفتوگوهای صلح میان دولت جمهوری اسلامی افغانستان و نمایندگان طالبان از سوی جمهوری ازبیکستان نیست. ما از همهی کشورها به ویژه کشوهای همسایه میخواهیم، به رهبری و مالکیت مردم و دولت جمهوری اسلامی افغانستان به عنوان نمایندهی مشروع این مردم بر روند صلح، حرمت بگذارند.»
برخورد رسمی مقامات کشور همسایه با گروه طالبان، ممکن است تنشهایی را نیز به وجود بیاورد که در اثر آن رابطهی دو کشور را تخریب کند. طوری که هماینک نیز، تلاشهای این کشور در راستای تسهیل گفتوگوها، مورد پرسش و بدبینی از سوی مردم و حکومت افغانستان قرار گرفته است. دولت ازبیکستان باید برای نشان دادن نیت نیک خودش در این رابطه عذرخواهی کند وگرنه توافق بر سر برگزاری نشست بینالافغانیای که قرارش در سمرقند افتاده است، از همین حالا اعتماد لازم را با خود نخواهد داشت.
مقامات ازبیک جدا از سخنان رسمی که باید با مقامات حکومتی افغان شریک میکرد، پذیرایی ویژهای از نمایندگان طالبان نیز داشت که از آن جمله هدیه دادن لباسهای محلی به عنوان نماد این کشور به افراد طالبان بود. ازبیکها در این دیدار، طوری رفتار میکردند که گویا عبدالغنی برادر از همتایان رسمی آنان در حکومت افغانستان است. حال آنکه در سخنان عبدالغنی همواره عبارت «امارت اسلامی» به کار برده میشد.
به طور مثال وی در صحبتهایی که مربوط به بازسازیها و کمکهای ازبیکستان به افغانستان بود به طرف ازبیک خود اطمینان داده که امارت اسلامی در مناطق تحت کنترل خود آمادهی هر نوع همکاری با این کشور است.
این موضوع، خواهنخواه، حاکی از رسمیتی است که این گروه از سوی ازبیکستان در مناطق تحت کنترول خود به دست آورده.
گفتوگوهای صلح از اهمیت بالایی برای مردم افغانستان برخوردار است اما اگر قرار بر این باشد که این گفتوگوها و بهانهی تسهیل آن، به کشورهای همسایه و دیگران فرصت مداخله به امور افغانستان را بدهد، هیچ ارزشی نخواهد داشت و با مخالفت مواجه خواهد شد. افغانستان در آستانهی برگزاری انتخابات است و طالبان به صورت مستقیم این پروسه را مورد تهدید قرار داده است. مخالفت طالبان با انتخابات مخالفت مستقیم با ارادهی مردم افغانستان است و هر کشوری که چنین تفکری را و نمایندگان آن را رسمیت میبخشد، در برابر خواست و ارادهی مردم افغانستان قرار گرفته است.
برای کشوری چون ازبیکستان که در طول چندین سال، رابطهی بی مناقشهای با حکومت افغانستان داشته است، چنین رفتاری ممکن است سبب تنش شود و به مباحثی چون تقسیم آب رود آمو، دامن بزند. رابطهی افغانستان و ازبیکستان بیشتر از هر موردی در این سالها رابطهی اقتصادی بوده است اما؛ اتفاق اخیر ممکن است این بعد را حالت سیاسیِ منفی بدهد.