
همزمان با ۲۵ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت علیه زنان، کمیسیون مستقل حقوق بشر، گزارشی را منشتر کرده که نشان میدهد، میزان خشونتها علیه زنان در افغانستان، ۸ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
بر بنیاد این گزارش، در جریان هفت ماه نخست سال جاری خورشیدی، ۲۷۶۲ مورد خشونت در برابر زنان، به ثبت رسیده است؛ در حالی که در سال گذشته در عین زمان این آمار به ۲۵۳۶ مورد میرسید.
خشونت فزیکی، خشونت جنسی، خشونت اقتصادی و خشونت روانی و لفظی، از مهمترین انواع خشونتهایی است که به ثبت رسیده.
خشونت علیه زنان در افغانستان یک امر تازه نیست؛ همهساله نهادهای حامی حقوق زنان و نهادهایی که به مسائل حقوق بشری میپردازند، از انواع خشونتها علیه زنان گزارش میدهند؛ اما آنچه بیشتر جلب توجه میکند و از سوی کمیسیون حقوق بشر نگرانکننده خوانده شده، خانه به عنوان ناامنترین مکان برای زنان میباشد.
در گزارش تازهی کمیسیون حقوق بشر آمده است که ۹۷٫۱ درصد تمام خشونتها بر زنان، در محیط خانه و از سوی اعضای خانوادهها صورت گرفته است. این گزارش نشان میدهد خانه، ناامنترین جای برای زنان بوده است. به همین قسم پس از محیط خانه، خیابان، کوچه، محل كار، اداره، شفاخانه، مكتب، دانشگاه، توقیفخانه و زندانها نیز از محیطهایی بوده است که برای زنان ناامن خوانده شده است.
ازدواج اجباری از معمولترین نوع خشونت علیه زنان و دختران در افغانستان است که سبب میشود سالانه صدها دختران جوان و نوجوان مجبور شوند، خانه را به قصد رسیدن به زندگی ایدهآل ترک کنند. در سال ۱۳۹۷ خورشیدی، ۱۱۲ مورد فرار زنان و دختران از خانه در ۱۶ ولایت افغانستان به ثبت رسیده بود.
با آنکه چند سال میشود، پارلمان افغانستان قانون منع خشونت علیه زنان را تصویب کرده؛ اما تا کنون این قانون کمتر عملی شده است. زمانی که قانون منع خشونت علیه زنان از سوی نهادهای قانونگذاری افغانستان تصویب شد، انتظار میرفت، کسانی که مرتکب خشونت علیه زنان شده اند، مورد پیگرد قانونی قرار بگیرند؛ اما با توجه به افزایش خشونتها، مشخص است که این قانون جنبهی اجرایی نداشته است.
در همین حال، شماری از فعالان حقوق زن، میگویند، تا زمانی که مشکلات کلان در افغانستان حل نشود، نمیتوان انتظار داشت که میزان خشونتها علیه زنان کاهش یابد.
ویدا ساغری، فعال حقوق زن، به روزنامهی صبح کابل میگوید، تا زمانی که یک نظام ساختارمند در افغانستان به وجود نیاید که خود مردان، زنان را جزئی از جامعه بدانند و به حقوق شان احترام بگذارند، نمیتوان انتظار داشت که خشونت علیه این طبقهی جامعه کاهش مییابد.
بانو ساغری، میگوید که عدم اگاهی زنان از حقوق شان و نبود قانونی که از حقوق آنان حمایت کند، از مهمترین عواملی است که در طول ۲۰ سال گذشته زنان را با مشکلات عمده مواجه کرده است. به گفتهی او، نهادهایی که در سالهای گذشته به نام حمایت از حقوق زنان به وجود آمده است، نیز پروژهای بوده و کاری بنیادیای برای زنان نکرده است. به گفتهی بانو ساغری، همین امر باعث شده که زنان در حال «نیم کشته» باقی بمانند که نه نجات پیدا کنند و نه به یک زندگی ایدهآل برسند.
هرچند بانو ساغری، عدم آگاهی زنان از حقوق شان را یک مشکل میداند؛ اما تأکید دارد که همین آگاهی نسبی که در چند سال گذشته به وجود آمده نیز برای زنان دردسرساز شده است؛ زیرا با آگاه شدن زنان از حقوق شان، به خشونتها نه گفته و اعتراض کرده اند؛ اعتراضی که در برخی موارد به پایان زندگی شان منجر شده است.
ویدا ساغری میگوید: «هنوز مردها به حقوق شان نمیرسند، مردانی که در فقر مطلق قرار دارند. وقتی مرد عصبانی که از بیرون میآید و بیکار هم باشد، جای دیگر برای خالی کردن عقدههایش ندارد. در چنین فضایی چطور میتوان به دسترسی زنان به حقوق شان امیدوار بود. ابتدا باید مشکلات کلان حل شود، یک ساختار درست ایجاد شود که مرد و زن شریک باشند. خرد جمعی انکشاف کند؛ آنوقت است که میتوان مشکلات زنان را بررسی و یک راهحل برایش پیدا کرد.»
افزون بر این، زنان افغان با دهها مشکل دیگر نیز مواجه اند. یک سروی تازه نشان میدهد که ۸۰ درصد زنان افغانستان خارج از نیروی کار اند و ۹۱ درصد آنها تنها سواد ابتدایی یا کمتر از آن را دارند؛ این امر شانس آنها را برای یافتن کار بسیار کم کرده است. هنوز هم پس از سالها مبارزه، زنان افغان با خشونتهایی چون لتوکوب از سوی اقارب، تجاوز جنسی، آزار و اذیت، نکاح اجباری، ممانعت از حق کار و ازدواج، منع تصرف در اموال و منع استفاده از حق میراث مواجه اند.